W wyroku z 16 stycznia 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł, że kwota wypłacana studentowi z tytułu stypendium Erasmus +, nie powinna być uwzględniana do obliczania podatku dochodowego rodzica, na którego utrzymaniu pozostaje ten student.
- Czego dotyczyła sprawa rozpoznawana przez TSUE
- Niekorzystne przepisy podatkowe mogą być ograniczeniem swobodnego przemieszczania się i pobytu. Argumentacja prawna TSUE
Czego dotyczyła sprawa rozpoznawana przez TSUE
Chorwacki student pobierał wsparcie na rzecz mobilności w celu kształcenia w ramach programu Erasmus+ na studia na uniwersytecie w Finlandii. Chorwacka administracja podatkowa poinformowała jego matkę, że w 2014 r. uchylono jej zwiększenie podstawowego osobistego odliczenia na dziecko pozostające na utrzymaniu, które zawsze otrzymywała. Przewidziane przez ustawodawstwo chorwackie progi zostały przekroczone ze względu na to, że dziecko pobierało wsparcie na rzecz mobilności w celu kształcenia w ramach programu Erasmus+.
Chorwacki trybunał konstytucyjny, przed którym toczy się spór, postawił pytanie, czy rozpatrywane w sprawie krajowe przepisy podatkowe są zgodne z prawem Unii. Trybunał Sprawiedliwości w omawianym wyroku odpowiedział na to pytanie przecząco.
Niekorzystne przepisy podatkowe mogą być ograniczeniem swobodnego przemieszczania się i pobytu. Argumentacja prawna TSUE
Na początku Trybunał Sprawiedliwości zauważył, że jeżeli państwo członkowskie uczestniczy w programie Erasmus+, to musi zapewnić, aby zasady przyznawania i opodatkowania stypendiów ułatwiających mobilność beneficjentów tego programu nie tworzyły nieuzasadnionego ograniczenia prawa do przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich.
W rozpatrywanej sprawie wsparcie na rzecz mobilności nie było jako takie przedmiotem opodatkowania w Chorwacji w okresie zaistnienia okoliczności faktycznych. Zostało jednak uwzględnione do celów obliczenia podatku dochodowego matki, a tym samym znalazła się ona w niekorzystnej sytuacji.
Zdaniem TSUE, uwzględnienie wsparcia na rzecz mobilności, z którego korzystało dziecko pozostające na utrzymaniu, w celu ustalenia kwoty podstawowego odliczenia, do której rodzic będący podatnikiem ma prawo na to dziecko, skutkujące utratą prawa do zwiększenia tego odliczenia w ramach obliczania podatku dochodowego, stanowi ograniczenie prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu.
Trybunał stwierdził, że w takich okolicznościach, biorąc pod uwagę przede wszystkim więzy ekonomiczne łączące dziecko z rodzicem, zarówno dziecko pozostające na utrzymaniu, które skorzystało ze swobody przemieszczania, jak i jego rodzic będący podatnikiem, na którego skutki tego ograniczenia oddziałują bezpośrednio, mogą powoływać się na skutki tego ograniczenia.
Wreszcie Trybunał przypomniał, że ograniczenie prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu może być uzasadnione na gruncie prawa Unii jedynie wówczas, gdy u jego podstaw leżą obiektywne względy interesu ogólnego niezwiązane z obywatelstwem osób, których ono dotyczy. Ponadto musi ono być proporcjonalne do uzasadnionego celu realizowanego przez prawo krajowe. Przede wszystkim musi być właściwe do zapewnienia realizacji tego celu.
Co się tyczy w szczególności przestrzegania zasady proporcjonalności, Trybunał zauważył, że wsparcie finansowe w ramach programu Erasmus+ ma przyczynić się do pokrycia dodatkowych kosztów, które nie powstałyby w braku tej mobilności.
Dlatego też - w opinii TSUE - otrzymywanie takiego wsparcia nie prowadzi do zmniejszenia wydatków rodziców będących podatnikami w ramach ich obowiązku utrzymania dzieci pozostających na ich utrzymaniu ani nie zwiększa zdolności płatniczej tych rodziców na płaszczyźnie podatkowej.
Zdaniem TSUE, traktowanie tego wsparcia pod względem podatkowym może prowadzić do większych obciążeń podatkowych dla tych rodziców będących podatnikami, przy czym środki, którymi dysponują, nie zostały zwiększone w celu sprostania tym obciążeniom. W konsekwencji Trybunał orzekł, że rozpatrywane w tej sprawie przepisy krajowe mogą nawet wywoływać odwrotne skutki.
Źródło: Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 16 stycznia 2025 r. w sprawie C-277/23 | Ministarstvo financija (Stypendium Erasmus+)