Krwiodawcy zasługują na więcej. Czas na realne wsparcie i zmiany w systemie

• Interwencja poselska w sprawie ulg podatkowych dla krwiodawców. Obecne mechanizmy nie są wystarczająco motywujące
• Resort finansów wyjaśnia, co przysługuje krwiodawcom
• Ulga z tytułu darowizn na cele krwiodawstwa nie dla opodatkowanych liniowo. MF nie prowadzi prac w tym zakresie
• Odpowiedź Ministerstwa Zdrowia. Krwiodawstwo nie może pociągać za sobą jakiejkolwiek gratyfikacji finansowej

Honorowe krwiodawstwo to fundament systemu zdrowotnego, a osoby oddające krew są nieocenionymi bohaterami ratującymi życie pacjentów. Obecnie w Polsce krwiodawcy mogą skorzystać z ulgi podatkowej – odliczając 130 zł za każdy oddany litr krwi – jednak limit odliczenia nie może przekroczyć 6% rocznego dochodu. Mimo tych przepisów liczba osób oddających krew w niektórych regionach systematycznie spada, co budzi niepokój zarówno wśród ekspertów, jak i polityków. Poseł Janusz Kowalski podjął interwencję w tej sprawie, proponując rozszerzenie ulg oraz wprowadzenie nowych mechanizmów wsparcia.

Czy obecne przepisy faktycznie zachęcają do honorowego krwiodawstwa? Czy podniesienie wysokości odliczeń podatkowych może wpłynąć na wzrost liczby dawców? Poseł pyta resort finansów, jakie kroki planuje, by skuteczniej wspierać tę kluczową grupę społeczną, oraz wskazuje potrzebę konsultacji z organizacjami krwiodawców i sektorem zdrowia.

Interwencja poselska w sprawie ulg podatkowych dla krwiodawców. Obecne mechanizmy nie są wystarczająco motywujące

"Krwiodawstwo jest wyrazem najwyższej społecznej solidarności i altruizmu. Krwiodawcy odgrywają kluczową rolę w ratowaniu zdrowia i życia wielu pacjentów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoby oddające krew mogą skorzystać z ulgi podatkowej poprzez odliczenie określonej kwoty (130 zł) za każdy litr oddanej krwi od dochodu podlegającego opodatkowaniu, nie więcej jednak niż 6% swojego dochodu/przychodu. Obecne mechanizmy ulg podatkowych nie są wystarczająco motywujące, szczególnie w obliczu spadającej liczby osób oddających krew w niektórych regionach kraju" - pisze poseł Janusz Kowalski w interpelacji poselskiej.

Jego zdaniem podwyższenie zwolnienia z PIT mogłoby być bardziej czytelnym i skutecznym środkiem wsparcia dla tej ważnej grupy społecznej, a jednocześnie stanowiłoby istotny element polityki państwa w zakresie zdrowia publicznego. Rozwój instrumentów wsparcia dla krwiodawców przyczyni się do zwiększenia liczby honorowych dawców, co bezpośrednio wpłynie na poprawę bezpieczeństwa zdrowotnego w Polsce.

W związku z poseł poprosił o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy Ministerstwo Finansów planuje objąć ulgą również osoby rozliczające się tzw. podatkiem liniowym?
2. Czy Ministerstwo Finansów rozważa zwiększenie maksymalnego progu odliczenia z podatku PIT jako dodatkowej zachęty do oddawania krwi?
3. Jakie inne działania planuje resort finansów, by skuteczniej wspierać honorowych dawców krwi w ramach systemu podatkowego?
4. Czy Ministerstwo Finansów konsultuje się w tej sprawie z organizacjami zrzeszającymi krwiodawców lub z przedstawicielami sektora zdrowia publicznego?
5. Czy rozważano możliwość wprowadzenia dodatkowych benefitów pozapodatkowych dla honorowych dawców krwi, takich jak ulgi na usługi publiczne czy preferencyjne warunki ubezpieczenia zdrowotnego?
6. Czy Ministerstwo Finansów dysponuje danymi na temat średniego rocznego kosztu ulg podatkowych dla krwiodawców w obecnej formule i jak wpływa to na budżet państwa?
7. Czy w ramach planów długoterminowych rozważa się stworzenie kompleksowego programu wspierania krwiodawstwa obejmującego także zmiany w systemie podatkowym?

Resort finansów wyjaśnia, co przysługuje krwiodawcom

"Ulga podatkowa dla honorowych dawców krwi uregulowana jest w art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. c ustawy PIT. Z treści tego artykułu wynika, że podatnik będący honorowym dawcą krwi ma prawo do odliczenia od podstawy opodatkowania kwot darowizn przekazanych na cele krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi na podstawie ustawy o publicznej służbie krwi. Kwotę odliczenia oblicza się mnożąc litry oddanej krwi lub jej składników przez kwotę rekompensaty określonej przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 powołanej ostatnio ustawy. Obecnie kwota ta wynosi 130 zł.

Tak ustalona wartość darowizny podlega odliczeniu od dochodu opodatkowanego skalą podatkową lub od przychodu opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Przy czym odliczenie nie może przekroczyć odpowiednio 6% rocznego dochodu (przychodu).

Wysokość darowizny przekazanej na cele honorowego krwiodawstwa ustala się zgodnie z art. 26 ust. 7 pkt 3 ustawy PIT. Na podstawie zaświadczenia jednostki organizacyjnej realizującej zadania w zakresie pobierania krwi o ilości bezpłatnie oddanej krwi lub jej składników przez krwiodawcę.

Z powołanych powyżej regulacji wynika zatem, że honorowy krwiodawca, obliczając dla celów rocznego rozliczenia podatkowego wartość honorowo oddanej krwi, posiłkuje się obiektywnym wskaźnikiem określonym nie w przepisach podatkowych, a w przepisach właściwych dla danej dziedziny, tj. w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie określenia rzadkich grup krwi, rodzajów osocza i surowic diagnostycznych, których uzyskanie wymaga przed pobraniem krwi lub jej składników wykonania zabiegu uodpornienia dawcy lub innych zabiegów, oraz wysokości rekompensaty.

W konsekwencji zwiększenie kwoty odliczenia z tego tytułu wymaga zmiany przepisów. Powołanego rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2017 r., co pozostaje poza kompetencją Ministra Finansów".

Ulga z tytułu darowizn na cele krwiodawstwa nie dla opodatkowanych liniowo. MF nie prowadzi prac w tym zakresie

MF wyjaśnia, że "ulga z tytułu darowizn na cele krwiodawstwa nie podlegała i nie podlega odliczeniu od dochodu opodatkowanego tzw. podatkiem liniowym opłacanym według jednolitej 19% stawki podatku. Podatek ten był bowiem konstruowany przy założeniu, że nie będzie miała do niego zastosowania większość ulg, która znajduje zastosowanie przy opodatkowaniu skalą podatkową.

Z tego względu podatnicy, którzy wybrali opodatkowanie tzw. podatkiem liniowym, oprócz ulgi z tytułu darowizn na cele krwiodawstwa, nie mogą też korzystać, np. z ulgi z tytułu darowizn na cele pożytku publicznego, czy na rzecz kultu religijnego, a także z ulgi na Internet czy też ulgi rehabilitacyjnej. Obecnie Ministerstwo Finansów nie prowadzi prac mających na celu objęcie ulgą z tytułu darowizn na cele krwiodawstwa również podatników rozliczających się tzw. podatkiem liniowym.

Przy ocenie rozwiązania, zgodnie z którym ulga z tytułu darowizn na cele krwiodawstwa nie znajduje zastosowania w tzw. podatku liniowym, należy mieć na uwadze, że ten sposób opodatkowania ma charakter fakultatywny. Podatnik wybiera opodatkowanie tzw. podatkiem liniowym, kierując się rachunkiem ekonomicznym, uwzględniając w tym rachunku również okoliczność, że nie będzie mógł korzystać z niektórych ulg podatkowych.

Warto również podkreślić, że do Ministerstwa Finansów nie docierały postulaty objęcia omawianą ulgą także podatników korzystających z opodatkowania tzw. podatkiem liniowym. Informuję również, że przedmiotowa interpelacja została przesłana do Ministerstwa Zdrowia celem udzielenia bezpośredniej odpowiedzi w kwestiach leżących we właściwości tego resortu.

W zeznaniach podatkowych złożonych za 2023 r. odliczenia darowizn na cele krwiodawstwa, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. c ustawy PIT dokonało 185 tysięcy podatników w łącznej kwocie 41,8 mln zł. Przeciętna kwota odliczenia wyniosła 226 zł. Obniżenie podatku, a tym samym wpływów budżetowych, z tytułu zastosowania odliczenia wyniosło 5,7 mln zł".

Odpowiedź Ministerstwa Zdrowia. Krwiodawstwo nie może pociągać za sobą jakiejkolwiek gratyfikacji finansowej

Resort zdrowia napisał w ten sposób: "Powszechnie przyjętym jest, że krwiodawstwo to misja i odpowiedzialność. Świadomość możliwości uratowania komuś życia jest zaś jedną z najistotniejszych wartości honorowego krwiodawstwa, a krew jest najcenniejszym darem jaki może podarować człowiek. Dzięki tak szlachetnym, wrażliwym osobom jak krwiodawcy możliwe jest wykonywanie skomplikowanych operacji, ratowanie zdrowia, a także życia ciężko chorych oraz pomoc ofiarom wypadków. Dlatego też wszelkie działania podejmowane przez Ministra Zdrowia mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa leczenia krwią i jej składnikami, a priorytetem jest przede wszystkim bezpieczeństwo zarówno biorcy, jak i dawcy krwi.

Publiczna służba krwi stara się doceniać krwiodawców i podziękować im za bezcenny dar, którym dzielą się z potrzebującymi w trakcie oddawania krwi. Z uwagi na powyższe dawcom krwi, zgodnie z aktualnym stanem prawnym, przyznaje się określone uprawnienia, tj.:

1. zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddają krew, oraz w dniu następnym, a także na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 2982 Kodeksu pracy,
2. zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy,
3. zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi,
4. posiłek regeneracyjny,
5. możliwość odliczenia od podatku dochodowego darowizny w wysokości iloczynu kwoty rekompensaty,
6. bezpłatne zaopatrzenie w leki objęte wykazami do wysokości limitu finansowania – dotyczy Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi,
7. korzystanie poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach3 – dotyczy Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi.

Ponadto wdrożony został program lojalnościowy dla krwiodawców, aby docenić regularność oddawania krwi i jej składników. Rokrocznie w Światowy Dzień Krwiodawcy oraz Dni Honorowego Krwiodawstwa organizowane są uroczyste obchody, aby podkreślić niezastąpioną rolę honorowych dawców krwi w systemie lecznictwa.

Jednocześnie krwiodawstwo w Polsce, podobnie jak w całej Europie, jest honorowe, dobrowolne i nie może pociągać za sobą jakiejkolwiek gratyfikacji finansowej. Dlatego też każda decyzja o ewentualnym rozszerzeniu lub zmianie uprawnień przysługujących Zasłużonym Honorowym Dawcom Krwi podejmowana jest w kontekście obowiązujących przepisów prawa, zarówno krajowego, jak i europejskiego, które jednoznacznie stanowi, że „oddawanie krwi, osocza lub innych składników krwi jest uważane za dobrowolne i nieodpłatne, jeżeli jest dokonywane przez osobę z jej własnej woli i nie daje podstaw do jakiejkolwiek zapłaty w formie pieniężnej lub w jakiejkolwiek równoważnej postaci. Wyłącza to również przyznanie wynagrodzenia w formie wypoczynku, który wykracza poza czas odpowiednio konieczny do oddania krwi i dojazdu. Drobne dowody uznania, napoje i zwrot kosztów podróży są zgodne z pojęciem dobrowolnego i nieodpłatnego oddawania krwi”.

Tym samym uprawnienia przysługujące Zasłużonym Honorowym Dawcom Krwi należy rozpatrywać nie w kontekście głównych przesłanek determinujących donację, a dowodów uznania i wdzięczności za oddaną krew i jej składniki. Decyzja o oddaniu krwi powinna wynikać z chęci dzielenia się z innymi, nie zaś z kalkulacji zysków. Krew nie jest produktem, lecz darem dla drugiego człowieka. Jednocześnie doświadczenia wielu krajów wskazują, że pozyskiwana w ramach honorowego krwiodawstwa krew i jej składniki gwarantuje pełne bezpieczeństwo i ochronę zdrowia zarówno dawców krwi, którzy są filarem krwiolecznictwa, jak i jej biorców. Należy bowiem pamiętać, że biorcami krwi są osoby chore, dlatego niezwykle istotne jest, aby pobudki związane z oddawaniem krwi wynikały z potrzeby serca były szlachetne oraz świadome.

W tym miejscu należy także wskazać, że na poziomie europejskim przyjęte zostało rozporządzenie w sprawie norm jakości i bezpieczeństwa substancji pochodzenia ludzkiego przeznaczonych do stosowania u ludzi (tzw. rozporządzenie SoHO), które reguluje między innymi zagadnienia dotyczące publicznej służby krwi. Ewentualne zmiany w zakresie uprawnień przysługujących Honorowym Dawcom Krwi muszą pozostać w zgodzie z przepisami ww. rozporządzenia".