W dniu 5 grudnia br. na ręce Marszałka Sejmu, został złożony projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (znak SH-020-300/24), zakładający wprowadzenie istotnych zmian w zakresie jawności wynagrodzenia o pracę. Zgodnie z jego założeniami – pracodawcy, na wniosek pracowników, mają być zobowiązani do ujawniania im średnich poziomów wynagrodzeń pracowników zatrudnionych na równorzędnych stanowiskach, jak również do informowania o wysokości proponowanego wynagrodzenia w ofertach pracy.
- Wysokość wynagrodzenia będzie jawna
- Jak jest w obecnym stanie prawnym – czy można ujawniać wysokość swojego wynagrodzenia, a także czy może ją ujawniać pracodawca?
- Będzie można wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o ujawnienie wynagrodzenia kolegów z pracy zatrudnionych na równorzędnych stanowiskach
- O wysokości wynagrodzenia, będziemy dowiadywać się już w ofercie pracy
- Kiedy zmiany wejdą w życie?
Wysokość wynagrodzenia będzie jawna
W dniu 5 grudnia 2024 r. do laski marszałkowskiej, został złożony projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (znak SH-020-300/24), autorstwa grupy posłów Koalicji Obywatelskiej (dalej: KO), wprowadzający istotne zmiany w zakresie jawności wynagrodzenia o pracę. Zgodnie z dodawanym do art. 10 Kodeksu pracy, par. 21 – wynagrodzenie, jak i jego poziom, mają być jawne zarówno podczas trwania stosunku pracy, jak i przed jego nawiązaniem.
Jak jest w obecnym stanie prawnym – czy można ujawniać wysokość swojego wynagrodzenia, a także czy może ją ujawniać pracodawca?
W aktualnym stanie prawnym – w kodeksie pracy – brak jest przepisu, który regulowałby kwestię ujawniania wysokości wynagrodzenia – zarówno przez pracownika, jak i przez pracodawcę. W praktyce, przyjmuje się jednak, że wynagrodzenie stanowi dobro osobiste pracownika, w rozumieniu art. 23 i 24 kodeksu cywilnego. Powyższe implikuje to, że pracownik – informacją o wysokości swojego wynagrodzenia – w większości przypadków, może swobodnie dysponować. Jeżeli zatem uzna, że chce ujawnić ją np. swoich współpracownikom – ma do tego prawo. Klauzule poufności dotyczące wysokości wynagrodzenia pracownika, powszechnie uwzględniane przez pracodawców w umowach o pracę – co do zasady – należy uznać za bezskuteczne. Jedynym przypadkiem, w którym klauzula zakazująca pracownikowi ujawniania wysokości swojego wynagrodzenia, może być uznana za skuteczną – jest sytuacja, w której ujawnienie przez pracownika wysokości jego wynagrodzenia, stanowiłoby realne zagrożenie dla interesów pracodawcy i stanowiłoby naruszenie prawnie chronionej tajemnicy przedsiębiorstwa (np. ujawnienie konkurencji pracodawcy wysokości wynagrodzenia wysoko wykwalifikowanego pracownika, co mogłoby prowadzić do „podkupienia” tego pracownika przez konkurencję).
A co z dysponowaniem informacją o wysokości wynagrodzenia konkretnego pracownika przez pracodawcę? Z uwagi na fakt, iż przyjmuje się, że wynagrodzenie stanowi dobro osobiste pracownika – ujawnienie przez pracodawcę, bez zgody pracownika, jego wysokości – stanowiłoby naruszenie tego dobra osobistego. Potwierdza to uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 16.07.1993 r., sygn. akt I PZP 28/93, zgodnie z którą – „Ujawnienie przez pracodawcę bez zgody pracownika wysokości jego wynagrodzenia za pracę może stanowić naruszenie dobra osobistego w rozumieniu art. 23 i 24 kodeksu cywilnego.” Dotyczy to również ujawniania wysokości wynagrodzenia pracownika na żądanie związków zawodowych, w ramach kontroli przez te związki, przestrzegania przepisów prawa pracy przez pracodawcę (w tym również wysokości wynagrodzenia pracowników). W takiej sytuacji – informacja o wysokości wynagrodzenia danego pracownika – również może zostać przekazana przez pracodawcę związkom zawodowym wyłącznie za zgodą pracownika. Jedyne wyjątki od powyższej zasady ujawniania wysokości wynagrodzenia pracownika wyłącznie za jego zgodą, stanowią przypadki, w których pracodawca jest do tego wprost zobowiązany, na podstawie obowiązujących przepisów prawa (np. na żądanie ZUS lub urzędu skarbowego).
Będzie można wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o ujawnienie wynagrodzenia kolegów z pracy zatrudnionych na równorzędnych stanowiskach
Istotne zmiany w zakresie jawności wynagrodzeń, zakłada projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (znak SH-020-300/24), który w dniu wczorajszym został złożony na ręce Marszałka Sejmu. Pierwszą z tych zmian, jest wprowadzenie uprawnienia dla pracowników do występowania do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie informacji dotyczącej ich indywidualnego poziomu wynagrodzenia oraz średnich poziomów wynagrodzeń, w podziale na płeć, w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących taką samą pracę jak on lub pracę o takiej samej wartości. W przypadku otrzymania powyższego wniosku pracownika (z którym to pracownik będzie mógł wystąpić do pracodawcy również za pośrednictwem swojego przedstawiciela) – pracodawca zobowiązany będzie do udzielenia pracownikowi żądanych informacji bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 14 dni. Jeżeli natomiast odpowiedź pracodawcy, zawierać będzie informacje niedokładne lub niekompletne – pracownik (osobiście lub za pośrednictwem swojego przedstawiciela) – będzie mógł wystąpić do pracodawcy o dodatkowe wyjaśnienia dotyczące przekazanych przez niego informacji.
O powyższym uprawnieniu do otrzymania informacji dotyczących poziomów wynagrodzeń – pracodawca zobowiązany będzie raz w roku przypominać swoim pracownikom. Nieudzielenie pracownikowi (na jego wniosek) przez pracodawcę, informacji dotyczącej indywidualnego poziomu jego wynagrodzenia oraz średnich poziomów wynagrodzeń, w podziale na płeć, w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących taką samą pracę jak on lub pracę o takiej samej wartości – stanowić będzie natomiast wykroczenie, za które pracodawcę będzie mógł zostać ukarany kartą grzywny w wysokość od 1 tys. do nawet 30 tys. zł.
O wysokości wynagrodzenia, będziemy dowiadywać się już w ofercie pracy
Kolejną istotną zmianą, której wprowadzenie zakłada projekt KO, jest – zobowiązanie pracodawców, do uwzględniania w ofercie pracy, informacji o kwocie proponowanego poziomu wynagrodzenia, wskazując jego minimalną i maksymalną wysokość. Informacja ta będzie mogła również zawierać wzmiankę, że kwota ta podlega negocjacji. Ponadto, osoba ubiegająca się o pracę, będzie mogła domagać się od swojego przyszłego pracodawcy, podania przez niego informacji na temat:
początkowego wynagrodzenia lub jego przedziału opartego na obiektywnych, neutralnych pod względem płci kryteriach – przewidzianego w odniesieniu do danego stanowiska oraz
przepisów układu zbiorowego stosowanych przez pracodawcę w odniesieniu do danego stanowiska.
Jeżeli natomiast – w następstwie przyjęcia przez pracownika oferty pracy danego pracodawcy – pracownik ten, zostanie następnie zatrudniony za wynagrodzeniem niższym, niż było przewidziane w ofercie – pracodawcy grozić będzie kara grzywny w wysokości od 1 tys. do nawet 30 tys. zł.
Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy KO – „rekruterzy i pracodawcy uznają często pytanie dotyczące wynagrodzenia – jednej z podstawowych dla poszukującej zatrudnienia osoby kwestii – za przejaw braku kultury, roszczeniowości albo arogancji. (…) Brak informacji o proponowanym wynagrodzeniu w ofertach pracy, uderza natomiast szczególnie mocno w najbardziej narażone na nierówne i dyskryminacyjne traktowanie grupy zatrudnionych: młodych pracowników oraz kobiety. Młodzi pracownicy, wchodzący na rynek pracy, mają niewiele wiarygodnych źródeł, z których mogą czerpać informacje o wynagrodzeniach, a brak doświadczenia nie pozwala im na uczciwą ocenę, czy proponowana kwota na danym stanowisku jest właściwa. Kobiety natomiast, w dalszym ciągu zarabiające mniej niż mężczyźni na tych samych stanowiskach, nie mogą przewidzieć, czy ze względu na płeć oferta wynagrodzenia składana im przez pracodawcę, jest po fakcie zaniżana.” Według autorów projektu – proponowane zmiany, przyczynią się do zmniejszenia ryzyka dyskryminacji płacowej, jak również będą miały pozytywny wpływ na wydajność procesów rekrutacyjnych. W odpowiedzi na oferty z podanym wynagrodzeniem, napływa bowiem więcej lepiej dopasowanych aplikacji, dzięki czemu pracodawcy ponoszą finalnie mniejsze koszty poszukiwania pracowników.
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Zgodnie z projektem – nowe przepisy, miałyby wejść w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy. Z uwagi na fakt, iż projekt jest dopiero na początku swojej drogi przez proces legislacyjny – ciężko jest na obecnym etapie przewidzieć, kiedy dokładnie mogłoby to nastąpić. W dniu 5 grudnia br., projekt został skierowany przez Marszałka Sejmu do opinii sejmowego Biura Legislacyjnego oraz Biura Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji.
Sprawdź >>> Kodeks pracy 2024. Praktyczny komentarz z przykładami
Podstawa prawna:
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (znak SH-020-300/24)
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1465 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1061 z późn. zm.)