Orzecznictwo w sprawach wniosków o ponowne przeliczenie emerytury po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20 jest bardzo niejednolite. Wskazana niejednolitość przejawia się na wielu płaszczyznach, przede wszystkim niektóre sądy powszechne orzekają na korzyść emerytów poprzez zmianę decyzji ZUS, inne z kolei orzekają na niekorzyść, oddalając odwołania emerytów. W artykule zostaną przedstawione zarówno wyroki korzystne, jak i niekorzystne.
Autor artykułu: dr Andrzej Hańderek, radca prawny; opracowanie redakcyjne: Tomasz Król
NIEJEDNOLITE ORZECZNICTWO SĄDÓW POWSZECHNYCH NA KANWIE WYROKU TK Z 4 CZERWCA 2024 R. SK 140/20
Emeryci składają odwołania do sądów od decyzji ZUS. Wyroki sądów okręgowych częściowo korzystne
Wśród wyroków korzystnych również można zaobserwować dużą niejednorodność rozstrzygnięć. Orzeczenia przedstawię z punktu widzenia 3 zagadnień, tj.:
a) zakresu sumy kwot pobranych wcześniejszych emerytur, o jakie pomniejszono podstawę obliczenia emerytury w wieku powszechnym;
b) wyrównania;
c) odsetek.
Za wyrok w pełni korzystny uznaję wyrok odpowiadający co najmniej rozwiązaniu legislacyjnemu przewidzianemu dla rocznika 53’ (art. 194i oraz 194j ustawy emerytalnej). Jak dotąd nie spotkałem się z takim rozstrzygnięciem. Mając na uwadze wskazane powyżej 3 zagadnienia, „wzorcowy” korzystny wyrok powinien uwzględniać:
a) pełny zakres sumy kwot pobranych wcześniejszych emerytur, tj. możliwość ponownego obliczenia emerytury bez uwzględniania wszystkich pobranych przez emeryta wcześniejszych emerytur;
b) wyrównanie za okres do dnia przyznania emerytury w wieku powszechnym do dnia wydania decyzji o ponownym obliczeniu emerytury z pominięciem art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej;
c) odsetki od dnia wydania przez ZUS pierwszej decyzji emerytalnej o przyznaniu emerytury w wieku powszechnym.
Emerytom, którzy uzyskali mniej korzystny wyrok od ww. „wzorcowego”, pozostaje środek odwoławczy w postaci apelacji.
Poniżej przedstawiam zapadłe wyroki (zgodnie z moją wiedzą, jak dotąd nieprawomocne):
Wyrok nr 1 - pełne przeliczenie emerytury, nie ma wyrównania, nie ma odsetek
Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 3 lipca 2024 r. sygn. akt VI U 528/24
a) pełny zakres sumy kwot pobranych wcześniejszych emerytur, tj. możliwość ponownego obliczenia emerytury bez uwzględniania wszystkich pobranych przez emeryta wcześniejszych emerytur;
b) wyrównanie - brak rozstrzygnięcia;
c) odsetki nienależne - stwierdzenie przez Sąd braku podstaw do ustalenia odpowiedzialności organu rentowego za nie wydanie decyzji w terminie.
WYROK nr 1 DO POBRANIA:
Wyrok nr 2 - pełne przeliczenie emerytury, wyrównanie 3 lata wstecz, bieżące odsetki
Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 15 października 2024 r. sygn. akt VI U 1016/24
a) pełny zakres sumy kwot pobranych wcześniejszych emerytur, tj. możliwość ponownego obliczenia emerytury bez uwzględniania wszystkich pobranych przez emeryta wcześniejszych emerytur;
b) wyrównanie od 17 lipca 2021 r., tj. 3 lata od dnia złożenia wniosku o ponowne obliczenie emerytury;
c) odsetki od 4 lipca 2024 r., tj. 30 dni od wydania wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20.
WYROK nr 2 DO POBRANIA:
Wyrok nr 3 - ograniczony zakres sumy kwot pobranych wcześniejszych emerytur, wyrównanie i odsetki nie były przedmiotem rozstrzygnięcia
Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 19 listopada 2024 r. sygn. akt VI U 1053/24
a) ograniczony zakres sumy kwot pobranych wcześniejszych emerytur, tj. możliwość ponownego obliczenia emerytury bez uwzględniania części pobranych przez emeryta wcześniejszych emerytur, tj. od dnia rozpoczęcia pobierania emerytury wcześniejszej do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego;
b) wyrównanie - brak rozstrzygnięcia - sprawa dotyczyła wniosku o przyznanie emerytury po raz pierwszy, a nie wniosku o ponowne obliczenie emerytury;
c) odsetki - brak rozstrzygnięcia.
WYROK nr 3 DO POBRANIA
Wyrok nr 4 - pełne przeliczenie emerytury, wyrównanie i odsetki bez rozstrzygnięcia
Sąd Okręgowy w Kielcach V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 4 grudnia 2024 r. sygn. akt V U 1524/24
a) pełny zakres sumy kwot pobranych wcześniejszych emerytur, tj. możliwość ponownego obliczenia emerytury bez uwzględniania wszystkich pobranych przez emeryta wcześniejszych emerytur;
b) wyrównanie - brak rozstrzygnięcia;
c) odsetki - brak rozstrzygnięcia.
WYROK nr 4 DO POBRANIA:
Wyrok nr 5 - pełne przeliczenie emerytury, wyrównanie w ograniczonym zakresie, odsetki bez rozstrzygnięcia
Sąd Okręgowy w Legnicy V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 grudnia 2024 r. sygn. akt V U 502/24
a) pełny zakres sumy kwot pobranych wcześniejszych emerytur, tj. możliwość ponownego obliczenia emerytury bez uwzględniania wszystkich pobranych przez emeryta wcześniejszych emerytur;
b) wyrównanie od 18 czerwca 2024 r., tj. od dnia złożenia wniosku o ponownie obliczenie emerytury;
c) odsetki - brak rozstrzygnięcia.
WYROK nr 5 DO POBRANIA:
Analiza wyroków niekorzystnych dla emerytów
Przechodząc do omówienia wyroków niekorzystnych, uważam, że wszystkie podniesione przez Sądu argumenty są nieprzekonujące. Warto w tym miejscu przytoczyć treść prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 27 lutego 2024 roku sygn. akt VIII Pa 103/23 (sprawa nie dotyczyła wyroku TK SK 140/20, ale również bezprawia legislacyjnego), gdzie wskazano, iż: „Ocena konstytucyjności prawa sprawowana przez sądy w ramach bezpośredniego stosowania Konstytucji służy nie tylko zapewnieniu zgodności orzeczeń z Konstytucją, a w konsekwencji zapewnieniu wydania orzeczenia słusznego, sprawiedliwego i realizującego konstytucyjną aksjologię i wartości, ale także przyspieszeniu postępowania”. Szkoda, że Sądy w poniższych orzeczeniach nie przyjęły tożsamego zapatrywania.
Emerytom, którzy uzyskali wyrok niekorzystny, tj. oddalający ich odwołanie od decyzji ZUS, pozostaje środek odwoławczy w postaci apelacji.
Poniżej przedstawiam zapadłe wyroki z podaniem głównych motywów rozstrzygnięcia (zgodnie z moją wiedzą, jak dotąd nieprawomocne).
Wyrok nr 6 - sąd uznał, że brak publikacji wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. uniemożliwia zastosowanie Konstytucji RP
Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 30 października 2024 r. sygn. akt IV U 941/24
a) brak opublikowania wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20 w Dzienniku Ustaw RP;
b) brak możliwości bezpośredniego zastosowania Konstytucji RP.
WYROK nr 6 DO POBRANIA:
Wyrok nr 7 - przesądza brak publikacji wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.
Sąd Okręgowy w Świdnicy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 28 października 2024 r. sygn. akt VII U 922/24
a) przyjęcie, że nieopublikowany wyrok TK może być uznawany za podstawę prawną wznowienia postępowania prowadziłoby do sytuacji, w której różne grupy obywateli byłyby traktowane w sposób niejednolity;
b) nieopublikowany wyrok TK nie spełnia kryterium „nowej okoliczności” w rozumieniu art. 114 ustawy emerytalnej, ponieważ formalnie nie obowiązuje w porządku prawnym.
WYROK nr 7 DO POBRANIA:
Więcej informacji w temacie wyroku TK z dnia 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20, w tym propozycję wniosku o ponowne przeliczenie emerytury oraz propozycję odwołania od decyzji odmownej ZUS, można przeczytać na stronie kancelarii pod linkiem