Koniec kłopotów w szkołach? Są pierwsze efekty kontroli MEN. Już nie trzeba będzie przedstawiać tych zaświadczeń. Od kiedy?

• Czy to koniec zaświadczeń o niekaralności w szkołach?
• Uproszczenia w placówkach oświatowych

Czy to koniec zaświadczeń o niekaralności w szkołach?

Rok szkolny 2024/2025 zaczął się od dużego zamieszania związanego z nowymi standardami ochrony małoletnich wynikającymi z tzw. ustawy Kamilka. Choć czasu na ich wdrożenie było sporo, to jak to zwykle bywa, najwięcej problemów powstało dopiero w praktyce, gdy w związku z rozpoczęciem nowego roku szkolnego dyrektorzy placówek starali się dostosować prowadzoną działalność do nowych wymogów. Okazało się, że problemem jest przeprowadzenie na terenie szkół jakichkolwiek zajęć dodatkowych prowadzonych przez podmioty zewnętrzne, w tym wolontariuszy. Również rodzice nie mogli jak dotąd angażować się w działalność szkół i przedszkoli i musieli wylegitymować się zaświadczeniem o niekaralności. Było to wymóg szczególnie kłopotliwy w przypadku osób, które przez jakiś czas mieszkały poza granicami Polski. Z kole w październiku Dzień Edukacji Narodowej został poprzedzony gorącą dyskusją o tym, czy nauczyciel może przyjąć z tej okazji upominek przygotowany przez uczniów i ich rodziców oraz czy można dopuścić do sytuacji, w której rodzice czy dziadkowie obecni na szkolnych akademiach fotografują występujące dzieci. Wątpliwości było wiele, a wydane przez Ministerstwo Sprawiedliwości wytyczne dotyczące stosowania wprowadzonych przepisów więcej skomplikowały, niż wyjaśniły. Sytuacja stała się naprawdę trudna, bo dyrektorzy niektórych placówek wobec wszechobecnych sprzecznych ze sobą informacji, wprowadzali na ich terenie naprawdę daleko idące ograniczenia, które negatywnie odbijały się szczególnie na najmłodszych dzieciach. To dlatego już we wrześniu 2024 r. MEN rozpoczęło kontrole w zakresie stosowania standardów ochrony małoletnich, których celem miało być m.in. przygotowanie we współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości projektu zmian, które z jednej strony zapobiegłyby paraliżowaniu działalności placówek, a z drugiej, nie pozbawiłyby małoletnich niezbędnej ochrony.

Uproszczenia w placówkach oświatowych

Jak się okazuje, efekty tych działań już niebawem ujrzą światło dzienne. Ministerstwo Sprawiedliwości w odpowiedzi na interpelację z 22 października 2024 r. (nr 5698) w sprawie weryfikacji standardów, które zostały wprowadzone zmianami do ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich, przedstawiło 20 stycznia 2025 roku planowane zmiany.
W projekcie ustawy zarejestrowanym pod numerem UD176 proponuje się m.in.:
- nowe zasady okazywania zaświadczeń o niekaralności,
- grupę osób, dla których pozyskanie zaświadczenia z KRK będzie darmowe,
- modyfikację katalogu przestępstw, za których skazanie powinno wykluczać pracę z dziećmi.
W jaki sposób działalność placówek oświatowych miałaby zostać w tym zakresie uproszczona? Na przykład, rodzice, którzy pozytywnie przeszliby na początku roku szkolnego weryfikację pod kątem niekaralności, byliby dopuszczeni w czasie tego roku do działalności na terenie placówki oświatowej bez konieczności ponownego okazywania zaświadczenia. Z kolei zaświadczenie nie byłoby w ogóle wymagane od gości zapraszanych na zajęcia prowadzone na terenie przedszkola czy szkoły, o ile będą one prowadzone pod faktycznym nadzorem osoby uprawnionej do sprawowania opieki nad małoletnimi, w tym także nauczyciela lub wychowawcę. Obowiązek weryfikacji zostanie zniesiony wobec osób, od których z założenia wymagana jest niekaralność, np. policjantów, adwokatów czy sędziów. Nie trzeba też będzie sprawdzać podwójne tej samej osoby, np. gdy zostanie ona już zweryfikowana pod kątem niekaralności w klubie sportowym czy innej instytucji. Z kolei wolontariusze prowadzący zajęcia z dziećmi i studenci odbywający praktyki w szkołach nie będę musieli ponosić kosztów uzyskania zaświadczenia o niekaralności.