W przypadku wyjazdu dziecka na ferie zimowe tylko z jednym z rodziców lub bez nich – np. z dziadkami, ciocią, wujkiem lub choćby przyjaciółmi rodziców, który będzie wiązał się z przekroczeniem granicy Polski – nie wystarczy tylko „wyposażenie” dziecka w dowód osobisty lub paszport (i ewentualnie – wizę). Jest jeszcze jeden istotny dokument, o którym należy pamiętać i bez którego – wyjazd może nawet nie dojść do skutku, ponieważ dziecko może nie zostać przepuszczone przez granicę lub wpuszczone na pokład samolotu.
- Zgoda (obojga) rodziców na wyjazd dziecka za granicę
- Istnieją jednak przypadki, gdy nie ma konieczności uzyskiwania zgody drugiego z rodziców, na wyjazd dziecka za granicę
- Niekiedy notarialne poświadczenie dokumentu i jego tłumaczenie przysięgłe może okazać się niewystarczające
- Obowiązkowo – dowód osobisty i/lub paszport (a niekiedy również wiza)
- Warto sprawdzić wymogi konkretnego państwa, będącego celem podróży
Zgoda (obojga) rodziców na wyjazd dziecka za granicę
Jeżeli dziecko wybiera się na ferie zimowe tylko z jednym z rodziców, z dziadkami, ciocią, wujkiem czy przyjaciółmi rodziców i w dodatku wyjazd ten odbywa się za granicę – w celu uniknięcia niepotrzebnych problemów (jak choćby niewpuszczenie dziecka na pokład samolotu czy nieprzepuszczenie go przez granicę) – powinno ono (lub – jego opiekunowie) posiadać przy sobie pisemną zgodę obojga rodziców (lub odpowiednio – drugiego z rodziców) na jego wyjazd za granicę, poświadczoną notarialnie i najlepiej – przetłumaczoną przez tłumacza przysięgłego na język ojczysty kraju, do którego się udaje.
Pomimo, że żaden z przepisów prawa, nie wynika wprost obowiązek posiadania przy sobie, przez dziecko (czy odpowiednio – jego opiekunów), podczas podróży zagranicznych, które odbywają się bez jego opiekunów prawnych (a konkretniej – osób, które sprawują nad nim władzę rodzicielską), takiego dokumentu – „wyposażenie” w niego podróżującego dziecka, w wielu sytuacjach, pozwoli na uniknięcie niepotrzebnych problemów.
Obowiązek wyrażenia przez rodziców zgody na wyjazd dziecka za granicę – wywieść można z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: kro). Zgodnie z jego art. 97 – jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom – co do zasady – każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jednakże o istotnych sprawach dziecka – rodzice zobowiązani są rozstrzygać wspólnie, a jeżeli nie mogą dojść do porozumienia – w kwestiach tych rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego – wyjazd dziecka za granicę stanowi „istotną sprawę dziecka”, wymagającą rozstrzygnięcia przez obojga rodziców, posiadających władzę rodzicielską. Tak też orzekł SN w postanowieniu z dnia 6 marca 1985 r., sygn. akt III CRN 19/85, w którym stwierdził, iż – „Wyjazd dziecka za granicę w celu spędzenia tam wakacji, jako należący do istotnych spraw dziecka wymaga zgody obojga rodziców, wykonujących władzę rodzicielską, a w braku takiej zgody orzeczenia sądu opiekuńczego.”
Zgoda ta (na wyjazd dziecka za granicę) jest zatem wymagana nie tylko w przypadku wyjazdu dziecka z dziadkami, ciocią, wujem czy przyjaciółmi rodziców, ale również w przypadku przekraczania przez dziecko granicy wyłącznie z jednym z rodziców (chyba, że rodzic ten – jako jedyny – sprawuje władzę rodzicielską nad dzieckiem).
Warto również mieć świadomość, że wyjazd z dzieckiem za granicę – bez zgody drugiego rodzica (który nie jest pozbawiony władzy rodzicielskiej, ani też jego władza rodzicielska nie została zawieszona czy ograniczona) – może być rozpatrywany jako uprowadzenie dziecka, które zgodnie z art. 211 kodeksu karnego (jeżeli dziecko nie ukończyło jeszcze 15 roku życia) – stanowi przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do nawet 5 lat.
Istnieją jednak przypadki, gdy nie ma konieczności uzyskiwania zgody drugiego z rodziców, na wyjazd dziecka za granicę
Zgodna drugiego z rodziców, na wyjazd dziecka za granicę, nie będzie jednak wymaga, w sytuacji, gdy:
- drugi z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej nad dzieckiem przez sąd opiekuńczy (art. 111 kro),
- władza rodzicielska drugiego z rodziców została zawieszona przez sąd opiekuńczy (art. 110 kro) lub
- władza rodzicielska drugiego z rodziców została ograniczona przez sąd opiekuńczy w taki sposób, że rodzic ten został pozbawiony prawa do współdecydowania o miejscu zwykłego pobytu dziecka czy o jego wyjazdach za granicę (art. 107 par. 2 kro).
Niekiedy notarialne poświadczenie dokumentu i jego tłumaczenie przysięgłe może okazać się niewystarczające
Warto również mieć świadomość, iż – w zależności od kierunku podróży – poświadczenie notarialne i tłumaczenie przysięgłe zgody obojga rodziców na wyjazd dziecka za granicę, może okazać się niewystarczające. W przypadku podróży do konkretnego kraju – dokument ten, może bowiem ponadto wymagać uzyskania tzw. apostille lub jego legalizacji.
Apostille stanowi poświadczenie o urzędowym charakterze dokumentu krajowego potrzebne, jeśli ma on być użyty za granicą – w państwie z tej listy. Potwierdza ono podpis i charakter, w jakim działała osoba, która podpisała dokument oraz tożsamość pieczęci na dokumencie.
W celu jego uzyskania – należy udać się do Referatu ds. Legalizacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych z:
- wypełnionym wnioskiem o apostille dokumentu,
- oryginałem dokumentu, na którym ma zostać nadane apostille oraz
- potwierdzeniem uiszczenia opłaty skarbowej (w wysokości 60 zł za każdy poświadczany dokument).
Dokument, dla którego ma zostać wydana apostille – może również zostać wysłany drogą pocztową (wraz z załączonym wnioskiem i potwierdzeniem uiszczenia opłaty skarbowej) do Referatu ds. Legalizacji MSZ korespondencyjnie. Więcej informacji na temat procedury uzyskiwania apostille – można znaleźć na stronie internetowej MSZ.
Państwa, które nie uznają apostille, mogą natomiast wymagać – od posiadaczy dokumentów pochodzących z zagranicy – ich zalegalizowania. Legalizacja – podobnie jak apostille – również stanowi poświadczenie o urzędowym charakterze dokumentu krajowego potrzebne, jeśli ma on być użyty za granicą. Obowiązek jej uzyskania dotyczy jednak innych państw – a konkretniej tych, które nie znajdują się na liście państw, które uznają apostille.
W celu uzyskania legalizacji dokumentu – podobnie jak w przypadku apostille – należy udać się do Referatu ds. Legalizacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych z:
- wypełnionym wnioskiem o legalizację dokumentu,
- oryginałem dokumentu, na którym ma zostać zalegalizowany oraz
- potwierdzeniem uiszczenia opłaty skarbowej (w wysokości 26 zł za każdy poświadczany dokument).
Dokument, który ma zostać zalegalizowany – może również zostać wysłany drogą pocztową (wraz z załączonym wnioskiem i potwierdzeniem uiszczenia opłaty skarbowej) do Referatu ds. Legalizacji MSZ korespondencyjnie. Więcej informacji na temat procedury uzyskiwania legalizacji dokumentu – można znaleźć na stronie internetowej MSZ.
Obowiązkowo – dowód osobisty i/lub paszport (a niekiedy również wiza)
Poza zgodą rodziców na wyjazd dziecka za granicę – obowiązkowo, należy również pamiętać o konieczności wyrobienia dziecku (jeżeli jeszcze ich nie posiada) odpowiednich dokumentów uprawniających do przekraczania granic i przebywania na terytorium innych państw. W zależności od celu podróży, będzie to odpowiednio:
- dowód osobisty i/lub
- paszport.
Dowód osobisty jest dokumentem stwierdzającym tożsamość i obywatelstwo polskie, uprawniającym do przekraczania granic państw członkowskich UE, EOG nienależących do UE oraz państw uznających ten dokument za wystarczający do przekraczania ich granic. Dowód osobisty może zostać wydany dziecku, na wniosek jednego z rodziców, i pozostaje ważny przez okres 5 lat (w przypadku dziecka, które nie ukończyło 12 lat) lub odpowiednio – 10 lat od daty jego wydania (w przypadku dziecka, które ukończyło 12 lat). Wydawany jest nieodpłatnie.
Paszport jest natomiast dokumentem uprawniającym do przekraczania granic i pobytu za granicą oraz poświadczającym obywatelstwo polskie i tożsamość osoby w nim wskazanej. Może on zostać wydany dziecku, na wniosek jednego z rodziców, pod warunkiem, że drugi z rodziców – o ile nie został on pozbawiony władzy rodzicielskiej lub władza ta nie została zawieszona lub ograniczona – wyraził na to zgodę. W przypadku braku zgodności stanowisk rodziców – konieczne jest uzyskanie, w tej kwestii, orzeczenia sądu rodzinnego. Paszport pozostaje ważny przez okres 5 lat (w przypadku dziecka, które nie ukończyło 12 lat) lub odpowiednio – 10 lat od daty jego wydania (w przypadku dziecka, które ukończyło 12 lat). Za jego wydanie, pobierana jest opłata paszportowa.
W zależności od indywidualnych umów międzynarodowych pomiędzy Polską lub UE, a innymi krajami – przekroczenie granicy i pobyt w niektórych państwach – może ponadto wymagać posiadania wizy, o której wystawienie należy ubiegać się w placówce dyplomatycznej lub konsularnej państwa, do którego się wybieramy.
Niezwykle ważne jest, aby nigdy nie przekraczać z dzieckiem granicy Polski, bez ważnego dowodu osobistego lub paszportu dla dziecka. Dotyczy to również podróży wewnątrz strefy Schengen, w której nie jest prowadzona kontrola paszportowa. Nawet kilkugodzinny, niewinny wypad do przygranicznej miejscowości (np. w Niemczech) – bez ważnego dokumentu dla dziecka – może wiązać się z poważnymi konsekwencjami prawnymi, takimi jak choćby zatrzymanie dziecka, w celu potwierdzenia jego tożsamości. Istnieje ryzyko, że do czasu wyjaśnienia sprawy, dziecko może zostać umieszczone np. w placówce opiekuńczej danego państwa. Dlatego – aby zaoszczędzić sobie i dziecku takich przeżyć – nigdy nie powinno się przekraczać z dzieckiem granicy Polski bez wymaganych dokumentów.
Warto sprawdzić wymogi konkretnego państwa, będącego celem podróży
Po wybraniu konkretnego celu podróży – i zadbaniu o powyższe formalności – warto również zweryfikować – czy zgodnie z przepisami kraju, do którego ma się udać dziecko, nie są wymagane jeszcze jakieś dodatkowe dokumenty związane z podróżą małoletniego. Informacji na ten temat można poszukiwać na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych, pod adresem: LINK. W przypadku niektórych państw afrykańskich może być np. wymagane posiadanie przez dziecko książeczki szczepień z adnotacją o ważnym szczepieniu przeciwko określonej chorobie tropikalnej.
Sprawdź >>> Dziennik Gazeta Prawna - subskrypcja cyfrowa
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 25.02.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2809)
- Ustawa z dnia 6.08.2010 r. o dowodach osobistych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 671 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 27.01.2022 r. o dokumentach paszportowych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1063)
- Ustawa z dnia 6.06.1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 17 z późn. zm.)