Już od 1 października 2025 r. w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny. Oznacza to dodatkowe opłaty za plastikowe butelki, puszki i szkło – kaucja wyniesie nawet 1 zł za opakowanie! Choć zmiana dotknie każdego konsumenta, aż 20% Polaków wciąż nie ma pojęcia o nadchodzących przepisach. Czy jesteś gotowy na nowe zasady zakupów?
- Jak będzie działał system kaucyjny?
- Jak system kaucyjny wpłynie na zwyczaje zakupowe Polaków?
- Systemy kaucyjne już działają w innych krajach
- System kaucyjny – rewolucja czy problem?
Już na jesieni w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny, obejmujący plastikowe butelki, puszki i szklane opakowania. Za każdą butelkę PET i puszkę zapłacimy dodatkowe 50 groszy, a za szkło – 1 zł. Kaucję odzyskamy po zwrocie opakowania, bez konieczności okazania paragonu. Choć nowe przepisy wpłyną na codzienne zakupy milionów Polaków, aż 20% z nas wciąż o nich nie słyszało! Czy system kaucyjny ułatwi recykling, czy stanie się kolejnym problemem dla konsumentów? Opinie są podzielone – część osób uważa go za ułatwienie, inni boją się wyższych cen i dodatkowych obowiązków. Jedno jest pewne: zmiany nadchodzą i trzeba się do nich przygotować!
Jak będzie działał system kaucyjny?
System kaucyjny zgodnie z ostatnią nowelizacją zacznie obowiązywać w Polsce 1 października 2025 roku. Tymczasem tylko 35% Polaków zna planowane zasady jego funkcjonowania, a niemalże połowa z nas słyszała o jego wprowadzeniu, ale nie wie na czym będzie polegać – tak wynika z badań opinii przeprowadzonych przez instytut IQS na zlecenie kampanii „Głębia Wiedzy” zainicjowanej przez Krajową Izbę Gospodarczą „Przemysł Rozlewniczy”.
Systemem kaucyjnym będą objęte:
- jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów,
- szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra oraz
- metalowe puszki o objętości do 1 litra.
Wysokość kaucji określona w rozporządzeniu to 50 groszy na butelki PET i puszki oraz 1 zł na butelki szklane. Konsumenci będą otrzymywali zwrot kaucji po zwróceniu opakowania objętego systemem, a do zwrotu nie będzie wymagany paragon. Ostatni rok upłynął pod znakiem ożywionej dyskusji o kształcie systemu kaucyjnego, by jak najpełniej wspierał gospodarowanie odpadami oraz jego wpływie na konsumentów. Tymczasem co piąty Polak deklaruje, że w ogóle nie słyszał o systemie kaucyjnym.
"Wyniki jednoznacznie pokazują, że kluczowe jest dalsze edukowanie konsumentów o zasadach funkcjonowania i korzyściach z wprowadzenia systemu kaucyjnego. Obejmie on każdego z nas i wymusi zmiany w naszych zakupowych zwyczajach oraz podejściu do segregacji odpadów. Innymi słowy – ważne jest dotarcie z jasną komunikacją do wszystkich, bo obecnie niemal jedna piąta z nas nie ma pojęcia o rzeczywistości, która wpłynie na wszystkich konsumentów już od 1 października 2025 r." – zaznacza Dariusz Lizak, prezes Krajowej Izby Gospodarczej Przemysł Rozlewniczy.
73% respondentów deklaruje, że nie postrzega systemu kaucyjnego jako problem, bo i tak segregują odpady, a 66% Polaków uważa, że ułatwi on recykling odpadów. Jedna trzecia badanych nie wierzy w skuteczność systemu kaucyjnego i traktuje go jako utrudnienie w gospodarowaniu odpadami w domu, a także czynnik zwiększający cenę napojów.
Jak system kaucyjny wpłynie na zwyczaje zakupowe Polaków?
Badanie opinii przeprowadzone na reprezentatywnej próbie Polaków pokazuje, że wprowadzenie systemu kaucyjnego nie wpłynie znacząco na częstotliwość zakupu wody butelkowanej. Wyniki te podkreślają silną i stabilną popularność tego produktu – aż 92% Polaków pije wodę butelkowaną przynajmniej od czasu do czasu, w tym 76% co najmniej raz w miesiącu, a ponad połowa (55%) codziennie. Co istotne, tylko 4% respondentów deklaruje, że po wprowadzeniu systemu kaucyjnego zrezygnuje z kupowania wody w butelkach. Dodatkowo, decyzja dotyczące częstotliwości zakupu wody w butelkach po wprowadzeniu systemu kaucyjnego nie jest uzależniona ani od płci, ani wieku konsumentów.
"Deklaracje zakupowe respondentów pokazują, że wielu z nas docenia jakość i bezpieczeństwo zdrowotne wody butelkowanej, co potwierdza wyrażana chęć jej zakupu po wprowadzeniu systemu kaucyjnego" – zauważa Dariusz Lizak. "Tym bardziej, jeśli zderzymy te dane z odsetkiem respondentów, którzy uważają system kaucyjny jako utrudnienie w gospodarowaniu opakowaniami. Niezależnie od wszystkiego, czeka nas duża systemowa zmiana, do której jako konsumenci będziemy musieli się przyzwyczaić. Trudne mogą być tylko początki, bo jak pokazują przykłady krajów, w których system kaucyjny już funkcjonuje, konsumenci bardzo doceniają takie rozwiązanie" – podsumowuje.
Systemy kaucyjne już działają w innych krajach
Systemy kaucyjne z powodzeniem funkcjonują w wielu europejskich krajach, przynosząc wymierne korzyści dla środowiska. W Niemczech, gdzie system ten działa od 2003 roku, wskaźnik zwrotu opakowań jednorazowego użytku wynosi aż 96%. Oznacza to, że zdecydowana większość butelek i puszek wraca do obiegu, co znacząco redukuje ilość odpadów trafiających na składowiska.
Norwegia osiągnęła równie imponujące wyniki. Dzięki efektywnemu systemowi kaucyjnemu, aż 93% konsumentów zwraca co najmniej 90% zużytych, objętych systemem opakowań. Co ciekawe, kwotę zwróconej kaucji najczęściej wykorzystują oni na zakupy w tym samym sklepie, w którym ją otrzymali (87%).
System kaucyjny – rewolucja czy problem?
Polska stoi u progu ważnej zmiany, która może znacząco wpłynąć na gospodarkę odpadami. System kaucyjny to krok w stronę bardziej ekologicznej przyszłości, wzorowany na rozwiązaniach stosowanych w innych krajach Europy. Jego skuteczność będzie jednak zależeć od poziomu świadomości konsumentów oraz odpowiedniego przygotowania infrastruktury. Kluczowe pytanie brzmi: czy Polacy szybko zaakceptują nowy obowiązek i dostrzegą jego korzyści, czy też system stanie się kolejnym biurokratycznym utrudnieniem?
Mimo że większość badanych deklaruje gotowość do przestrzegania nowych zasad, wciąż pozostaje duża grupa sceptyków. Obawy dotyczą wzrostu cen napojów, konieczności przechowywania opakowań oraz wygody samego procesu zwrotu. Przykłady Niemiec czy Norwegii pokazują, że dobrze funkcjonujący system może znacząco zmniejszyć ilość odpadów i zwiększyć świadomość ekologiczną społeczeństwa. Pozostaje pytanie, czy Polska pójdzie ich śladem, czy czekają nas chaos i nieprzygotowanie.