MRPiPS: 5070 zł dla każdego od 1 stycznia 2026 r., ale jest „haczyk” – bo nie dla tych co otrzymują premie i nagrody oraz inne dodatki do wynagrodzenia

• W jaki sposób jest ustalana i ile obecnie wynosi płaca minimalna (czyli – minimalne wynagrodzenie za pracę)?
• W jaki sposób ma być ustalana i ile wyniesie płaca minimalna (czyli – minimalne wynagrodzenie za pracę) w roku 2026?
• Podwyżka płacy minimalnej od 1 stycznia 2026 r. nie będzie jednak dotyczyć wszystkich pracowników otrzymujących pensję na poziomie minimalnym, ponieważ MRPiPS wycofało się z pomysłu zrównania płacy minimalnej z wynagrodzeniem zasadniczym
• Kiedy nowe regulacje mają wejść w życie?

W jaki sposób jest ustalana i ile obecnie wynosi płaca minimalna (czyli – minimalne wynagrodzenie za pracę)?

Zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą – wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, jest corocznie przedmiotem negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego (dalej: RDS). RDS stanowi funkcjonujące na poziomie centralnym forum współpracy strony pracowników, strony pracodawców oraz strony rządowej. Ww. negocjacje płacy minimalnej przebiegają w taki sposób, że Rada Ministrów, w terminie do 15 czerwca każdego roku – przedstawia RDS propozycję wysokości minimalnego wynagrodzenia w roku następnym oraz propozycję wysokości minimalnej stawki godzinowej w roku następnym, która jest corocznie waloryzowana o wskaźnik wynikający z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonej na rok następny przez wysokość minimalnego wynagrodzenia obowiązującą w roku, w którym odbywają się negocjacje. Po otrzymaniu ww. propozycji – RDS ma 30 dni na uzgodnienie wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz ustalenie wysokości minimalnej stawki godzinowej. Jeżeli w ww. terminie – RDS nie uzgodni wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz nie ustali wysokości minimalnej stawki godzinowej – ustala je Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, w terminie do 15 września każdego roku, przy czym kwoty ustalone przez Radę Ministrów nie mogą być niższe od zaproponowanych RDS. Jeżeli natomiast RDS uda się – w ww. terminie 30 dni od otrzymania propozycji – uzgodnić wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę i ustalić wysokość minimalnej stawki godzinowej – podlegają one ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów, w terminie do dnia 15 września każdego roku.

Warto również wspomnieć, że jeżeli prognozowany na rok następny wskaźnik cen wynosi:

1. co najmniej 105% – Rada Ministrów (lub RDS) ustala dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej: od 1 stycznia i od 1 lipca, natomiast
2. mniej niż 105% – Rada Ministrów (lub RDS) ustala wówczas jeden termin zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej: od 1 stycznia.

Wysokość minimalnego wynagrodzenia w danym roku, nie jest również ustalana przez RDS lub Radę Ministrów dowolnie – a na takim poziomie, aby przeciętna wysokość minimalnego wynagrodzenia w danym roku wzrastała w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wskaźnik cen, z zastrzeżeniem, że – jeżeli w roku, w którym odbywają się negocjacje, wysokość minimalnego wynagrodzenia będzie niższa od połowy wysokości przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale roku, w którym odbywają się negocjacje – ww. stopień wzrostu, zwiększa się dodatkowo o 2/3 wskaźnika prognozowanego realnego przyrostu PKB.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12.09.2024 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2025 r. – aktualnie (tj. od 1 stycznia 2025 r.), minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 4666 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa – 30,50 zł brutto. Płaca minimalna, wzrośnie w tym roku tylko raz, a zatem – następnej podwyżki można spodziewać się dopiero od 1 stycznia 2026 r.

W jaki sposób ma być ustalana i ile wyniesie płaca minimalna (czyli – minimalne wynagrodzenie za pracę) w roku 2026?

Od 26 sierpnia 2024 r., w rządzie trwają prace nad projektem ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (nr w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UC62), której celem jest:

• wdrożenie do polskiego porządku prawnego regulacji wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z dnia 19.10.2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 275 z 25.10.2022, str. 33), którą Polska zobowiązana była implementować do krajowego porządku prawnego do dnia 15 listopada 2024 r., jak również
• wprowadzenie innych zmian – niewynikających bezpośrednio z ww. dyrektywy – których celem jest wprowadzenie bardziej sprawiedliwego i przejrzystego kształtu minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej.

Od strony techniczno-legislacyjnej – projektowana ustawa, ma całkowicie zastąpić dotychczasową ustawę o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, która to ma zostać uchylona. Część dotychczasowych rozwiązań, została jednak powtórzona w projekcie nowej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, a wśród nich zwłaszcza:

• coroczna procedura ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej z udziałem Rady Dialogu Społecznego – do 15 czerwca każdego roku, Rada Ministrów przedstawia RDS, do negocjacji, propozycje wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę pracowników oraz minimalnej stawki godzinowej dla określonych umów cywilnoprawnych w roku następnym. Jeżeli w terminie 30 dni od dnia otrzymania propozycji, nie dojdzie do uzgodnienia wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – decyzję w tym zakresie podejmuje Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, przy czym wysokość minimalnego wynagrodzenia oraz minimalnej stawki godzinowej nie może być niższa niż kwota zaproponowana RDS do negocjacji;
• dotychczasowy mechanizm ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę, gwarantujący coroczny wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem oraz
• dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (tj. od 1 stycznia i od 1 lipca), gdy prognozowany na rok następny wskaźnik cen wynosi co najmniej 105% lub odpowiednio – jeden termin (tj. od 1 stycznia), gdy wskaźnik ten wynosi mniej niż 105%.

Poza gwarancją corocznego wzrostu wynagrodzenia (jedno lub dwukrotnego), w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług, którą zapewniła już dotychczasowa ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę – projekt nowej ustawy, przewiduje jednak również:

1. coroczną ocenę wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz
2. raz na 4 lata – aktualizację minimalnego wynagrodzenia.

Wymóg dokonywania oceny adekwatności ustawowych wynagrodzeń minimalnych przez wszystkie państwa członkowskie, wynika z art. 5 ust. 4 dyrektywy. W tym celu – mają one dokonać wyboru jednej lub większej liczby orientacyjnych wartości referencyjnych na poziomie międzynarodowym (takich jak 60% mediany wynagrodzeń brutto i 50% przeciętnego wynagrodzenia brutto) lub na poziomie krajowym. Dyrektywa pozostawiła państwom członkowskim swobodę w zakresie wyboru liczby, rodzaju i poziomu orientacyjnych wartości referencyjnych. W projekcie ustawy opracowanym przez MRPiPS – orientacyjna wartość referencyjna, która ma być stosowana w Polsce do corocznej oceny wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, została ustalona na poziomie 55% prognozowanej wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, przyjętej do opracowania projektu ustawy budżetowej.

Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy – „Relacja minimalnego wynagrodzenia za pracę do przeciętnego wynagrodzenia sukcesywnie rośnie. W 2023 r. relacja ta wynosiła 50,3%. Natomiast prognozowana relacja minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2024 r. (4300 zł) do prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r. ustalonego w „Założeniach do projektu budżetu państwa na 2025 r.” (8007 zł) wynosi 53,7%.” W ocenie resortu pracy – zasadnym jest zatem, aby orientacyjna wartość referencyjna, do której osiągnięcia powinno się dążyć i do której będzie porównywane minimalne wynagrodzenie za pracę była ustalona na wyższym poziomie – 55% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej na rok następny, przyjętego do opracowania projektu ustawy budżetowej.

Wymóg ustanowienia procedury aktualizowania ustawowych wynagrodzeń minimalnych wynika z kolei z art. 5 ust. 1 dyrektywy, zgodnie z którym – podstawą takiego ustalania i aktualizowania powinny być kryteria, które mają przyczynić się do adekwatności wynagrodzeń w celu osiągnięcia godnego poziomu życia, zmniejszenia ubóstwa pracujących, a także wspierania spójności społecznej i pozytywnej konwergencji społecznej oraz zmniejszenia luki płacowej między kobietami a mężczyznami.

W Polsce, aktualizacja minimalnego wynagrodzenia za pracę ma być dokonywana co najmniej raz na 4 lata, w oparciu o następujące kryteria:

• siłę nabywczą minimalnego wynagrodzenia za pracę, z uwzględnieniem kosztów utrzymania (tj. minimum socjalne 1-osobowego gospodarstwa pracowniczego publikowane przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych oraz okresowe wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych publikowane przez GUS),
• ogólny poziom wynagrodzeń i ich rozkład (tj. okresowe wysokości przeciętnego wynagrodzenia),
• stopę wzrostu wynagrodzeń (tj. wskaźniki wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej),
• długoterminowe krajowe poziomy produktywności i ich zmiany (tj. okresowe zmiany produktu krajowego brutto w cenach bieżących) oraz
• relację wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę do wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku kalendarzowym, ogłoszonego przez GUS (która stanowi dodatkowe kryterium, które ma zostać wprowadzone w Polsce, w stosunku do katalogu kryteriów określonych w dyrektywie).

W projekcie nie wprowadzono przy tym wag różnicujących znaczenie poszczególnych kryteriów, uznając je za jednakowo istotne w procesie aktualizacji wynagrodzenia minimalnego.

Aktualizacja minimalnego wynagrodzenia za pracę, z uwzględnieniem powyższych kryteriów, ma odbywać się zgodnie ze ściśle określoną procedurą, z udziałem strony pracowników i pracodawców, w ramach Rady Dialogu Społecznego. Finalnie – aktualizacji minimalnego wynagrodzenia dokonywać ma natomiast Rada Ministrów, mając na uwadze stanowiska lub opinie ww. stron.

Jeżeli ww. projekt zostanie uchwalony – ile w 2026 r. – może zatem wynieść płaca minimalna?

Dokładna kwota pensji minimalnej zależy od wielu wspomnianych powyżej czynników, w tym m.in. przebiegu negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego, jednak – biorąc pod uwagę przyjętą w projekcie orientacyjną wartość referencyjną na poziomie 55% prognozowanej wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, która to – na chwilę obecną – prognozowana jest, na rok 2026 r., na poziomie 9219 zł – można spodziewać się, że płaca minimalna wzrośnie w 2026 r. do 5070 zł brutto.

Podwyżka płacy minimalnej od 1 stycznia 2026 r. nie będzie jednak dotyczyć wszystkich pracowników otrzymujących pensję na poziomie minimalnym, ponieważ MRPiPS wycofało się z pomysłu zrównania płacy minimalnej z wynagrodzeniem zasadniczym

Obecnie – wynagrodzenie minimalne nie jest tym samym, co wynagrodzenie zasadnicze. Wynagrodzenie zasadnicze stanowi stałe wynagrodzenie, które jest wypłacane pracownikowi co miesiąc i do którego nie są wliczane premie, nagrody i dodatki do wynagrodzenia (jak choćby dodatek stażowy, wynagrodzenie za nadgodziny czy dodatek za pracę w porze nocnej). Zgodnie z aktualnym brzmieniem ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę – do minimalnego wynagrodzenia za pracę zaliczane jest natomiast nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale również inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy (właśnie owe premie, nagrody i dodatki), z wyłączeniem jedynie kilku z nich, tj.:

• nagrody jubileuszowej,
• odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej,
• dodatku za staż pracy oraz
• dodatku za szczególne warunki pracy (art. 6 ust. 5 ustawy z dnia 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę).

W praktyce, oznacza to, że wynagrodzenie zasadnicze, które jest jedyną niezmienną składową wynagrodzenia, którą pracownik otrzymuje co miesiąc i którą ma wpisaną w umowie o pracę – może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Po zliczeniu wszystkich dodatków, premii i nagród, jakie otrzyma pracownik – najniższa krajowa, jest bowiem zachowana.

Zgodnie z pierwotną wersją projektu – miało to się zmienić i wynagrodzenie zasadnicze miało zostać zrównane z wynagrodzeniem minimalnym. Wynikało to z art. 15 projektowanej ustawy, zgodnie z którym – wysokość wynagrodzenia zasadniczego pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, nie miała być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznaczałoby to, że wszystkie osoby, które miały dotychczas, w umowach o pracę, wpisane wynagrodzenie zasadnicze na poziomie niższym od minimalnego wynagrodzenia za pracę, w związku z otrzymywanymi dodatkami – musiałyby mieć to wynagrodzenie podniesione do poziomu co najmniej najniższej krajowej. Wszystkie premie, nagrody i dodatki do wynagrodzenia – stanowiłyby natomiast dodatkowy element wynagrodzenia, całkowicie niezależny od wynagrodzenia zasadniczego (i ustawowego wynagrodzenia minimalnego).

Jak wynikało wówczas z uzasadnienia projektu ustawy – celem wprowadzenia tej zmiany, miało być zapewnienie bardziej sprawiedliwego i przejrzystego kształtu minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz przywrócenie charakteru poszczególnym składnikom wynagrodzenia (np. dodatkowi funkcyjnemu, premii, nagrodzie i innym dodatkom do wynagrodzenia), które obecnie stanowią często uzupełnienie do poziomu minimalnego wynagrodzenia za pracę. W takich przypadkach, dodatki te przestały bowiem pełnić rolę formy gratyfikacji i uznania pracownika za posiadane przez niego np. doświadczenie zawodowe, sprawowanie dodatkowych funkcji czy też uzyskane wyniki w pracy.

W ramach uzgodnień międzyresortowych – do projektowanego art. 15 ustawy, który zakładał zrównanie wynagrodzenia zasadniczego z płacą minimalną – zostały jednak zgłoszone uwagi przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Finansów oraz Główny Inspektorat Pracy.

Dla przykładu: Ministerstwo Finansów zajęło stanowisko, iż jest przeciwne wprowadzeniu tak istotnej zmiany systemowej (jaką jest zrównanie wynagrodzenia zasadniczego z wynagrodzeniem minimalnym), w szczególności z uwagi na fakt, że „rozwiązanie to, będzie generowało znaczne skutki po stronie wydatkowej sektora finansów publicznych.” – „Warto podkreślić, że w ostatnich latach z zakresu składnikowego wchodzącego w zakres minimalnego wynagrodzenia wyłączono poszczególne dodatki, np. dodatek w porze nocnej, dodatek za wysługę lat, czy też dodatek za szczególne warunki pracy. Wprowadzono również ulgi podatkowe, np. zwolnienie od podatku dochodowego od osób fizycznych przychodów ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych oraz z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia, otrzymanych przez podatnika do ukończenia 26 roku życia, a także podwyższono kwotę wolną od podatku dochodowego, która wynosi 30 000 zł rocznie.” – wyliczył resort finansów i podsumował: „W świetle powyższego Ministerstwo Finansów nie znajduje uzasadnienia, aby minimalne wynagrodzenie za prace miało charakter wyłącznie jednoskładnikowego wynagrodzenia, tj. wynagrodzenia zasadniczego.”

W telegraficznym skrócie – zrównanie pensji minimalnej z wynagrodzeniem zasadniczym, wywołałoby ten skutek, że wszyscy pracownicy, którzy otrzymują wynagrodzenie zasadnicze na poziomie niższym niż najniższa krajowa – musieliby mieć to wynagrodzenie podniesione do najniższej krajowej, a wszelkie dodatki do wynagrodzenia (które dotychczas to ich wynagrodzenie – z tą minimalną krajową – zrównywały) zaczęłyby stanowić odrębny składnik wynagrodzenia. Powyższe – spowodowałoby znaczny wzrost kosztów dla wielu przedsiębiorców, w tym również spowodowałoby dodatkowe obciążenie budżetu państwa (m.in. z tego względu, że dotyczyłoby również pracowników służby cywilnej). Z pewnością, z tego względu – Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – w ostatecznej wersji projektu ustawy, która 14 kwietnia br. została skierowana do rozpatrzenia przez Komitet do Spraw Europejskich – odeszło od pomysłu zrównania wynagrodzenia zasadniczego z wynagrodzeniem minimalnym ze skutkiem od 1 stycznia 2026 r. W odpowiedzi na wszystkie uwagi zgłoszone do art. 15 projektowanej ustawy w pierwotnym brzmieniu, odpowiedziało: „Skorygowany projekt nie zawiera przepisów dotyczących ustanowienia minimalnego wynagrodzenia za prące jako wynagrodzenia zasadniczego. Obecnie projekt przewiduje etapowe wyłączenie poszczególnych składników z zakresu składnikowego minimalnego wynagrodzenia za pracę”.

Pracownicy, których wynagrodzenie zasadnicze jest ustalone na poziomie niższym niż wynagrodzenie minimalne – nie otrzymają zatem podwyżek, jak pierwotnie zakładano – od 1 stycznia 2026 r., a korzystnej zmiany swojej pensji mogą doczekać się dopiero w ramach etapowego wyłączania z wynagrodzenia minimalnego poszczególnych dodatków do tegoż wynagrodzenia.

Zgodnie z ostatecznym brzmieniem projektu ustawy – kwestię tę reguluje art. 16 (a nie jak wcześniej – 15), z którego wynika, że do minimalnego wynagrodzenia za pracę (poza aktualnymi składnikami, które są z niego wyłączone zgodnie z art. 6 ust. 5 ustawy z dnia 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę – które zostały wymienione powyżej) nie będą również zaliczane:

• dodatek funkcyjny,
• inne dodatki oraz
• premie i nagrody,

przy czym – będzie to wprowadzane etapami. I tak:

• dodatek funkcyjny zostanie wyłączony z minimalnego wynagrodzenia z dniem 1 stycznia 2026 r.,
• inne dodatki – z dniem 1 stycznia 2027 r., a
• premie i nagrody – z dniem 1 stycznia 2028 r.

Tym samym – jeżeli płaca minimalna, zostanie na 2026 r., przyjęta na prognozowanym poziomie 5070 zł brutto – osoby, których wynagrodzenie zasadnicze w umowie o pracę, będzie niższe niż ww. kwota, z tego względu, że otrzymują premie i nagrody lub inne dodatki do wynagrodzenia (poza dodatkiem funkcyjnym), które powodują, że łącznie – wypłacana im kwota wynagrodzenia nie będzie niższa niż najniższa krajowa (czyli wspomniane 5070 zł) – nie otrzymają zatem podwyżki wynagrodzenia zasadniczego od 1 stycznia 2026 r. (jak pierwotnie zakładano w projekcie), a dopiero od 1 stycznia 2027 r. lub nawet 1 stycznia 2028 r. (w zależności od tego, czy pensję podnoszą im premie i nagrody czy inne dodatki).

Kiedy nowe regulacje mają wejść w życie?

W aktualnej wersji projektu ustawy (określonej przez MRPiPS jako „ostateczna”) przewidziano, że ma ona wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, za wyjątkiem definicji dodatku funkcyjnego (która ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2026 r.) oraz wspomnianych już powyżej przepisów, które będą kolejno wyłączać z zakresu pensji minimalnej – dodatek funkcyjny, inne dodatki oraz premie i nagrody.

Jeżeli dojdzie do uchwalenia ustawy – jej przepisy, po raz pierwszy, powinny zatem mieć zastosowanie do ustalenia wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej na rok 2026.

W dniu 15 kwietnia br. projekt ustawy został skierowany do rozpatrzenia przez Komitet do Spraw Europejskich. Jeżeli finalnie zostanie on przyjęty przez Radę Ministrów – czeka go następnie droga przez trzy czytania w Sejmie i rozpatrzenie przez Senat, zanim ostatecznie trafi on na biuro Prezydenta.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1773)
• Ustawa z dnia 24.07. 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 2232 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12.09.2024 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2025 r. (Dz.U. z 2024 r., poz. 1362)
• Projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (nr w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UC62)