Długi czas oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty? Będzie można iść na wizytę prywatnie, a NFZ zwróci 100% kosztu

• Aktualnie, do lekarza specjalisty w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, trzeba czekać nawet 292 dni, a przepisy nie określają żadnego limitu
• Gwarancja wizyty u lekarza specjalisty w ciągu 60 dni, a jak nie to refundacja kosztów wizyty prywatnej przez NFZ
• Kiedy można spodziewać się wejścia w życie powyższych zmian?

Aktualnie, do lekarza specjalisty w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, trzeba czekać nawet 292 dni, a przepisy nie określają żadnego limitu

Ambulatoryjna opieka specjalistyczna w ramach NFZ polega na udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej osobom, które nie wymagają leczenia w warunkach całodobowych lub całodziennych. Lecząc się w trybie ambulatoryjnym, nie trzeba zatem całą dobę przebywać w szpitalu lub innym miejscu prowadzenia terapii. Wystarczy jedynie przyjść na konkretnie badania i zabiegi, np. do poradni specjalistycznej. Podczas takiej wizyty, lekarz specjalista ocenia stan zdrowia pacjenta oraz wskazuje dalszy przebieg leczenia na podstawie wykonanych badań diagnostycznych. Badania, leki i wyroby medyczne, w zakresie koniecznym do udzielenia tzw. świadczeń gwarantowanych – uzyskuje się bezpłatnie. Na podstawie zaświadczenia z rozpoznaniem choroby oraz zalecaną farmakoterapią, wystawionego przez lekarza specjalistę w ramach wizyty w trybie ambulatoryjnym – lekarz POZ może natomiast wystawić pacjentowi recepty na potrzebne leki. 

Szczegółowy zakres świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, został określony w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6.11.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Świadczenia te obejmują:

• porady specjalistyczne,

• badania diagnostyczne,

• procedury zabiegowe ambulatoryjne,

• świadczenia w chemioterapii,

• inne świadczenia ambulatoryjne,

• świadczenia wykonywane w celu realizacji programów lekowych przysługujących świadczeniobiorcy na podstawie ustawy z dnia 12.05.2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych,

• porady pielęgniarskie oraz

• porady położnej.

Zgodnie z powyższym – wydaje się, że w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, wszystko powinno funkcjonować „jak należy”. Okazuje się jednak, że w praktyce – sporym problemem jest dostępność do lekarzy specjalistów i długi czas oczekiwania na udzielanie świadczeń. Według danych NFZ za drugi kwartał 2023 r. – najdłuższy czas oczekiwania do lekarza specjalisty, dotyczył endokrynologa i diabetologa dziecięcego i wynosił średnio 292 dni. Następny w kolejności specjalistą, na wizytę u którego trzeba było najdłużej czekać, był genetyk dziecięcy (za średnim czasem oczekiwania 273 dni), endokrynolog (ze średnim czasem oczekiwania 160-197 dni) i neurochirurg (ze średnim czasem oczekiwania 159 dni). Powyższy problem potęguje fakt, iż ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie „narzuca” świadczeniodawcom maksymalnego terminu, w jakim powinna odbyć się wizyta u lekarza specjalisty. Zgodnie z art. 20 ww. ustawy – świadczenia specjalistyczne w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej udzielane są według kolejności zgłoszeń, w dniach i godzinach ich udzielania przez świadczeniodawcę. Świadczeniodawca może również ustalać kolejność udzielania świadczeń opieki zdrowotnej według wybranego przez siebie sposobu kwalifikowania pacjentów do danej kategorii medycznej.  Z art. 20 ust. 2 pkt 3 lit. i ww. ustawy wprost wynika, że termin oczekiwania na udzielenie świadczenia, może przekraczać 6 miesięcy, licząc od daty wpisu na listę oczekujących na udzielenie świadczenia. W razie zmiany stanu zdrowia pacjenta – zgodnie z art. 20 ust. 7 ww. ustawy – może on, co prawda, poinformować o tym świadczeniodawcę, który z kolei może odpowiednio zmienić termin udzielenia świadczenia, ale tylko jeżeli wynika to z przyjętych przez niego kryteriów medycznych, a zatem – na zasadzie dobrowolności. Odrębną listę oczekujących na udzielenie świadczenia – zgodnie z art. 20 ust. 12 ww. ustawy – stanowią wyłączni pacjenci objęci diagnostyką onkologiczną lub leczeniem onkologicznym. Żadni z pacjentów natomiast (a więc również ci onkologiczni) – w obecnym stanie prawnym – nie mają zagwarantowanego jakiegokolwiek „granicznego” terminu, w którym na pewno odbędą wizytę u lekarza specjalisty w ramach NFZ. Powyższy stan, w praktyce, implikuje bardzo długie terminy oczekiwania na wizyty w poradniach specjalistycznych. Niebawem, może się jednak zmienić.

Gwarancja wizyty u lekarza specjalisty w ciągu 60 dni, a jak nie to refundacja kosztów wizyty prywatnej przez NFZ

W dniu 26 listopada br., na ręce Marszałka Sejmu, został złożony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (znak: SH-020-289/24), którego wnioskodawcą są posłowie Konfederacji i Republikanów i którego celem jest skrócenie czasu oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Zgodnie z założeniami ww. projektu – maksymalny czas oczekiwania na wizytę nie może przekraczać 60 dni  od dnia zgłoszenia się do świadczeniodawcy. W przypadku, gdy nie uzyska się świadczenia w ww. terminie – będzie można odbyć wizytę prywatną (tj. skorzystać z prywatnej opieki zdrowotnej), a NFZ będzie zobowiązany do zwrotu całości kosztów poniesionych w związku z taką wizytą.

Zwrot ww. kosztów ma odbywać się na wniosek świadczeniobiorcy, złożony do właściwego (ze względu na miejsce zamieszkania) oddziału NFZ, w terminie nie dłuższym niż 60 dni od dnia odbycia wizyty. Wypłaty równowartości kwoty odbytej wizyty prywatnej – NFZ zobowiązany będzie natomiast dokonać w terminie nie dłuższym niż 30 dni. Koszty poniesione przez świadczeniobiorcę, które nie zostaną zwrócone przez NFZ w ww. terminie – staną się wierzytelnością świadczeniobiorcy wobec Funduszu, która będzie wymagalna z mocy prawa. NFZ nie będzie mógł przy tym „przerzucać” ww. wierzytelności na świadczeniodawców (placówki medyczne), które mają zawartą umowę z NFZ i które nie udzieliły świadczeniobiorcy świadczenia w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej w gwarantowanym terminie 60 dni (tj. nie dotrzymały gwarantowanego, maksymalnego terminu wizyty). 

Jak argumentują wnioskodawcy projektu – „Projekt ustawy wywoła pozytywne skutki społeczne. Wprowadzenie ustawowego limitu 60 dni oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty w tamach AOS oraz możliwość zwrotu kosztów prywatnych wizyt przez NFZ może znacząco poprawić dostępność do specjalistycznej opieki medycznej. Pacjenci będą mogli szybciej uzyskać diagnozę i rozpocząć leczenie, co przełoży się na poprawę ogólnego stanu zdrowia społeczeństwa. Zmniejszenie czasu oczekiwania może również prowadzić do redukcji liczby powikłań i zaostrzeń chorób wynikających z opóźnionego dostępu do specjalistów.”

Kiedy można spodziewać się wejścia w życie powyższych zmian?

Na chwilę obecną – projekt ustawy dopiero co trafił do Sejmu i czeka go jeszcze długa droga przez niemalże cały proces legislacyjny. W dniu 26 listopada br. projekt został skierowany do opinii Biura Legislacyjnego i Biura Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji oraz do konsultacji publicznych, które potrwają do 26 grudnia 2024 r. Każdy może zgłaszać swoje uwagi do ww. projektu pod adresem: https://login.gov.pl/login/login?ssot=wmgg8w7a38m41z2jvcxy.

Jeżeli finalnie doszłoby do przyjęcia ustawy – projekt zakłada, że wynikające z niego zmiany, miałaby wejść w życie w terminie 90 dni od dnia ogłoszenia ustawy.

Sprawdź >>> Dziennik Gazeta Prawna - subskrypcja cyfrowa

Podstawa prawna:

• Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (znak: SH-020-289/24)

• Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 146 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6.11.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 357 z późn. zm.)