Trybunał Sprawiedliwości UE w Luksemburgu wydał 23 stycznia 2025 r. ważny wyrok w sprawie kredytów konsumenckich. TSUE uznał, że konsument powinien mieć możliwość samodzielnie sprawdzić, czy rzeczywista roczna stopa oprocentowania (tzw. RRSO) jego kredytu, została prawidłowo obliczona. W ocenie adwokat Karoliny Pilawskiej z Pilawska Zorski Adwokaci ten wyrok TSUEmoże wpłynąć na setki tysięcy spraw sądowych w Polsce.
- Konsumenckie kredyty i pożyczki gotówkowe pod lupą sądów
- Przełomowy wyrok TSUE z 23 stycznia 2025 r. w sprawie kredytów konsumenckich
- Co orzekł TSUE. Jakie znaczenie ma ten wyrok
- Czym jest RRSO i dlaczego jest tak ważne?
- Jak wyrok TSUE wpłynie na polski rynek kredytowy?
Konsumenckie kredyty i pożyczki gotówkowe pod lupą sądów
W ostatnich latach kredyty i pożyczki gotówkowe stają się coraz częściej przedmiotem analizy i interpretacji polskich sądów, zwłaszcza w kontekście roszczeń konsumentów związanych z tzw. sankcją kredytu darmowego. W 2025 roku możemy spodziewać się pierwszych rozstrzygnięć TSUE dotyczących polskich kredytów i pożyczek gotówkowych, gdzie czeka na rozpoznanie co najmniej kilkanaście pytań prejudycjalnych polskich sądów, a temat ten staje się coraz bardziej palący dla wymiaru sprawiedliwości.
Przełomowy wyrok TSUE z 23 stycznia 2025 r. w sprawie kredytów konsumenckich
Zanim jednak doczekamy się ostatecznych polskich rozstrzygnięć, 23 stycznia 2025 roku polscy kredytobiorcy otrzymali ważny "prezent" od swoich południowych sąsiadów ze Słowacji. W jednej ze spraw skierowanej przez słowacki sąd okręgowy, TSUE wydał wyrok, który ma ogromne znaczenie nie tylko dla Słowacji, ale i dla całej Europy, a szczególnie dla polskiego rynku kredytowego. Wyrok ten stanowi przełomowy krok w kierunku ochrony konsumentów i mógłby zrewolucjonizować sposób, w jaki polskie sądy orzekają w sprawach dotyczących kredytów konsumenckich i ich zgodności z unijnymi regulacjami.
W sprawie o sygn. akt C-677/23 TSUE rozstrzygał dwa kluczowe zagadnienia prawne.
Pierwsze dotyczyło zarzutu kredytobiorców, którzy twierdzili, że w umowie kredytowej brakowało precyzyjnego określenia długości jej obowiązywania, co rzekomo uniemożliwiało im pełną ocenę oferty kredytowej.
Drugie, moim zdaniem kluczowe zagadnienie, odnosiło się do zarzutu niewskazania w umowie dokładnych założeń wykorzystywanych do obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO). W pozwie kredytobiorcy żądali uznania części warunków umowy za nieważne, a także zwolnienia z obowiązku płacenia odsetek i dodatkowych opłat, ograniczając swoje zobowiązanie jedynie do spłaty samego kapitału.
Zagadnienie to jest szczególnie istotne, ponieważ dotyczy milionów Polaków, którzy zawarli umowy kredytowe z bankami oraz instytucjami pozabankowymi. Na rynku funkcjonuje około 18 milionów tego typu umów, a wyrok w słowackiej sprawie z pewnością będzie miał szerokie zastosowanie także w polskich procesach sądowych dotyczących kredytów konsumenckich.
Co orzekł TSUE. Jakie znaczenie ma ten wyrok
Wyrok TSUE z 23 stycznia 2025 roku to kamień milowy, który wyznacza nowe zasady w zakresie obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) i nakłada na banki oraz instytucje finansowe obowiązek pełnej przejrzystości w tej kwestii. TSUE jednoznacznie wskazał (interpretując art. 10 ust. 2 lit. g) dyrektywy 2008/48, zmienionej dyrektywą 2011/90), że założenia wykorzystywane do obliczania RRSO muszą być wyraźnie określone w umowie kredytowej.
Przepis ten nie pozostawia wątpliwości: banki i inne instytucje finansowe muszą jasno i precyzyjnie wskazać w umowie wszystkie parametry, które mają wpływ na obliczenie RRSO. Nie wystarczy, aby konsument mógł samodzielnie wyliczyć te parametry, analizując zapisy umowy, ponieważ, jak wykazano w sprawach sądowych, wiele umów jest napisanych w sposób niezrozumiały lub zbyt skomplikowany.
Takie podejście ma ogromne znaczenie dla konsumentów, którzy wciąż są wprowadzani w błąd przez nieprecyzyjne zapisy w umowach kredytowych. W mojej praktyce spotykam się z umowami, które albo w ogóle nie poruszają kwestii obliczania RRSO, albo robią to w sposób powierzchowny, nieprecyzyjny, co utrudnia konsumentowi zrozumienie, jak jest wyliczane rzeczywiste oprocentowanie kredytu. Dla przeciętnego kredytobiorcy, który nie dysponuje wiedzą prawniczą czy finansową, jest to poważny problem, który może prowadzić do podpisania umowy na bardzo niekorzystnych warunkach.
Czym jest RRSO i dlaczego jest tak ważne?
Rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) to kluczowy wskaźnik, który odzwierciedla całkowity koszt kredytu lub pożyczki, wyrażony jako procent całkowitej kwoty pożyczki w ujęciu rocznym. Dzięki RRSO konsumenci mogą łatwo porównać oferty różnych instytucji finansowych i wybrać tę, która będzie dla nich najkorzystniejsza pod względem kosztów.
RRSO obejmuje nie tylko odsetki, ale również wszelkie inne opłaty związane z kredytem, takie jak prowizje, ubezpieczenia czy opłaty administracyjne.
Niestety, jak pokazuje praktyka, wiele umów kredytowych nie zawiera precyzyjnych danych, które pozwalałyby konsumentowi zweryfikować, jak obliczono RRSO. Dodatkowo, w przypadku błędnego obliczenia RRSO, konsument może być wprowadzony w błąd co do całkowitych kosztów kredytu, co może prowadzić do sytuacji, w której kredytobiorca zobowiązany jest do spłaty wyższej kwoty niż wynika to z rzeczywistych kosztów kredytu.
Jak wyrok TSUE wpłynie na polski rynek kredytowy?
Wyrok TSUE ma ogromne znaczenie dla polskiego rynku kredytowego, ponieważ jasno określa obowiązki banków i instytucji finansowych w zakresie informacji o RRSO. W przypadku, gdy kredytodawca nie przedstawi pełnych i precyzyjnych informacji o podstawach obliczenia RRSO, konsument może domagać się zwolnienia z obowiązku spłaty odsetek i opłat, ograniczając swoje zobowiązanie do samego kapitału. Taki wyrok może wpłynąć na setki tysięcy spraw sądowych w Polsce, w których kredytobiorcy walczą o swoje prawa. Co więcej, wyrok ten będzie również ważnym narzędziem w rękach polskich sądów, które coraz częściej muszą rozstrzygać sprawy dotyczące kredytów konsumenckich. Sędziowie, kierując się wskazówkami TSUE, będą mogli lepiej chronić interesy konsumentów i zapobiegać nadużyciom ze strony instytucji finansowych.
Źródło: Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE (siódma izba) z 23 stycznia 2025 r. - Sprawa C-677/23 A. B. i F. B. przeciwko Slovenská sporiteľňa, a.s.
adw. Karolina Pilawska, Pilawska Zorski Adwokaci www.pzadwokaci.pl