• Plan Polski wychodzenia z nadmiernego deficytu
• Procedura obniżania deficytu budżetowego sprowadza „ciemne chmury” nad 800 plus i świadczenia z programu Aktywny rodzic. Czy i kiedy można spodziewać się waloryzacji świadczeń?
• Co jeszcze znalazło się w planie naprawczym Polski?

Plan Polski wychodzenia z nadmiernego deficytu

W połowie 2024 r., Komisja Europejska objęła Polskę i sześć innych państw członkowskich UE (tj. Belgię, Francję, Włochy, Węgry, Maltę oraz Słowację) tzw. procedurą nadmiernego deficytu. Celem tejże procedury jest to, aby kraje należące do UE korygowały nadmierny deficyt lub poziomy zadłużenia. Procedurę tę, Komisja Europejska, może zastosować w szczególności w sytuacjach gdy:

• państwo UE narusza lub istnieje ryzyko naruszenia przez nie progu deficytu równego 3% PKB lub

• państwo UE narusza regułę dotyczącą zadłużenia poprzez utrzymywanie poziomu długu publicznego przekraczającego wartość 60% PKB, który nie zmniejsza się w zadowalającym tempie – oznacza to, że różnica między poziomem zadłużenia danego państwa, a wartością 60% PKB, musi zostać zredukowana o jedną dwudziestą rocznie (średnio w przeciągu trzech lat).

Na skutek objęcia danego państwa, przez KE, procedurą nadmiernego deficytu – zobowiązane jest ono złożyć do KE plan działania naprawczego i polityki, którą wdroży oraz terminów osiągnięcia tych celów. Państwo, które nie zastosuje się do zaleceń KE, może natomiast zostać ukarane.

Przed objęciem procedurą nadmiernego deficytu, Polska próbowała się „bronić” argumentując, że przeznacza duże środki na obronność (w 2022 r. było to łącznie 1,6 proc. PKB i według szacunków na tamten moment – 2,1 proc. PKB za 2023 r.). KE podkreśliła jednak, że wydatki na wojsko uwzględniane są nie w momencie zapłaty, a w momencie dostawy uzbrojenia, co oznacza, że będą one rozliczane dopiero w kolejnych latach i nie miały wpływu na decyzję Komisji. 

W związku z objęciem Polski procedurą nadmiernego deficytu – polski rząd został zobowiązany do obniżenia deficytu budżetowego do poziomu 3 proc. PKB, w ciągu najbliższych czterech lat. Złożony przez Polskę plan naprawczy w zakresie wychodzenia z nadmiernego deficytu, w listopadzie br., został zaakceptowany przez KE.

Jak poinformował PAP – wynika z niego, że Polska będzie mogła „wychodzić” z deficytu na nieco „złagodzonych” warunkach, która sprowadzają się do tego, że w pierwszym roku (tj. w roku 2025) – deficyt będzie miał zostać ograniczony jedynie o 0,25 proc. PKB, a nie o 0,5 proc., które – co do zasady – stanowi minimalny zalecany pułap. W kolejnych trzech latach natomiast – aby osiągnąć cel w postaci obniżenia deficytu do 3 proc. PKB – redukcja deficytu, będzie musiała wynosić w każdym roku powyżej 1 proc. PKB. Zaakceptowanie przez KE planu naprawczego Polski, uwzględniającego ww. odstępstwa od generalnych założeń, wynika z faktu, iż Komisja ostatecznie „doceniła” zwiększone wydatki Polski na obronę narodową. Jak poinformował minister finansów Andrzej Domański – w 2025 r., mają one stanowić łącznie aż 4,7 proc. PKB. 

Procedura obniżania deficytu budżetowego sprowadza „ciemne chmury” nad 800 plus i świadczenia z programu Aktywny rodzic. Czy i kiedy można spodziewać się waloryzacji świadczeń?

Z wpisu opublikowanego w mediach społecznościowych przez Adriana Biernackiego – rzecznika prasowego Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE, wynika, że wychodzenie przez Polskę z nadmiernego deficytu, nie pozostanie bez wpływu na świadczenie 800 plus oraz świadczenia wypłacane w ramach programu Aktywny Rodzic, czyli: „aktywni rodzice w pracy”, „aktywnie w żłobku” oraz „aktywnie w domu”, których pierwsza wypłata miała miejsce zaledwie kilka dni temu, bo 29 listopada br. 

Jak poinformował Adrian Biernacki – w planie rządu zaakceptowanym przez KE, znalazło się postanowienie, iż konsolidacja fiskalna w 2025 r. obejmie m.in. zamrożenie nominalnej wartości niektórych świadczeń socjalnych (w tym programów Rodzina 800 Plus i Aktywny Rodzic).

Poniżej szczegółowa treść opublikowanego przez Adriana Biernackiego fragmentu strategii fiskalnej: 

Co to oznacza dla beneficjentów ww. świadczeń? Że – w najbliższych latach – pomimo stale rosnących kosztów życia Polaków, nie ma co liczyć na zwiększenie ich kwot, w ramach jakichkolwiek waloryzacji. Według ostatnich szacunków GUS – ceny towarów i usług konsumpcyjnych w listopadzie br., w porównaniu z analogicznym miesiącem ubiegłego roku (tj. listopadem 2023 r.) wzrosły o 4,6%, a w stosunku do poprzedniego miesiąca (tj. października 2024 r.) – o 0,4% (wskaźnik cen 100,4).¹ Pomimo odnotowywanego wzrostu cen – w związku z koniecznością redukcji przez Polskę nadmiernego deficytu budżetowego, w najbliższym czasie (a z całą pewnością - przez cały 2025 r.), nie ma jednak co liczyć na zwiększenie przez rządzących kwot wypłacanych świadczeń socjalnych. 

Co jeszcze znalazło się w planie naprawczym Polski?

Poza zamrożeniem nominalnej wartości niektórych świadczeń socjalnych, w zatwierdzonym przez KE, polskim planie wychodzenia z nadmiernego deficytu, znalazły się jeszcze m.in. następujące założenia: 

• likwidacja obniżonej stawki VAT na żywność,

• wycofanie wsparcia państwa związanego z cenami energii oraz wzrost cen prądu minimum o 25%, a gazu o 20% w 2025 r.,

• systematyczny wzrost akcyzy oraz

• utrzymanie na niezmienionym poziomie kwoty wolnej od podatku.

Sprawdź >>> Dziennik Gazeta Prawna - subskrypcja cyfrowa

¹ GUS, Szybki szacunek wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych w listopadzie 2024 r., 29.11.2024 r.

Podstawa prawna:

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana) (Dz.U. UE C 326 z 26.10.2012, p. 0001-0390)