14 lutego świętem państwowym i nowym dniem wolnym od pracy w 2025 r.?

• Jakie dni są, w obecnym stanie prawnym, dniami ustawowo wolnymi od pracy?
• Czym jest święto państwowe i czy jest ono dniem wolnym od pracy?
• 14 lutego ma zostać nowym świętem państwowym – Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej
• 14 lutego nowym dniem ustawowo wolnym od pracy?

Jakie dni są, w obecnym stanie prawnym, dniami ustawowo wolnymi od pracy?

O tym, jakie dni są ustawowo wolne od pracy, stanowi ustawa z dnia 18.01.1951 r. o dniach wolnych od pracy. W obecnym stanie prawnym, zgodnie z ww. aktem – dniami wolnymi od pracy, są:

1. 1 stycznia – Nowy Rok,

2. 6 stycznia – Święto Trzech Króli,

3. pierwszy dzień Wielkiej Nocy,

4. drugi dzień Wielkiej Nocy,

5. 1 maja – Święto Państwowe,

6. 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,

7. pierwszy dzień Zielonych Świątek,

8. dzień Bożego Ciała,

9. 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,

10. 1 listopada – Wszystkich Świętych,

11. 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,

12. 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,

13. 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia

oraz

14.  niedziele.

Ponadto, w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii – dni wolne od pracy (inne niż wyżej wymienione), w drodze rozporządzenia, może również określić Prezes Rady Ministrów.

Aktualnie, procedowany jest również projekt ustawy o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy oraz niektórych innych ustaw z dnia 24.10.2024 r. (druk sejmowy nr 777), który zakłada dodanie 24 grudnia (wigilii Bożego Narodzenia) – do katalogu dni ustawowo wolnych od pracy. W tym dniu, wolne mieliby również pracownicy placówek handlowych, ale zamiast dwóch niedziel handlowych poprzedzających pierwszy dzień Bożego Narodzenia – byłyby aż trzy niedziele handlowe poprzedzające wigilię. Zgodnie z projektem – ustawa miałaby wejść w życie 1 lutego 2025 r. Aktualnie, projekt trafił na biurko Prezydenta Andrzeja Dudy, który jednak wstrzymał się ze złożeniem pod nim swojego podpisu, gdyż jak wyjaśnił (w dniu 12 grudnia br.) – początkowo opowiadał się za tym, by Wigilia była dniem wolnym od pracy, jednak po wprowadzeniu do projektu parlamentarnej poprawki, polegającej na wprowadzeniu dla pracowników handlu dodatkowego dnia pracującego w postaci niedzieli przypadającej na trzy tygodnie przed wigilią – jego stosunek do ustawy uległ „niejakiemu zawieszeniu”, gdyż pracownicy ci – którzy dotychczas w wigilię pracowali krócej (bo do godz. 14) – we wprowadzoną dodatkową niedzielę handlową, będą musieli pracować w „normalnym” trybie, a zatem – zmiana ta, nie jest dla nich do końca korzystna. Na chwilę obecną – wigilia pozostaje zatem nadal „pracująca”. 

Czym jest święto państwowe i czy jest ono dniem wolnym od pracy?

W aktualnym stanie prawnym – brak jest definicji legalnej „święta państwowego” (lub używanego zamiennie – „święta narodowego”). Jedynym aktem prawnym, który powołuje się na pojęcie „święta państwowego” jest ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych, która w jej art. 7 ust. 1 stanowi o obowiązku podnoszenia flagi państwowej Rzeczpospolitej Polskiej z okazji świąt państwowych, na budynkach lub przed budynkami stanowiącymi siedziby urzędowe albo miejsce obrad Sejmu, Senatu, prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, Rady Ministrów oraz prezesa Rady Ministrów, organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz organów administracji rządowej i innych organów państwowych oraz jednostek organizacyjnych, a także organów jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych jednostek organizacyjnych. 

Święto państwowe – zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego PWN – stanowi „święto ustanowione przez władze państwowe”, zaś pojęciem święta narodowego określa się „święto upamiętniające wydarzenia ważne dla jakiegoś narodu”. Z analizy Międzynarodowego Instytutu Społeczeństwa Obywatelskiego wynika, że w prawodawstwie – pojęcia te stosowane są równolegle bądź zamiennie – „Brakuje klucza, nie ma reguły określającej, które święta należy nazywać państwowymi, a które narodowymi i jakie niesie to za sobą konsekwencje (np. protokolarne czy organizacyjne). I tak np. Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego jest nazwany w ustawie świętem państwowym, a już Narodowy Dzień Pamięci Poznańskiego Czerwca 1956 - nie, a przy tym, mimo użycia terminu „narodowy”, przyjęty został tylko uchwałą Sejmu.”¹

Święta państwowe i święta narodowe są zatem ustanawiane zarówno aktami prawnymi rangi ustawowej, jak i uchwałami Sejmu. Wśród świąt państwowych ustanowionych w drodze ustawy, można wymienić m.in.:

• 2 maja – Dzień Flagi Rzeczpospolitej Polskiej (ustanowiony ustawą z dnia 20.02.2004 r. o zmianie ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej), 

• 15 sierpnia – Święto Wojska Polskiego (ustanowione ustawą z dnia 30.07.1992 r. o ustanowieniu Święta Wojska Polskiego i utrzymane ustawą z dnia 11.03.2022 r. o obronie Ojczyzny), 

• 14 października – Dzień Edukacji Narodowej (ustanowiony ustawą z dnia 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela) czy

• 16 października – Dzień Papieża Jana Pawła II (ustanowiony ustawą z dnia 27.07.2005 r. o ustanowieniu 16 października Dniem Papieża Jana Pawła II).

Wśród świąt państwowych ustanowionych w drodze uchwały Sejmu natomiast:

• 27 września – Dzień Podziemnego Państwa Polskiego (ustanowiony uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11.09.1998 r. w sprawie ustanowienia Dnia Polskiego Państwa Podziemnego) czy

• 4 października – Dzień Zwierząt (ustanowiony uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27.10.2006 r. w sprawie ustanowienia Dnia Zwierząt). 

Jak wynika z powyższych, jedynie przykładowych dat – ustanowienie święta państwowego nie oznacza wcale, że jest to jednocześnie dzień wolny od pracy. Wprowadzenie dnia wolnego od pracy musiałoby bowiem nastąpić w drodze zmiany ustawy z dnia 18.01.1951 r. o dniach wolnych od pracy. Przykład święta państwowego, które stanowi jednocześnie dzień wolny od pracy, jest Święto Wojska Polskiego, które przypada na dzień 15 sierpnia. 15 sierpnia jest jednak dniem wolnym od pracy nie z okazji Święta Wojska Polskiego, a przypadającego również w tym dniu – Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

14 lutego ma zostać nowym świętem państwowym – Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej

W dniu 18 grudnia br. Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska złożył do laski marszałkowskiej poselski projekt ustawy zakładający ustanowienie 14 lutego świętem państwowym – Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej – dla upamiętnienia ochotniczego wojska Polskiego Państwa Podziemnego i złożenia hołdu kilkuset tysiącom Polek i Polaków, którzy w ramach struktur zorganizowanych stanęli do bohaterskiej walki z niemieckim okupantem. 

Jak wynika z uzasadnienia ww. projektu – ustanowienie 14 lutego świętem państwowym jest uzasadnione „mając na uwadze należyte upamiętnienie Armii Krajowej, kultywowanie pamięci o naszych przodkach walczących o niepodległość i upowszechnienie wiedzy o konspiracji niepodległościowej w latach 1939-1945. (…) Szczególnie biorąc pod uwagę coraz mniej liczne grono żyjących Weteranów, bohaterskich żołnierzy i żołnierek Polskiego Państwa Podziemnego, dla których święto to stanowić będzie kolejny wyraz pamięci i szacunku obecnych pokoleń.”

14 lutego nowym dniem ustawowo wolnym od pracy?

Z DSR (tj. Deklarowanych Skutków Regulacji), stanowiących załącznik do projektu ustawy mającego ustanowić 14 lutego nowym świętem państwowym, wynika, że dzień ten nie ma być jednak równocześnie dniem ustawowo wolnym od pracy. Ustanowienie tego święta państwowego nie ma się również wiązać z ograniczeniem pracy w placówkach handlowych, w myśl art. 151[9] i następnych kodeksu pracy.

Aktualnie – projekt został skierowany do opinii sejmowego Biura Legislacyjnego oraz Biura Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji. Jeżeli ostatecznie zostałby przyjęty – ustawa weszłaby w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia, a zatem – jest szansa na upamiętnienie 83 rocznicy przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową, która wypada w 2025 r. – w ramach nowo ustanowionego święta państwowego. 

Sprawdź >>> Dziennik Gazeta Prawna - subskrypcja cyfrowa

¹ Międzynarodowy Instytut Społeczeństwa Obywatelskiego, „Święto państwowe czy narodowe?” 08.2018 r. (https://camiso.org.pl/publikacje/raporty/publikacja/article/rownouprawnienie-jestesmy-za-a-nawet-przeciw-1/article/swieto-panstwowe-czy-narodowe/)

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 18.01.1951 r. o dniach wolnych od pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1920)

• Ustawa z dnia 31.01.1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 155)