Nowy komunikat Watykanu [z 28.02.2025, godz. 8:18] w sprawie stanu zdrowia papieża Franciszka i doniesienia o „bardzo, bardzo dziwnym” spotkaniu. Jak wyglądałby wybór nowej głowy Kościoła katolickiego, jeżeli papież Franciszek zrezygnowałby z urzędu i czy w konklawe uczestniczyliby również świeccy mężczyźni i kobiety?

• Co najnowsze komunikaty, mówią o stanie zdrowia papieża Franciszka?
• Jak – zgodnie z obowiązującą obecnie Konstytucją apostolską – przebiega procedura wyboru nowego papieża?
• W ramach prac nad zreformowaniem Konstytucji apostolskiej – pojawił się postulat, aby w wyborze papieża brali udział świeccy mężczyźni i kobiety
• Spekulacje na temat możliwej rezygnacji papieża Franciszka z urzędu, podsycają ostatnie doniesienia na temat planowanego konsystorza

Co najnowsze komunikaty, mówią o stanie zdrowia papieża Franciszka?

AKTUALIZACJA: Zgodnie z najnowszym komunikatem Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej (z dnia 28 lutego 2025 r., godz. 8:18) – piętnasta noc spędzona przez papieża Franciszka w szpitalu „minęła spokojnie, a papież odpoczywa”.

Wieczorem, 27 lutego 2025 r., Watykan informował natomiast, że – „stan kliniczny Ojca Świętego uległ ponownej poprawie. Ze względu na złożoność obrazu klinicznego, konieczne są jednak dalsze dni stabilizacji klinicznej, zanim można będzie zmienić prognozę. Rano Ojciec Święty przeszedł fizjoterapię oddechową, przeplataną odpoczynkiem. Po południu, po dodatkowej sesji fizjoterapii, spędził czas na modlitwie w kaplicy swojego prywatnego apartamentu, gdzie przyjął Eucharystię. Następnie zajął się pracą zawodową.”

O nieznacznej poprawie stanu zdrowia papieża Franciszka – Stolica Apostolska informował również we wcześniejszym komunikacie (w środę wieczorem, 26 lutego 2025 r. o godz. 18:40): „Stan Ojca Świętego wykazał niewielką dalszą poprawę w ciągu ostatnich 24 godzin. Łagodna niewydolność nerek obserwowana w ostatnich dniach ustąpiła. Tomografia komputerowa klatki piersiowej wykonana wczoraj wieczorem wykazała normalny postęp zapalenia płuc. Badania krwi przeprowadzone dzisiaj potwierdziły poprawę widoczną wczoraj.

Ojciec Święty nadal jest na tlenoterapii wysokoprzepływowej, ale nie doświadczył dziś żadnych epizodów oddechowych przypominających astmę. Fizjoterapia oddechowa jest kontynuowana. Pomimo niewielkiej poprawy, jego rokowania pozostają ostrożne.”

Jeszcze we wtorek wieczorem, tj. 25 lutego 2025 r. – stan kliniczny papieża Franciszka był natomiast krytyczny. Jak informowała wówczas Stolica Apostolska – „Nie wystąpiły epizody ostrej niewydolności oddechowej, a parametry hemodynamiczne nadal są stabilne. Wieczorem przeprowadzono zaplanowaną tomografię komputerową w celu monitorowania radiologicznego obustronnego zapalenia płuc. Rokowania nadal są zachowawcze.”

Komunikaty w sprawie stanu zdrowia papieża wydawane są przez Stolicę Apostolską dwa razy dziennie. W piątek 14 lutego br., papież został przyjęty do Szpitala Agostino Gemelli w Rzymie z powodu zapalenia oskrzeli. Obecnie leczy się go na obustronne zapalenie płuc, a w aktualizacji jego stanu zdrowia z ubiegłego tygodnia podano, że wykazuje również objawy łagodnej niewydolności nerek, która wydaje się być pod kontrolą.

Jak – zgodnie z obowiązującą obecnie Konstytucją apostolską – przebiega procedura wyboru nowego papieża?

W związku z tym, że papież Franciszek zmaga się z obustronnym zapaleniem płuc – wiele osób zaczyna zastanawiać się czy ze względu na jego stan zdrowia – możliwa jest rezygnacja przez niego z urzędu papieża (tak jak miało to miejsce w przypadku jego poprzednika – Benedykta XVI) i jak – w takiej sytuacji – przebiegałby wybór nowego zwierzchnika Kościoła katolickiego.

Na to pytanie, odpowiedzi należy poszukiwać w Universi Dominici Gregis (czyli Konstytucji apostolskiej o wakacie Stolicy Apostolskiej i wyborze Biskupa Rzymskiego), która została opracowana przez Jana Pawła II i stanowi całościową regulację systemu wyborczego na urząd papieski. Doczekała się ona swojej dwukrotnej modyfikacji, których dokonał papież Benedykt XVI. Pierwsza z nich (dokonana w dniu 11 marca 2007 r., na mocy listu apostolskiego wydanego przez papieża Benedykta XVI) – dotyczyła powrotu do tradycyjnej większości co najmniej 2/3 głosów, potrzebnej do ważnego wyboru nowego papieża (Universi Dominici Gregis, w jej pierwotnej wersji, przewidywała bowiem możliwość odstąpienia od „świętej zasady” większości kwalifikowanej co najmniej 2/3 głosów, w przypadku przedłużającego się konklawe). Druga (z 22 lutego 2013 r.) – miała natomiast charakter raczej porządkujący, a jej zadaniem było doprecyzowanie określonych kwestii, które budziły wątpliwości interpretacyjne.¹

Jak więc – w myśl Konstytucji apostolskiej – przebiega procedura wyboru nowego papieża?

Nową głowę Kościoła katolickiego wybiera tzw. Kolegium Kardynałów. Jak wyjaśnia dr prawa kanonicznego i absolwentka UKSW Katarzyna Iwanicka w rozmowie z Polskim Radiem – „Kardynałem może być zarówno biskup, jak i prezbiter oraz diakon. Nawet ten najniższy stopień święceń pozwala zostać kardynałem. Żeby nim zostać, należy odznaczać się pobożnością i roztropnością. Dobrze by też było, żeby taka osoba charakteryzowała się specjalizacją w prawie kanonicznym i była wybitna w tej dziedzinie.”² Zgodnie z Konstytucją apostolską – prawo wyboru papieża, przysługuje jednak wyłącznie tym kardynałom, którzy przed dniem śmierci papieża lub dniem, w którym nastąpił wakat Stolicy Apostolskiej, nie ukończyli 80 rok życia. Maksymalna liczba kardynałów-wyborców nie powinna przy tym przekroczyć 120.

Konklawe powinno rozpocząć się w okresie pomiędzy 15 a 20 dniem od powstania wakatu Stolicy Apostolskiej. Odbywa się ono w granicach terytorium Państwa Watykańskiego, w określonych sektorach i budynkach zamkniętych dla osób postronnych. W chwili rozpoczęcia konklawe – wszyscy kardynałowie-elektorzy udają się do Domus Sanctae Marthae (czyli Domu św. Marty). Od chwili ustalenia początku czynności wyborczych aż do publicznego ogłoszenia dokonanego wyboru papieża – Dom św. Marty oraz Kaplica Sykstyńska (w której obywa się głosowanie) – są zamknięte dla osób nieupoważnionych. Całe terytorium Państwa Watykańskiego – w okresie wyboru papieża – są natomiast zarządzane w taki sposób, aby zapewnić tajność wszystkich czynności związanych z wyborem nowej głowy Kościoła (należy np. dopilnować, aby nikt nie zbliżał się do kardynałów-elektorów, podczas gdy są oni przewożeni z Domu św. Marty do Kaplicy Sykstyńskiej).

Samo głosowanie odbywa się właśnie w Kaplicy Sykstyńskiej, która – celem zachowania w ścisłej tajemnicy wszystkiego, co zostanie tam powiedziane lub uczynione w związku z wyborem nowego papieża – pozostaje miejscem absolutnie zamkniętym dla osób postronnych, aż do dokonania wyboru.

Głosy oddawane są przez kardynałów-elektorów na prostokątnych kartach, na których znajduje się napis „Eligo in Summum Pontificem”, czyli – „Wybieram na najwyższego kapłana”. Kardynałowie umieszczają na nich imię elekta, a wpisując je – mają stosować możliwie „nierozpoznawalne” pismo, aby nikt nie mógł ustalić kto na kogo głosował. W przypadku umieszczenia na karcie dwóch imion lub oddania pustej karty – głos jest nieważny.

Papież wybierany jest większością 2/3 głosów, obliczanych w stosunku do ogólnej liczby obecnych elektorów. W przypadku, gdyby liczba obecnych kardynałów nie mogła zostać podzielona na trzy równe części – do ważności wyboru papieża, wymagany jest jeden głos więcej.

Po dokonanym kanonicznie wyborze nowej głowy Kościoła katolickiego – kardynał dziekan lub pierwszy z kardynałów w porządku starszeństwa prosi elekta o wyrażenie zgody na przyjęcie wyboru na Biskupa Rzymskiego. Po otrzymaniu jego zgody – ustalane jest jakie imię przyjmuje, jako nowy papież. O dokonanym wyborze – wierni informowani są za pośrednictwem białego dymu, który pojawia się nad kaplicą Sykstyńską. Na balkon Bazyliki św. Piotra wychodzi natomiast najstarszy wiekiem kardynał- uczestnik konklawe i ogłasza: „Habemus papam. Mamy nowego papieża”.

W ramach prac nad zreformowaniem Konstytucji apostolskiej – pojawił się postulat, aby w wyborze papieża brali udział świeccy mężczyźni i kobiety

Zgodnie z doniesieniami The Remnant (jednej z najstarszych gazet tradycjonalistów katolickich w USA), które opierały się na informacjach pochodzących bezpośrednio z Watykanu – pod koniec 2023 r., kardynał Gianfranco Ghirlandą, który odbył z papieżem Franciszkiem serię spotkań, celem zreformowania Konstytucji apostolskiej – próbował przekonać papieża do zrewolucjonizowania procedury wyboru głowy Kościoła katolickiego w taki sposób, że 25 proc. głosów elektorskich, zostałaby oddana świeckim mężczyznom i kobietom oraz siostrom zakonnym, mianowanym przez papieża Franciszka przed powstaniem wakatu Stolicy Apostolskiej.³

Powyższe zmiany – które jak przewidywał papież Franciszek – z pewnością, spotkałyby się ze znacznym oporem ze strony członków Kolegium Świętego – na dzień dzisiejszy, nie zostały jednak wprowadzone.

Spekulacje na temat możliwej rezygnacji papieża Franciszka z urzędu, podsycają ostatnie doniesienia na temat planowanego konsystorza

Spekulacje na temat potencjalnego zamiaru papieża Franciszka rezygnacji przez niego z urzędu papieża, dodatkowo podsycają ostatnie doniesienia na temat planowanego przez niego konsystorza (który jest zwoływanym przez papieża zebraniem Kolegium Kardynałów, mającym na celu rozpatrzenie ważnych spraw związanych z Kościołem).

Jak poinformował New York Times – na początku tego tygodnia, wizytę w szpitalu, złożyło papieżowi dwóch wysokich rangą urzędników watykańskich. Watykan zapytany o tę wizytę – na początku stwierdził, że nie posiada żadnych informacji o spotkaniu, aby następnie potwierdzić, że dwaj prałaci, przybyli do papieża, celem uzyskania od niego podpisu pod dokumentem, który umożliwiłby im zwołanie zebrania Kardynałów, w celu kanonizacji nowych świętych (czyli tzw. konsystorza).

Andreas Englisch – niemiecki dziennikach i autor, który od prawie 40 lat zajmuje się sprawami Watykanu, stwierdził, że jest to „bardzo, bardzo dziwne”, ponieważ żaden z dwóch urzędników, którzy złożyli w szpitalu wizytę papieżowi Franciszkowi, nie zajmuje się kwestiami kanonizacji. Co więcej – podczas takiego konsystorza, na którym również omawiano kanonizację świętych – w 2013 r., swoją rezygnację z urzędu papieża, ogłosił Benedykt XVI. „To niewłaściwi ludzie do niewłaściwych rzeczy. (...) Było oczywiste, że coś nie jest takie, jak się wydaje” – podsumował Andreas Englisch.⁴

Na dzień dzisiejszy, nie został jeszcze wyznaczony konkretny termin ww. konsystorza.

¹ Krzysztof Urbaniak, Prawo o wyborze papieża po nowelizacji z 2007 roku (w:) „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” nr 2(18)/2014

² Polskie Radio Czwórka, „Tajemnice konklawe. Kto i jak wybiera papieża?”, 16.10.2023 r. (https://www.polskieradio.pl/10/10335/artykul/3262136,tajemnice-konklawe-kto-i-jak-wybiera-papieza)

³ Diane Montagna, Pope Francis Drafting New Document to Reform the Papal Conclave, 4.11.2023 r. (https://remnantnewspaper.com/web/index.php/articles/item/6883-pope-francis-drafting-new-document-to-reform-the-papal-conclave)

⁴ Jason Horowitz (in:) New York Times, Pope’s Illness Is Surrounded by Intrigue Over Possible Resignation, 26.02.2025 r. (https://www.nytimes.com/2025/02/26/world/europe/pope-francis-resignation-illness.html)

Podstawa prawna:

Universi Dominici Gregis – Konstytucja apostolska o wakacie Stolicy Apostolskiej i wyborze Biskupa Rzymskiego