• Rynek hazardu w Polsce
• Ostatni taki monopol w Europie
• Potrzebne zmiany w prawie. To mogłoby zasilić budżet państwa

Rynek hazardu w Polsce

Fundacja Warsaw Enterprise Institute przygotowała raport: Ostatni taki monopol w Europie. Skutki zniesienia monopolu
państwowego na rynku kasyn online w Polsce. W raporcie tym wskazano na wstępie, że rynek hazardu w Polsce jest ściśle uregulowany prawnie, w szczególności w ustawie z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2023 r., poz. 227 - zwanej dalej również u.g.h.), która określa warunki urządzania gier hazardowych i zasady prowadzenia działalności w tym zakresie oraz zasady opodatkowania podatkiem od gier hazardowych.

Na podstawie tych przepisów urządzanie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier w karty oraz prowadzenie działalności w tym zakresie jest dozwolone na podstawie właściwej koncesji, zezwolenia lub dokonanego zgłoszenia. Odbywa się co do zasady w ośrodkach gier, takich jak kasyno, salon gier bingo bądź na automatach, w punktach przyjmowania zakładów wzajemnych itp.

Jednak na podstawie art. 5 ust. 1b u.g.h. urządzanie gier hazardowych przez sieć Internet (z wyjątkiem zakładów wzajemnych i loterii promocyjnych), jest objęte monopolem państwa.

Zdaniem WEI, obecna sytuacja prawna doprowadziła do paradoksu, w którym oficjalny monopolista państwowy na rynku kasyn online – Total Casino prowadzony przez Totalizator Sportowy sp. z o.o. musi konkurować z podmiotami działającymi w szarej strefie. A z uwagi na specyfikę usług świadczonych w sieci Internet, gdzie podmiot zarejestrowany w innym kraju może oferować w praktyce swoje usługi polskim konsumentom bez stosowania się do jakichkolwiek tutejszych norm prawnych, Total Casino w praktyce walczy z nieuczciwą konkurencją. Doprowadziło to do sytuacji, w której aż 40,9 proc. rynku należy do podmiotów działających w szarej strefie. A zatem obecnie monopol wprowadzony przez ustawodawcę ma - zdaniem WEI - charakter iluzoryczny. Szacuje się, że z osób grających w gry kasynowe online z nielegalnych serwisów korzystało aż 83 proc. 

Co istotne, nielegalne kasyna internetowe, często zarejestrowane w rajach podatkowych, oferują swoje usługi polskim konsumentom wbrew polskim przepisom, unikając jednocześnie płacenia podatków. To oznacza, że środki, które mogłyby wspierać polską gospodarkę, są transferowane nieuczciwie za granicę do krajów takich jak Curacao, Malta czy Cypr.

WEI wskazuje, że gra w nielegalnych kasynach online niesie za sobą poważne ryzyko dla nieświadomych użytkowników.
„Nielegalne kasyna internetowe nie stosują realnych środków mających zapewnić bezpieczeństwo graczom. Nie tworzą zasad dotyczących bezpiecznej gry, nie dają gwarancji bezpieczeństwa środków, które konsumenci wpłacili i nie dają gwarancji wypłaty. Kasyna online działające w szarej strefie często celowo wprowadzają konsumentów w błąd poprzez nielegalną reklamę, w której zapewniają o działaniu w zgodzie z prawem. Natomiast konsumenci, którzy padną ofiarą nielegalnych praktyk kasyn działających w szarej strefie, nie mogą nawet bezpiecznie zgłosić popełnienia przestępstwa, gdyż korzystanie przez nich z usług tych kasyn jest naruszeniem prawa. (…) Obecne przepisy nie zapewniają ani dochodów budżetowych, ani ochrony konsumentów” – zauważają eksperci Warsaw Enterprise Institute w opublikowanym raporcie.

Jak dalej alarmuje WEI, państwo nie jest w stanie egzekwować obecnego funkcjonującego prawa. Nie ma skutecznych mechanizmów pozwalających karać podmioty zarejestrowane poza Polską, a często również poza Unią Europejską. Funkcjonujące już w Polsce 7 lat blokowanie nielegalnych domen także jest nieskuteczne. W rejestrze znajduje się blisko 50 tysięcy wpisów, tymczasem nielegalnie działające kasyna przenoszą swoją działalność na nową stronę niemal w czasie rzeczywistym.

Ostatni taki monopol w Europie

Polska, obok Norwegii i Austrii, jest jednym z niewielu krajów w Europie, które utrzymują monopol na rynku kasyn online.

Monopol państwowy obowiązuje również - póki co - w Finlandii, która jednak na skutek debaty publicznej planuje dopuszczenie prywatnych podmiotów do udziału w rynku w 2026 r. W ostatnich latach wiele krajów europejskich zdecydowało się na otwarcie rynku, dostrzegając jego specyfikę. Jak wskazuje WEI, Polska wydaje się dziś jedynym krajem, który nie dostrzega negatywnych skutków monopolu dla budżetu państwa, branży i samych konsumentów. Na rynku kasyn online nie ma bowiem możliwości kontroli podmiotów z krajów offshore oferujących swoje usługi w naszym kraju. 

Cytowane w raporcie analizy firmy doradczej EY wskazują, że w ciągu ostatnich pięciu lat luka podatkowa z tytułu kasyn online wzrosła o około 53 proc. Równocześnie aż 83 proc. użytkowników korzysta z nielegalnych serwisów. Jak podaje dalej EY, w 2024 r. wartość obrotów szarej strefy na rynku kasyn online może wynieść nawet 25,9 miliarda złotych.

Potrzebne zmiany w prawie. To mogłoby zasilić budżet państwa

Zdaniem WEI, w 2023 roku budżet państwa stracił ponad pół miliarda złotych z tytułu nieściągniętych podatków od gier hazardowych, a mógłby zyskać łącznie ponad miliard złotych z tytułu podatku od gier w przypadku zmian w prawie. Na przestrzeni ostatnich pięciu lat całkowite straty budżetu państwa sięgnęły ponad 2,5 miliarda złotych.
Z omawianego raportu wynika, że Polska gospodarka traci miliardy złotych, które mogłyby zasilić budżet państwa, gdyby rynek kasyn online działał legalnie i był uczciwie regulowany.

„Pomimo licznych głosów ekspertów, rząd zarówno obecny, jak i poprzedni wydaje się nie robić nic, by zająć się tym problemem. Najbardziej zadziwiający jest brak konkretnych działań, gdy na kolejny rok planowany jest rekordowy deficyt budżetowy. W szarej strefie na rynku kasyn internetowych można by pozyskać dodatkowe środki budżetowe. I to bez straty dla nikogo, poza nielegalnymi podmiotami. Lukę ignoruje się tak, jak ówcześnie nie zauważano luki VAT” – mówi Piotr Palutkiewicz, wiceprezes WEI.

Co trzeba zatem zrobić? Jak wskazuje WEI, trzeba zrezygnować z monopolu państwa na kasyna online i pozwolić na legalne (przy użyciu obecnego systemu zezwoleń) funkcjonowanie na tym rynku podmiotów prywatnych, które będą płacić podatki w Polsce.

Z raportu wynika, że:
1) Rezygnacja z monopolu i otwarcie rynku na uczciwą konkurencję zapewni większą kontrolę państwa nad całym rynkiem. Ponadto wiązać się będzie z istotnym obniżeniem szarej strefy, nawet do poziomu 16,4 proc., zwiększeniem dochodów
z podatków o blisko 376,4 milionów złotych i wygenerowaniem wartości dodanej w gospodarce na poziomie nawet 294,6 milionów złotych [zob. EY, Analiza efektów zniesienia monopolu państwowego na rynku kasyn online w Polsce , 2024 r.]

2) Otwarcie rynku kasyn online na prywatne podmioty wiązać się będzie ze znacznym ograniczeniem szarej strefy, która zostanie zastąpiona przez legalnie działające podmioty, które będą prowadziły wobec siebie uczciwą konkurencję. Dzięki temu możliwe będzie nie tylko zwiększenie dochodów do budżetu państwa, ale także zwiększenie standardów bezpieczeństwa dla konsumentów. Będzie to również rozwiązanie korzystniejsze dla samego monopolisty, który nie będzie musiał walczyć z nieuczciwą konkurencją ze strony kasyn offshore.

Źródło: Warsaw Enterprise Institute