Już niebawem, bo 3 lutego 2025 r. rozpoczyna się tegoroczna kwalifikacja wojskowa, do której stawić się będą musieli nie tylko mężczyźni, ale również kobiety – wykonujące cały szereg określonych zawodów, jak i pobierające w tym kierunku naukę. Rektorzy uczelni i dyrektorzy szkół zobowiązani są do wysłania do wojska imiennych wykazów kobiet, a za niestawiennictwo do kwalifikacji – grozi grzywna, przymusowe doprowadzenie przez policję, a nawet kara ograniczenia wolności.
- Kwalifikacja wojskowa – na czym polega?
- Kto w 2025 r. obowiązany jest stawić się do kwalifikacji wojskowej?
- Do kwalifikacji wojskowej w 2025 r. – obowiązane są stawić się również kobiety [także studentki]
- Uczelnie i szkoły zawodowe prześlą do wojska imienne wykazy kobiet
- W jaki sposób można zwolnić się z obowiązku stawiennictwa do kwalifikacji wojskowej?
- Co w sytuacji, gdy nie można stawić się do kwalifikacji wojskowej w wyznaczonym terminie?
- Jakie konsekwencje czekają osobę, która pomimo wezwania, nie stawi się do kwalifikacji wojskowej bez uzasadnionej przyczyny?
- Jaką rolę pełnią kobiety w wojsku?
Kwalifikacja wojskowa – na czym polega?
Zgodnie z ustawą z dnia 11.03.2022 r. o obronie Ojczyzny – celem kwalifikacji wojskowej jest wprowadzenie danych do ewidencji wojskowej oraz określenie zdolności do pełnienia służby wojskowej przez osoby podlegające obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej oraz te, które zgłosiły się do pełnienia służby wojskowej w trybie ochotniczym. Czynności podejmowane w ramach kwalifikacji wojskowej, prowadzone są przez powiatowe oraz wojewódzkie komisje lekarskie, wójtów (burmistrzów lub odpowiednio – prezydentów miast) oraz szefa wojskowego centrum rekrutacji.
Kwalifikacja wojskowa ogłaszana jest przez wojewodę, na obszarze danego województwa, w drodze obwieszczenia. Ogłasza się ją najpóźniej niż na 14 dni przed dniem jej rozpoczęcia. W związku z tegorocznym terminem rozpoczęcia kwalifikacji, przypadającym na 3 lutego 2025 r. – ostatecznym terminem ogłoszenia kwalifikacji, jest dzień 20 stycznia br. Wezwania do stawienia się do kwalifikacji wojskowej – osoby podlegające temu obowiązkowi, otrzymają od wójtów (burmistrzów lub odpowiednio – prezydentów miast), na co najmniej 7 dni przed wyznaczonym terminem stawiennictwa. Tegoroczna kwalifikacje będzie trwała od 3 lutego, do 30 kwietnia 2025 r.
Podczas kwalifikacji wojskowej, dokonywane jest m.in.:
- określenie zdolności fizycznej i psychicznej do służby wojskowej osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji,
- nadanie kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej osobom podlegającym stawieniu się do kwalifikacji, wśród których wyróżnia się:
- kategorię A (zdolny do służby wojskowej) – która nadawana jest osobom zdolnym do odbywania lub pełnienia określonego rodzaju służby wojskowej (tj. czynnej służby wojskowej lub służby w rezerwie), a także zdolnym do odbywania służby zastępczej,
- kategorię B (czasowo niezdolny do służby wojskowej) – która nadawana jest osobom z przemijającym upośledzeniem ogólnego stanu zdrowia albo ostrym lub przewlekłym stanem chorobowym, które w okresie do 24 miesięcy, od dnia badania, rokują odzyskanie zdolności do służby wojskowej, w czasie pokoju,
- kategorię D – która nadawana jest osobom niezdolnym do służby wojskowej, w czasie pokoju, z wyjątkiem niektórych stanowisk służbowych przeznaczonych dla terytorialnej służby wojskowej oraz
- kategorię E – która nadawana jest osobom trwale i całkowicie niezdolnym do służby wojskowej, w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.
- wstępne przeznaczenie osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji do poszczególnych form obowiązku obrony oraz przyjęcie wniosków o przeznaczenie do służby zastępczej, jak również
- wprowadzenie danych do ewidencji wojskowej.
Kwalifikacja wojskowa nie jest równoznaczna z powołaniem do wojska.
Kto w 2025 r. obowiązany jest stawić się do kwalifikacji wojskowej?
Co do zasady – do kwalifikacji wojskowej obowiązani są stawić się w określonym terminie i miejscu mężczyźni, którzy w danym roku kalendarzowym kończą 19 lat.
Szczegółowy wykaz roczników i grup osób podlegających wezwaniu w 2025 r. określa jednak rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 27.11.2024 r. w sprawie przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2025 roku (Dz. U. poz. 1765). Zgodnie z powyższym, obowiązkiem stawienia się do kwalifikacji wojskowej – w roku 2025 – objęci są:
- mężczyźni urodzeni w 2006 r.,
- mężczyźni urodzeni w latach 2001–2005, którzy nie posiadają określonej kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej,
- osoby, które w latach 2023 i 2024:
- zostały uznane przez powiatowe komisje lekarskie za czasowo niezdolne do służby wojskowej ze względu na stan zdrowia, jeżeli okres tej niezdolności upływa przed zakończeniem kwalifikacji wojskowej,
- zostały uznane przez powiatowe komisje lekarskie za czasowo niezdolne do służby wojskowej ze względu na stan zdrowia, jeżeli okres tej niezdolności upływa po zakończeniu kwalifikacji wojskowej i złożyły wniosek o zmianę kategorii zdolności, przed dniem zakończenia kwalifikacji wojskowej,
- osoby, które ukończyły 18 lat życia i zgłosiły się ochotniczo do kwalifikacji wojskowej oraz
- osoby o nieuregulowanym stosunku do służby wojskowej do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 60 lat życia, jeżeli nie posiadają określonej kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej i zgłoszą się do kwalifikacji wojskowej.
Osoby, wobec których kwalifikacja wojskowa nie została przeprowadzona w roku kalendarzowym, w którym ukończyły 19 lat życia – podlegają obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej przeprowadzanej w następnym roku kalendarzowym. Obowiązek stawiennictwa do kwalifikacji wojskowej, trwa do końca roku kalendarzowego, w którym osoba objęta tym obowiązkiem kończy 60 rok życia.
Do kwalifikacji wojskowej w 2025 r. – obowiązane są stawić się również kobiety [także studentki]
Zezwolenie na poddanie kobiet obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej – wynika z art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, zgodnie z którym – obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej, poczynając od dnia 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym kończą 19 lat, mogą być poddane kobiety:
- posiadające kwalifikacje przydatne do służby wojskowej,
- pobierające naukę w celu uzyskania tych kwalifikacji, które w danym roku szkolnym lub akademickim kończą naukę albo
- będące studentkami lub absolwentkami szkół wyższych.
Za kwalifikacje kobiety przydatne do służby wojskowej – zgodnie z ustawą o obronie Ojczyzny – uznawane jest przy tym wykształcenie lub kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania:
- zawodów medycznych,
- weterynaryjnych,
- morskich,
- lotniczych, a także
- zawodu psychologa,
- rehabilitanta,
- radiologa,
- diagnosty laboratoryjnego,
- informatyka,
- teleinformatyka,
- nawigatora oraz
- tłumacza.
Na podstawie powyższych upoważnień ustawowych – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 27.11.2024 r. w sprawie przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2025 roku – do kwalifikacji wojskowej w roku 2025 – obowiązane są stawić się również kobiety. A konkretniej – już niebawem, wezwanie otrzymają:
- kobiety urodzone w latach 1998–2006 posiadające kwalifikacje przydatne do służby wojskowej, tj. posiadające wykształcenie lub kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania zawodu:
- analityka medycznego,
- farmaceuty,
- fizjoterapeuty,
- lekarza,
- lekarza-dentysty,
- pielęgniarki,
- położnej,
- ratownika medycznego,
- weterynarza,
- psychologa (lub posiadające ukończone studia na kierunku związanym z kształceniem w zakresie psychologii),
- technika farmaceuty lub
- technika weterynarii,
które nie stawały jeszcze do kwalifikacji wojskowej oraz
- kobiety pobierające naukę w celu uzyskania ww. kwalifikacji, które w roku szkolnym lub akademickim 2024/2025 kończą studia na kierunkach uprawniających do wykonywania ww. zawodów lub kończą naukę w ww. zawodach.
Wyżej wymienione zawody, których wykonywanie lub nauka przez kobiety wiąże się z obowiązkiem stawienia się do kwalifikacji wojskowej – wynikają z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13.07.2023 r. w sprawie wskazania grup kobiet poddawanych obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej.
Uczelnie i szkoły zawodowe prześlą do wojska imienne wykazy kobiet
Zgodnie z art. 60 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny – w związku z wprowadzeniem obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej również kobiet – rektorzy uczelni oraz dyrektorzy szkół, w których uczą się kobiety, o których była mowa powyżej (tj. kończące w roku szkolnym lub akademickim 2024/2025 studia na kierunkach uprawniających do wykonywania ww. zawodów lub kończące naukę w ww. zawodach) – zobowiązani są do wysłania do szefa wojskowego centrum rekrutacji (właściwego ze względu na siedzibę szkoły) – imiennego wykazu kobiet, które kończą naukę w danym roku kalendarzowym. Szefowie wojskowych centrów rekrutacji – po otrzymaniu ww. wykazów – prześlą je do wójtów (burmistrzów lub odpowiednio – prezydentów miast), celem wezwania ww. kobiet do stawienia się na kwalifikacji wojskowej.
W jaki sposób można zwolnić się z obowiązku stawiennictwa do kwalifikacji wojskowej?
Z obowiązku osobistego stawiennictwa do kwalifikacji wojskowej – mogą zwolnić się osoby:
- w stosunku do których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
- całkowicie niezdolne do pracy oraz niezdolne do samodzielnej egzystencji lub uznane za całkowicie niezdolne do pracy na podstawie ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
- zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności albo o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
pod warunkiem:
- skutecznego doręczenia wójtowi (burmistrzowi lub odpowiednio – prezydentowi miasta) orzeczenia albo wypisu z treści orzeczenia lub dokumentacji medycznej stwierdzającej tę niezdolność lub niepełnosprawność, na podstawie których można określić zdolność tych osób do służby wojskowej oraz
- poinformowania szefa wojskowego centrum rekrutacji na piśmie albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej o ww. doręczeniu (tj. o którym mowa w pkt 1 powyżej).
Co w sytuacji, gdy nie można stawić się do kwalifikacji wojskowej w wyznaczonym terminie?
Jeżeli z ważnych przyczyn, osoba wezwana nie może stawić się do kwalifikacji wojskowej w wyznaczonym terminie – zobowiązana jest zawiadomić o tym fakcie właściwego wójta (burmistrza lub odpowiednio – prezydenta miasta). Powinna zgłosić to najpóźniej w dniu, w którym była zobowiązana do stawienia się do kwalifikacji wojskowej oraz podać przyczyny, które nie pozwalają jej na stawiennictwo. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) określi wówczas nowy termin stawiennictwa.
Jakie konsekwencje czekają osobę, która pomimo wezwania, nie stawi się do kwalifikacji wojskowej bez uzasadnionej przyczyny?
Zgodnie z art. 59 ust. 8 ustawy o obronie Ojczyzny – w przypadku niestawienia się do kwalifikacji wojskowej bez uzasadnionej przyczyny – właściwy wójt (burmistrz lub odpowiednio – prezydent miasta), z urzędu albo na wniosek przewodniczącego powiatowej komisji lekarskiej lub szefa wojskowego centrum rekrutacji – nakłada na osobę podlegającą kwalifikacji wojskowej grzywnę w celu przymuszenia albo zarządza przymusowe doprowadzenie do kwalifikacji wojskowej przez policję.
Zgodnie z art. 681 pkt 1 ww. ustawy natomiast – kto wbrew obowiązkom wynikającym z ustawy – nie stawia się do kwalifikacji wojskowej przed wójtem (burmistrzem lub odpowiednio – prezydentem miasta), właściwą komisją lekarską lub przed szefem wojskowego centrum rekrutacji w określonym terminie i miejscu – podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
Jaką rolę pełnią kobiety w wojsku?
Kobiety, które stawiły się do kwalifikacji wojskowej – podlegają obowiązkowi służby wojskowej na zasadach ogólnych, z tym zastrzeżeniem, że przeznacza się je na stanowiska służbowe lub funkcje w korpusie osobowym medycznym, których wykaz stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13.07.2023 r. w sprawie wskazania grup kobiet poddawanych obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej.
Dodatkowej ochronie prawnej, podlegają kobiety-żołnierze w ciąży lub karmiące piersią, których nie wyznacza się na stanowisko i nie powierza im funkcji w ww. korpusie osobowym medycznym, w przypadku gdy na danym stanowisku wykonywane są prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia.
Przede wszystkim należy jednak pamiętać, że – kwalifikacja wojskowa nie jest równoznaczna z powołaniem do wojska.
Sprawdź >>> Dziennik Gazeta Prawna - subskrypcja cyfrowa
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 248 z późn. zm.)
- Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 27.11.2024 r. w sprawie przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2025 roku (Dz.U. z 2024 r., poz. 1765)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13.07.2023 r. w sprawie wskazania grup kobiet poddawanych obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej (Dz.U. z 2023 r., poz. 1520)