Pracownicy samorządowi mają prawo do dodatku specjalnego w razie okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań. Urzędnikom nie można przyznawać tego dodatku na długi okres za zadania powtarzalne i przewidywalne.
- Dodatek specjalny jest przyznawany wyjątkowo
- Dodatek specjalny nie może być przyznawany cyklicznie
- Pracodawca nie może dowolnie wypłacać dodatku specjalnego
Dodatek specjalny jest przyznawany wyjątkowo
Według art. 36 ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych dodatek specjalny przyznawany jest z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań. Powszechnie akceptowana jest wykładnia tego przepisu, zgodnie z którą okresowość odnosi się zarówno do zwiększenia obowiązków służbowych pracownika samorządowego, jak i do powierzenia mu dodatkowych zadań.
W przypadku odmiennej interpretacji powstałaby sytuacja, w której dodatek specjalny przysługiwałby za powierzenie pracownikowi samorządowemu dodatkowych zadań na stałe. Taka sytuacja prowadziłaby do niedopuszczalnej modyfikacji treści stosunku pracy łączącego pracownika z urzędem jednostki samorządu terytorialnego.
Dodatek specjalny nie może być przyznawany cyklicznie
Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu podczas kontroli kompleksowej przeprowadzonej w gminie Słupca zajęła się m.in. kwestią wypłacania dodatków specjalnych. Jak wskazano w wystąpieniu pokontrolnym błędy dotyczyły przyznania dodatków specjalnych niektórym urzędnikom na długi okres za zadania powtarzalne i przewidywalne.
RIO zakwestionowała przyznanie dodatku specjalnego m.in. zastępcy wójta za zarządzanie polisami ubezpieczeniowymi gminy i sekretarzowi za przygotowanie materiałów i opracowanie raportu o stanie gminy oraz za pełnienie funkcji koordynatora dostępności. Według RIO zadania, za które cyklicznie przyznawano dodatek specjalny nie są nieprzewidywalne, a część z nich należy do obowiązków urzędników wynikających ze stosunku pracy.
Pracodawca nie może dowolnie wypłacać dodatku specjalnego
RIO wskazała, że przyznawanie dodatku specjalnego na długie okresy oraz wielokrotne ponowne przyznawanie dodatku specjalnego w tym samym zakresie przeczy ratio legis normy wynikającej z art. 36 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych. Swoboda pracodawcy samorządowego nie może polegać na dowolności. Ten sposób postępowania zgodny jest z normą tylko formalnie, w istocie celem pracodawcy jest obejście ograniczeń nałożonych przez ustawodawcę.
Według RIO, nieuprawnionym działaniem jest wskazywania nieadekwatnie długiego czasu, na który przyznawany jest dodatek specjalny w stosunku do zakresu czynności pracownika, które miałby w tym czasie wykonywać, jako zwiększenie obowiązków, czy dodatkowe zadania. Powtarzanie zakresu zwiększenia obowiązków przez kolejne lata wskazuje natomiast na stały charakter tych obowiązków.