W Wielki Poniedziałek zmarł papież Franciszek.
Papież Franciszek zmarł w poniedziałek o godz. 7.35 rano - ogłosił kardynał Kevin Farrell w komunikacie podanym przez watykańskie biuro prasowe. Papież miał 88 lat. Zmarł w czasie rekonwalescencji po ciężkim zapaleniu płuc, dzień po tym, gdy przybył na błogosławieństwo Urbi et Orbi, by pozdrowić wiernych.
Watykan ogłosił następujące słowa kardynała Farrella: "Najdrożsi bracia i siostry, z głębokim bólem muszę ogłosić śmierć naszego Ojca Świętego. O godzinie 7.35 tego ranka biskup Rzymu Franciszek wrócił do domu Ojca".
"Jego całe życie było poświęcone służbie Panu Bogu i jego Kościołowi. Nauczył nas żyć wartościami Ewangelii z wiernością, odwagą i powszechną miłością, w sposób szczególny na rzecz najbiedniejszych i zepchniętych na margines" - dodał kardynał Farrell.
Podkreślił: "Z ogromną wdzięcznością za jego wzór prawdziwego ucznia Pana Jezusa, powierzamy duszę papieża Franciszka nieskończonej miłosiernej miłości Jedynego Boga.
Ogłoszenie śmierci papieża nastąpiło w kaplicy Domu Świętej Marty. Obok kardynała Kevina Farrella stał sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kardynał Pietro Parolin, jego zastępca arcybiskup Edgar Pena Parra i mistrz papieskich ceremonii ksiądz Diego Ravelli.
Jezuita kard. Jorge Mario Bergoglio został wybrany na 266. papieża 13 marca 2013 r., po tym jak 28 lutego tego roku Benedykt XVII zrzekł się swojego urzędu.
Kard. Jorge Bergoglio przyjmując urząd następcy św. Piotra wybrał imię Franciszek. Była to swoista deklaracja papieża, że wzorem św. Franciszka z Asyżu chce być człowiekiem pokoju i ubóstwa, który kocha stworzenie. Znakiem takiej postawy była jego pierwsza pielgrzymka apostolska na włoską Lampedusę, która od wielu lat zmaga się z napływu tysięcy nielegalnych migrantów.
Wyjść z Ewangelią na peryferie (źródło PAP)
Sekretarz generalny Gubernatoratu Państwa Watykańskiego abp Emilio Nappa powiedział, że jednym z kluczowych zadań, jakie Franciszek postawił Kościołowi podczas swojego pontyfikatu było wyjście z Ewangelią na peryferie, czyli skupienie uwagi na wykluczonych, odrzuconych, ubogich, chorych i cierpiących co związane jest z łamaniem konwenansów i rytuałów.
"Od momentu, kiedy papież użył sformułowania, że +trzeba wyjść z zakrystii i przenieść centrum na peryferie, aby to peryferie stały się centrum naszej aktywności+, sprawił, że Kościół na nowo stał się misyjny" - powiedział abp Nappa.
Zastrzegł, że przekaz papieża nie były czymś zupełnie nowym w Kościele. "Jan Paweł II i Benedykt XVI też wzywali do ewangelizacji i dawania świadectwa ale każdy z nich dał nieco inną interpretację tej samej prawdy" - powiedział hierarcha.
Po raz pierwszy pojęcie wyjścia na "peryferie" Franciszek użył podczas Mszy krzyżma św. w Wielki Czwartek w 2013 r. apelując do kapłanów, aby wychodzili do miejsc, gdzie jest" cierpienie, rozlew krwi, ślepota, która chce widzieć, gdzie są więźniowie tak wielu złych panów".
Zdaniem watykańskiego hierarchy, inną cechą charakterystyczną pontyfikatu Franciszka była prostota. "Papieżowi chodziło o to, żebyśmy powrócili do tego, aby być osobami prostymi, zwyczajnymi; żebyśmy wszyscy (duchowi i świeccy) czuli się ludem Bożym" - powiedział.
Wybór na papieża (źródło Wikipedia)
13 marca 2013 podczas drugiego dnia konklawe, zwołanego po rezygnacji papieża Benedykta XVI, w piątym głosowaniu został wybrany biskupem Rzymu – 266. papieżem. Tradycyjny biały dym, obwieszczający światu wybór nowej głowy Kościoła, pojawił się o godz. 19:06 czasu rzymskiego.
Franciszek na początku inauguracyjnego wystąpienia odmówił Modlitwę Pańską za swojego poprzednika, Benedykta XVI[65][66], z którym 23 marca spotkał się w Castel Gandolfo. Następnie poprosił wiernych o odmówienie modlitwy za swój pontyfikat, po czym udzielił pierwszego błogosławieństwa Urbi et Orbi. Wezwał też do modlitwy o ogólnoświatowe braterstwo.
Wybór imienia podyktowany został chęcią zajęcia się problemami biednych i nędzarzy, na wzór św. Franciszka z Asyżu, jak to zostało zakomunikowane przez elekta kardynałom tuż po wyborze.
Shutterstock
Pontyfikat (od 2013)
Papież Franciszek z prezydentem Andrzejem Dudą i marszałek sejmu Elżbietą Witek podczas Światowych Dni Młodzieży 2016 w Krakowie
Już dzień po wyborze papież Franciszek opuścił mury Watykanu, udając się do bazyliki Matki Bożej Większej. Miejsce to jest szczególne dla zakonu jezuitów – tam pierwszą mszę św. odprawił św. Ignacy Loyola.
Papież Franciszek zachował biskupią dewizę Miserando atque eligendo zaczerpniętą z komentarza do powołania św. Mateusza (Mt 9,9), św. Bedy Czcigodnego (Homila 21; CCL 122, 149-151). 18 marca 2013 podano także, że papież Franciszek zatrzyma swój dotychczasowy herb. Został on jednak lekko zmodyfikowany, aby symbole były bardziej czytelne. Dotychczasową pięcioramienną gwiazdę zastąpiono ośmioramienną nawiązującą do ośmiu ewangelicznych błogosławieństw, zaś szpikanardowi – symbolowi św. Józefa – nadano wyraźny wygląd kwiatu, aby nie mylił się z winogronem. Uroczysta inauguracja pontyfikatu Franciszka odbyła się 19 marca 2013. Według źródeł watykańskich we mszy św. inauguracyjnej wzięło udział ok. 200 tys. wiernych.
20 marca 2013 papież Franciszek mianował swoim osobistym sekretarzem ks. prałata Alfreda Xuereba.
7 kwietnia 2013 odbył się ingres do bazyliki św. Jana na Lateranie, która jest jego katedrą jako biskupa Rzymu. Podczas ingresu Franciszek po raz pierwszy podczas swego pontyfikatu użył srebrnej feruli Pawła VI, mającej formę lekko zagiętego krzyża z pasyjką, używanej m.in. przez Jana Pawła II w czasie jego pontyfikatu.
W dniu 5 lipca 2013 została opublikowana pierwsza encyklika papieża Franciszka nosząca tytuł Lumen Fidei[79]. Papież, 13 czerwca 2013 podczas spotkania z członkami Rady Sekretariatu Synodu Biskupów, przyznał, iż szybkie tempo powstania pierwszej encykliki zawdzięcza rozpoczęciu pracy nad nią jeszcze przez swego poprzednika Benedykta XVI[80]. Również 5 lipca 2013 doszło do historycznego wspólnego udziału dwóch papieży – Franciszka i Benedykta XVI – w ceremonii odsłonięcia nowego pomnika Michała Archanioła w Ogrodach Watykańskich[81]. Papież Franciszek jest wspierany w pisaniu swoich mów przez ks. Paolo Luca Braidę[82].
6 sierpnia 2013 papież Franciszek otrzymał honorową Nagrodę im. Martina Fierro przyznaną przez argentyńską telewizję za prowadzenie programu religijnego. Jako arcybiskup Buenos Aires prowadził on 32 odcinki programu „Biblia, diálogo vigente”, który był emitowany w 2012 roku w należącej do stołecznej archidiecezji stacji Canal 21[83].
24 listopada 2013 podczas uroczystej mszy św. kończącej Rok Wiary, ustanowiony przez Benedykta XVI, papież Franciszek ogłosił swoją pierwszą adhortację noszącą tytuł Evangelii gaudium (pol. Radość Ewangelii), której oficjalna prezentacja odbyła się 26 listopada[84].
27 kwietnia 2014 w Niedzielę Miłosierdzia Bożego papież Franciszek podczas uroczystej eucharystii na placu Świętego Piotra po raz pierwszy w historii dokonał kanonizacji dwóch swoich poprzedników Jana XXIII i Jana Pawła II[85]. 18 czerwca 2015 w Watykanie zaprezentowano drugą encyklikę Papieża Laudato si', poruszającą tematykę ochrony środowiska[86].
12 lutego 2016 na Kubie papież Franciszek jako pierwszy w historii zwierzchnik Kościoła katolickiego spotkał się ze zwierzchnikiem Kościoła prawosławnego Rosji – patriarchą moskiewskim i całej Rusi Cyrylem I, gdzie punktem kulminacyjnym tego spotkania było podpisanie wspólnej katolicko-prawosławnej deklaracji[87][88]. 19 marca papież ogłosił drugą adhortację Amoris Laetitia, którą zaprezentowano w Watykanie 8 kwietnia[89].
8 marca 2020, w związku z pandemią COVID-19, po raz pierwszy w historii papież Franciszek przewodniczył modlitwie Anioł Pański z Biblioteki Watykańskiej[90]. Taka sama sytuacja miała miejsce trzy dni później, gdy audiencja generalna z papieżem odbyła się bez udziału wiernych w Bibliotece Watykańskiej[91]. 27 marca 2020 papież uczestniczył w celebracji liturgicznej w związku z pandemią COVID-19 bez obecności wiernych na placu św. Piotra i udzielając na koniec nadzywczajnego błogosławieństwa Urbi et Orbi w drzwiach bazyliki św. Piotra[92]. Błogosławieństwu nie towarzyszyła modlitwa, a zostało ono udzielone Najświętszym Sakramentem[93].
3 października 2020, zgodnie z zapowiedzią z dnia 5 września 2020, w Asyżu podpisał swoją trzecią encyklikę Fratelli tutti o braterstwie i przyjaźni społecznej[94].
11 stycznia 2021 opublikowanym w motu proprio Spiritus Domini papież dokonał zmiany w prawie kanonicznym zezwalając kobietom na posługę akolity i lektora
16 lipca 2021 papież Franciszek wydał list apostolski motu proprio Traditionis custodes, którym ograniczył możliwość korzystania z tak zwanej liturgii przedsoborowej. Zniósł tym samym uprawnienia udzielone przez swych poprzedników, a w szczególności przez Benedykta XVI, który w motu proprio Summorum Pontificum udostępnił wszystkim przedsoborową liturgię. Zgodnie z Traditionis custodes wydawanie zezwolenia na posługiwanie się Mszałem z 1962 r. powraca do wyłącznych kompetencji biskupa, który ma się upewnić, że grupy, które się nim posługują, nie podważają reformy liturgicznej i nauczania papieży[98].
25 lutego 2022 papież Franciszek udał się do ambasady Rosji przy Watykanie, aby wyrazić ból i cierpienie z powodu rozpoczętej przez Rosję inwazje na Ukrainę[99][100].
Na początku marca 2022 roku papież Franciszek wysłał na pomoc Ukrainie dwóch kardynałów[101]. Specjalnymi wysłannikami papieża byli kardynał Konrad Krajewski, jałmużnik papieski oraz kardynał Michael Czerny, prefekt Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka. Misja, która obejmowała kilka podróży[102][103], została uznana za niezwykłe posunięcie dyplomacji watykańskiej[104].
25 marca 2022, na zakończenie nabożeństwa pokutnego w bazylice św. Piotra, papież Franciszek dokonał aktu poświęcenia Rosji i Ukrainy Niepokalanemu Sercu Maryi[105][106].
W związku z reformą Kurii Rzymskiej ogłoszoną w konstytucji apostolskiej Praedicate Evangelium z dniem 5 czerwca 2022 został również prefektem nowo powstałej Dykasterii ds. Ewangelizacji, utworzonej z połączenia Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów oraz Papieskiej Rady ds. Nowej Ewangelizacji[107][108].
W opublikowanym przez hiszpański dziennik „ABC” wywiadzie papież Franciszek ujawnił, że podpisał list rezygnacyjny w przypadku, gdyby doszło do „ciężkiego i trwałego problemu zdrowotnego”, który uniemożliwiłby mu sprawowanie posługi piotrowej[109].
5 stycznia 2023 papież Franciszek jako pierwszy w historii Kościoła biskup Rzymu, przewodniczył na placu świętego Piotra uroczystościom pogrzebowym swojego poprzednika, emerytowanego papieża Benedykta XVI, zmarłego 31 grudnia 2022[110].
24 października 2024 Franciszek wydał swoją czwartą encyklikę Dilexit nos[111] o wymiarze głównie teologicznym, poświęconą tradycyjnemu nauczaniu Kościoła i świętych o Najświętszym Sercu Jezusa[112]. Nawiązuje w niej do myśli mistyków, świętych oraz papieży, zwłaszcza przedsoborowych: Leona XIII, Piusa XI czy Piusa XII, staje w obronie pobożności ludowej, wzywa do odnowienia nabożeństwa do Serca Jezusa w czasach współczesnych, w obliczu wielu pilnych wyzwań, które się z nimi wiążą[113]. Encyklika została pozytywnie odebrana zarówno wśród liberalnych, jak i konserwatywnych katolików, którzy docenili przedstawienie w niej tradycyjnego nauczania Kościoła[114].
Zdrowie
31 grudnia 2020 ogłoszono, że papież Franciszek ze względu na rwę kulszową nie będzie mógł przewodniczyć I Nieszporom Uroczystości Świętej Bożej Rodzicielki Maryi oraz mszy świętej następnego dnia[115]. Była to pierwsza uroczystość, z której papież musiał zrezygnować z powodów zdrowotnych[116]. Z tego samego powodu zrezygnował również z mszy świętej w Niedzielę Słowa Bożego 24 stycznia 2021 oraz z przewodniczenia Nieszporom święta Nawrócenia Świętego Pawła następnego dnia w bazylice św. Pawła za Murami, a także ze spotkania z korpusem dyplomatycznym[117].
4 lipca 2021 papież Franciszek w klinice Gemelli został poddany zabiegowi chirurgicznemu uchyłkowatości okrężnicy, który polegał na wycięciu części jelita grubego (tzw. hemikolektomia)[118]. W związku z rekonwalescencją papieża Franciszka po operacji, po raz pierwszy od swojego pontyfikatu modlitwie Anioł Pański przewodniczył z apartamentu w klinice, w tym samym, w którym kilka razy przebywał Jan Paweł II[119]. Pobyt w klinice papież zakończył 14 lipca 2021[120].
5 maja 2022 podczas spotkania w auli Pawła VI z Międzynarodową Unią Przełożonych Generalnych zgromadzeń żeńskich poruszał się na wózku inwalidzkim z powodu problemów z kolanem. W ostatnim czasie z tego powodu, papież przeszedł zabieg infiltracji, w celu przyjęciu specjalnego zastrzyku[121][122].
Od 29 marca do 1 kwietnia 2023 papież Franciszek przebywał w klinice Gemelli, z powodu zapalenia oskrzeli[123], zaś 7 czerwca 2023 przeszedł operację z powodu niedrożności jelit, tzw. laparotomię[124][125]. Pobyt w klinice papież zakończył 16 czerwca 2023[126]. 26 listopada tego samego roku z powodu choroby infekcji płuc, papież Franciszek w kaplicy w Domu Świętej Marii przewodniczył w modlitwie Anioł Pański, jednocześnie mając problemy z płucami nie mogąc czytać rozważań[127]. Podczas środowych audiencji generalnych tj. 28 lutego[128], 6 marca[129], 13 marca 2024[130] i 5 lutego 2025[131] papież z powodu problemów z głosem nie mógł odczytać katechezy.
14 lutego 2025 trafił do kliniki Gemelli z powodu trwającego od kilku dni silnego zapalenia oskrzeli[132], w związku z tym zostały zawieszone wszelkie spotkania w tym udział papieża w mszy jubileuszowej Artystów i Świata Kultury (16 lutego)[133] i jubileuszu Diakonów (23 lutego)[134], cotygodniowej modlitwie Anioł Pański (16 i 23 lutego)[135][134] oraz w środowej audiencji generalnej (19 lutego 2025)[136]. Kontrolne badanie TK klatki piersiowej wykazało „początek obustronnego zapalenia płuc”[137][138] i nastąpiła zmiana w terapii leczenia papieża[139]. Do 22 lutego 2025 stan zdrowia papieża lekko się poprawił[140], jednak tego samego dnia rano doszło do kryzysu astmatycznego, który wymagał podania tlenu. Ponadto badania krwi wykazały małopłytkowość połączoną z anemią, przez co konieczna była transfuzja krwi[141]. 23 lutego 2025 papież nadal był w stanie krytycznym, przy czym stwierdzono u niego początek lekkiej niewydolności nerek[142]. Ostatecznie został wypisany ze szpitala 23 marca 2025, jego stan określono wówczas jako stabilny, wcześniej po raz pierwszy od pobytu w klinice ukazał się wiernym na balkonie w klinice, wypowiadając kilka słów oraz udzielił zgromadzonym błogosławieństwa