Osoby niepełnosprawne na wyborach prezydenckich 2025 [głosowanie, dostosowanie lokali wyborczych, darmowy transport]

• Prawo osób niepełnosprawnych oraz seniorów do informacji o wyborach
• Bezpłatny transport osób niepełnosprawnych i seniorów do i z lokalu wyborczego
• Prawo do głosowania korespondencyjnego
• Prawo do głosowania przez pełnomocnika

Wybory prezydenckie odbędą się 18 marca 2025 r. Głosowanie odbędzie się w godzinach 7:00 – 21:00. Do wyborów zostało 57 dni. Poniżej prezentujemy listę uprawnień wyborców niepełnosprawnych oraz seniorów, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 60 lat.

Prawo osób niepełnosprawnych oraz seniorów do informacji o wyborach

Wyborcy niepełnosprawni oraz wyborcy, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 60 lat i są ujęci w Centralnym Rejestrze Wyborców w obwodzie głosowania w danej gminie właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały lub adresu stałego zamieszkania mają prawo do uzyskiwania informacji o wyborach. Powyższe osoby mają prawo do uzyskania informacji o:

1. terminie wyborów oraz godzinach głosowania,
2. właściwym dla siebie okręgu wyborczym i obwodzie głosowania,
3. lokalach obwodowych komisji wyborczych znajdujących się najbliżej jego miejsca zamieszkania, w tym o lokalach przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych,
4. warunkach ujęcia wyborcy w spisie wyborców w obwodzie głosowania, w którym znajduje się lokal obwodowej komisji wyborczej dostosowany do potrzeb wyborców niepełnosprawnych,
5. warunkach bezpłatnego transportu do i z lokalu wyborczego,
6. komitetach wyborczych biorących udział w wyborach oraz zarejestrowanych listach kandydatów i kandydatach,
7. warunkach oraz formach głosowania.

By uzyskać powyższe informacje, osoby zainteresowane powinny wystąpić z wnioskiem do wójta. We wniosku powinny znaleźć się informacje dotyczące imienia (imion), nazwiska oraz adresu stałego zamieszkania wyborcy. Wójt lub upoważniony przez niego pracownik urzędu gminy w godzinach pracy urzędu, w tym telefonicznie, lub w drukowanych materiałach informacyjnych przesyłanych przekazuje wyżej wymienione informacje. Powyższe informacje wójt podaje również niezwłocznie do publicznej wiadomości poprzez umieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie.

Bezpłatny transport osób niepełnosprawnych i seniorów do i z lokalu wyborczego

Wyborcy ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz seniorzy, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 60 lat, mają prawo do bezpłatnego transportu z:

1. miejsca zamieszkania, pod którym dany wyborca ujęty jest w spisie wyborców, albo miejsca podanego we wniosku o zmianę miejsca głosowania, do lokalu wyborczego właściwego dla obwodu głosowania, w którego spisie wyborców ujęty jest ten wyborca,
2. miejsca pobytu do najbliższego lokalu wyborczego w dniu głosowania, w przypadku wyborcy posiadającego zaświadczenie o prawie do głosowania,
3. lokalu wyborczego, do miejsca, w którym dany wyborca rozpoczął podróż, zwanego dalej „transportem powrotnym”.

Transport do lokalu i transport powrotny zapewnia wójt gminy, w której w dniu wyborów nie funkcjonuje gminny przewóz pasażerski. Wyborcom, którzy ze względu na stan zdrowia nie mogą samodzielnie podróżować, może towarzyszyć opiekun.

Kiedy należy zgłosić zamiar skorzystania z bezpłatnego transportu?

Zamiar skorzystania z prawa do transportu do lokalu lub transportu powrotnego wyborca powinien zgłosić do wójta najpóźniej do 13 dnia przed dniem wyborów. Co ważne, w przypadku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej zgłoszenie zamiaru skorzystania z prawa do transportu do lokalu lub transportu powrotnego dotyczy również ponownego głosowania. W przypadku gdy zgłoszenie zamiaru skorzystania z prawa do transportu do lokalu lub transportu powrotnego ma dotyczyć tylko ponownego głosowania, zamiar można zgłosić do 5 dnia przed dniem ponownego głosowania.

Jak dokonać zgłoszenia?

Zgłoszenie dotyczące zamiaru skorzystania z prawa do transportu do lokalu lub transportu powrotnego może zostać dokonane ustnie, pisemnie lub w formie elektronicznej. Należy podać: nazwisko i imię (imiona), numer ewidencyjny PESEL wyborcy oraz opiekuna, jeśli ma towarzyszyć wyborcy, oznaczenie miejsca zamieszkania, lub miejsca pobytu, a także należy poinformować, czy będzie się miało zamiar skorzystać z transportu powrotnego, należy także oznaczyć wybory, których dotyczy głoszenie oraz przekazać numer telefonu lub adres email. Wyborca, którego stan zdrowia nie pozwala na samodzielną podróż, oświadcza o tym fakcie, a wyborca niepełnosprawny oświadcza o orzeczonym stopniu niepełnosprawności i ważności orzeczenia. Informacje dotyczące transportu przekazane zostaną do wyborcy najpóźniej na trzy dni przed dniem głosowania. Można wycofać swoje zgłoszenie lub zrezygnować tylko z transportu powrotnego nie później niż dwa dni przed dniem głosowania.

Prawo do głosowania korespondencyjnego

Wyborcy ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mają prawo głosować korespondencyjne. W przypadku chęci skorzystania z prawa do głosowania korespondencyjnego, wyborca powinien zgłosić zamiar takiego głosowania komisarzowi wyborczemu do 13 dnia przed dniem wyborów. Co ważne, głosować korespondencyjnie można tylko w kraju. Zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego dotyczy również ewentualnego ponownego głosowania (tzw. II tury). W przypadku przeprowadzania ponownego głosowania wyborca, który nie zgłosił zamiaru głosowania korespondencyjnego przed pierwszym głosowaniem, może po dniu pierwszego głosowania (tzw. I turze) zgłosić komisarzowi wyborczemu zamiar głosowania korespondencyjnego w ponownym głosowaniu (tzw. II turze), najpóźniej w 10. dniu przed dniem ponownego głosowania.

Zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego

Zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego można dokonać:

1. ustnie;
2. na piśmie w postaci:
3. 1. papierowej, opatrzonym własnoręcznym podpisem,
   2. elektronicznej, opatrzonym kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, przy użyciu usługi elektronicznej udostępnionej na stronie internetowej gov.pl, po uwierzytelnieniu tej osoby.
3. telefonicznie – w przypadku wyborcy niepełnosprawnego oraz wyborcy podlegającego w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych.

Zgłoszenie powinno zawierać nazwisko i imię (imiona), numer ewidencyjny PESEL wyborcy, oznaczenie wyborów, których dotyczy zgłoszenie, oraz adres, na który ma być wysłany pakiet wyborczy. Do zgłoszenia należy dołączyć kopię aktualnego orzeczenia właściwego organu orzekającego o ustaleniu stopnia niepełnosprawności. W zgłoszeniu można zażądać dołączenia do pakietu wyborczego nakładki na kartę do głosowania sporządzonej w alfabecie Braille'a.

Doręczenie pakietu wyborczego

Wyborca, który zgłosi zamiar głosowania korespondencyjnego, otrzyma nie później niż sześć dni przed dniem wyborów pakiet wyborczy. Doręczy go przedstawiciel Poczty Polskiej wyłącznie do rąk własnych wyborcy, po okazaniu dokumentu potwierdzającego tożsamość i pisemnym pokwitowaniu odbioru.

W skład pakietu wyborczego wchodzi:

1. koperta zwrotna,
2. karta lub karty do głosowania,
3. koperta na kartę do głosowania,
4. instrukcja głosowania korespondencyjnego,
5. nakładka lub nakładki na kartę lub karty do głosowania sporządzone w alfabecie Braille'a - jeżeli wyborca niepełnosprawny zażądał ich przesłania,
6. oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania.

Prawo do głosowania przez pełnomocnika

Wyborcy o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności mają prawo do głosowania przez pełnomocnika. Z tego samego prawa mogą skorzystać osoby, które najpóźniej w dniu głosowania skończą 60 lat. Za pośrednictwem pełnomocnika można głosować tylko w kraju. Pełnomocnikiem może być osoba posiadająca prawo wybierania, pod warunkiem, że nie jest osobą wchodzącą w skład obwodowej komisji wyborczej właściwej dla obwodu głosowania osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania, a także mężowie zaufania, jak również kandydaci w danych wyborach. Pełnomocnictwo do głosowania udzielane jest przed wójtem lub innym pracownikiem urzędu gminy upoważnionym przez wójta do sporządzania aktów pełnomocnictwa do głosowania. Sporządzane jest ono na wniosek wyborcy wniesiony do wójta gminy, w której wyborca jest ujęty w obwodzie głosowania właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały lub adresu stałego zamieszkania, najpóźniej w dziewiątym dniu przed dniem wyborów.

Prawo do głosowania przez pełnomocnika: wniosek

We wniosku należy zamieścić nazwisko i imię (imiona), numer ewidencyjny PESEL oraz adres zamieszkania zarówno wyborcy, jak i osoby, której ma być udzielone pełnomocnictwo do głosowania, oraz oznaczenie wyborów, których dotyczy pełnomocnictwo do głosowania. Do wniosku należy dołączyć kopię aktualnego orzeczenia właściwego organu orzekającego o ustaleniu stopnia niepełnosprawności osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania oraz pisemną zgodę osoby mającej być pełnomocnikiem, zawierającą jej nazwisko i imię (imiona) oraz adres zamieszkania, a także nazwisko i imię (imiona) osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania;

Wniosek o głosowanie za pośrednictwem pełnomocnika może być złożony:

1. ustnie,
2. na piśmie w postaci:
3. 1. papierowej, opatrzonym własnoręcznym podpisem,
   2. elektronicznej, opatrzonym kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, przy użyciu usługi elektronicznej udostępnionej na stronie internetowej gov.pl, po uwierzytelnieniu tej osoby.

Ponadto, wyborcy niepełnosprawni mogą m.in. głosować w wybranym przez siebie lokalu obwodowej komisji wyborczej, w tym także w lokalu, który jest dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wniosek w tej sprawie należy złożyć najwcześniej w 44 dniu przed wyborami, a najpóźniej w 3 dniu przed wyborami. Informacje dotyczące lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej gminy oraz w obwieszczeniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o numerach i granicach obwodów głosowania, najpóźniej w dniu 30. dniu przed dniem wyborów. Dodatkowo, na prośbę wyborcy, obwodowa komisja wyborcza oprócz karty do głosowania może wydać niepełnosprawnemu wyborcy nakładkę na kartę do głosowania sporządzoną w alfabecie Braille'a.

Warto także pamiętać o tym, że lokale obwodowej komisji wyborczej mają określone warunki techniczne, jakie powinny spełniać. Reguluje to rozporządzenie ministra infrastruktury z 29 lipca 2011 r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych.