Od 1 stycznia 2025 roku ważne i duże zmiany. Koniec komisji lekarskich z ZUS to dopiero początek... Co jeszcze się zmieni? [LISTA]

• Nowe przepisy. Reforma systemu orzecznictwa lekarskiego
• Zmiany w organizacji i sposobie wydawania orzeczeń w ZUS
• Zmiany w wystawianiu zaświadczeń lekarskich
• Zmiany w zasiłku chorobowym
• Zmiany w zakresie kontroli zwolnień lekarskich

W październiku miała miejsce premiera projektu ustawy, który ma gruntownie zmienić sposób przyznawania zasiłków chorobowych. Propozycja nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obecnie dostępna do publicznych konsultacji, przewiduje kompleksową reformę procesu orzecznictwa lekarskiego, w tym kontroli zwolnień lekarskich.

Nowe przepisy. Reforma systemu orzecznictwa lekarskiego

Nowe przepisy wprowadzają kompleksową reformę systemu orzecznictwa lekarskiego w ZUS, która ma na celu:

• Standaryzację procesu orzekania: Wszystkie orzeczenia wydawane przez ZUS, niezależnie od ich celu, będą podlegać jednolitym zasadom i procedurom. Celem jest zapewnienie spójności i przejrzystości decyzji dotyczących przyznawania świadczeń.
• Uelastycznienie zatrudnienia lekarzy orzeczników: ZUS będzie mógł zatrudniać lekarzy na podstawie umów o pracę lub umów cywilnoprawnych, co ma umożliwić lepsze dopasowanie zatrudnienia do bieżących potrzeb. Jednocześnie, lekarze pełniący funkcje nadzorcze będą zatrudniani wyłącznie na podstawie umów o pracę.
• Zmiany w wynagradzaniu lekarzy orzeczników: Sposób ustalania wynagrodzeń lekarzy zatrudnionych na podstawie umowy o pracę zostanie szczegółowo określony w ustawie oraz odpowiednim rozporządzeniu. Celem jest zapewnienie atrakcyjnych warunków pracy i przyciągnięcie wykwalifikowanych specjalistów.
• Zmiany w kwalifikacjach wymaganych od lekarzy orzeczników: Oprócz lekarzy specjalistów, ZUS będzie mógł zatrudniać lekarzy bez tytułu specjalisty, którzy spełniają określone warunki dotyczące stażu pracy lub są w trakcie specjalizacji. Jednocześnie, wprowadzone zostaną mechanizmy kontroli jakości wydawanych orzeczeń, takie jak:
  • Nadzór lekarzy specjalistów: Orzeczenia będą podlegać kontroli ze strony głównego lekarza orzecznika oraz zastępcy głównego lekarza orzecznika.
  • Kontrola inspektorów nadzoru: Lekarze inspektorzy będą monitorować prawidłowość wydawania orzeczeń.
  • Możliwość odwołania: Osoby niezadowolone z wydanego orzeczenia będą mogły się od niego odwołać.
  • Konsultacje specjalistyczne: W razie wątpliwości, dokumentacja medyczna może być uzupełniona o opinie lekarzy konsultantów lub psychologów.
  • Wymagania w przypadku sprzeciwu: W przypadku wniesienia sprzeciwu lub zgłoszenia zarzutu wadliwości orzeczenia, do jego ponownego rozpatrzenia będzie wyznaczany lekarz specjalista.

Zmiany w organizacji i sposobie wydawania orzeczeń w ZUS

Nowe przepisy wprowadzają istotne zmiany w organizacji i sposobie wydawania orzeczeń w ZUS, które mają na celu:

• Rozszerzenie grona specjalistów wydających orzeczenia: Oprócz lekarzy orzeczników, możliwość wydawania orzeczeń w niektórych rodzajach spraw otrzymają fizjoterapeuci (w sprawach rehabilitacji leczniczej) oraz pielęgniarki i pielęgniarze (w sprawach dotyczących niezdolności do samodzielnej egzystencji). Decyzję o skierowaniu sprawy do konkretnego specjalisty podejmować będzie główny lekarz orzecznik lub jego zastępca.
• Ujednolicenie warunków zatrudnienia: Zarówno lekarze orzecznicy, jak i nowi specjaliści wykonujący samodzielne zawody medyczne będą mogli wybierać między zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Zasady wynagradzania dla tych grup będą analogiczne.
• Wzmocnienie kontroli jakości orzeczeń: Mimo rozszerzenia grona specjalistów, system kontroli jakości orzeczeń pozostanie niezmieniony. Będą obowiązywały te same mechanizmy kontroli, co w przypadku orzeczeń wydawanych przez lekarzy.
• Optymalizacja organizacji pracy: Powstaną centra orzecznicze, które skupią większą liczbę specjalistów w jednej lokalizacji. Ma to usprawnić proces wydawania orzeczeń i zapewnić łatwiejszy dostęp do usług dla zainteresowanych.
• Wsparcie dla lekarzy orzeczników: Lekarze orzecznicy otrzymają wsparcie asystentów medycznych, którzy zajmą się czynnościami administracyjnymi, co pozwoli lekarzom skupić się na aspektach medycznych.

Nowe przepisy wprowadzają istotne zmiany w procedurze wydawania orzeczeń lekarskich w ZUS, które mają na celu usprawnienie procesu i zapewnienie większej jednolitości oraz kontroli jakości decyzji:

Jednoosobowe orzekanie na każdym etapie postępowania:

• W pierwszej instancji: Orzeczenia będą wydawane przez jednego lekarza orzecznika, tak jak dotychczas.
• W drugiej instancji: W przypadku wniesienia sprzeciwu lub zarzutu wadliwości, sprawę będzie rozpatrywał inny lekarz orzecznik, a nie komisja lekarska. To rozwiązanie ma na celu przyspieszenie procesu odwoławczego i zapewnienie większej obiektywności.
• Wyłączenie lekarza z pierwszej instancji: Lekarz, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji, nie będzie mógł rozpatrywać odwołania od własnej decyzji, co ma zapobiec konfliktowi interesów.

Wzmocnienie nadzoru nad orzecznictwem:

• Centralizacja nadzoru: Prezes ZUS, za pośrednictwem Naczelnego Lekarza ZUS, będzie sprawował bezpośredni nadzór nad całym procesem orzekania.
• Szczegółowe regulacje: Zostaną wprowadzone precyzyjne przepisy określające zakres i sposób wykonywania nadzoru, w tym możliwość kontroli orzeczeń pod kątem zgodności z przepisami prawa, dokumentacją medyczną oraz zasadami orzecznictwa.
• Poprawa jakości orzeczeń: Celem tych zmian jest zapewnienie, że wszystkie orzeczenia będą wydawane zgodnie z obowiązującymi przepisami i na podstawie rzetelnej oceny stanu zdrowia ubezpieczonego. W przypadku stwierdzenia błędów sprawa będzie kierowana do ponownego rozpatrzenia.

Zmiany w wystawianiu zaświadczeń lekarskich

Projekt nowelizacji przepisów dotyczących ZUS wprowadza szereg istotnych zmian, które mają na celu usprawnić kontrolę nad wystawianiem zaświadczeń lekarskich oraz ujednolicić procedury odwoławcze. Główne zmiany obejmują:

• Wzmocnienie kontroli nad wystawianiem zaświadczeń lekarskich:
  • Współpraca z rejestrami medycznymi: ZUS będzie mógł weryfikować dane lekarzy upoważnionych do wystawiania zwolnień lekarskich, korzystając z Centralnego Rejestru Lekarzy i Lekarzy Dentystów oraz Centralnego Rejestru Felczerów.
  • Rozszerzenie zakresu danych: ZUS będzie gromadził więcej informacji o lekarzach, co umożliwi dokładniejszą analizę przypadków wątpliwych.
  • Udostępnianie dokumentacji: Lekarze będą zobowiązani do udostępnienia dokumentacji medycznej na żądanie ZUS, co umożliwi kontrolę prawidłowości wystawionych zaświadczeń.
  • Sankcje za odmowę: W przypadku odmowy udostępnienia dokumentacji, ZUS będzie mógł cofnąć lekarzowi uprawnienie do wystawiania zwolnień lekarskich na okres do 3 miesięcy.
• Ujednolicenie kontroli zaświadczeń: ZUS będzie mógł kontrolować zarówno zwolnienia lekarskie z powodu choroby, jak i zwolnienia związane z opieką nad chorym członkiem rodziny.
• Usprawnienie komunikacji z ubezpieczonymi: ZUS będzie mógł powiadamiać ubezpieczonych o terminach badań kontrolnych za pomocą automatycznych połączeń telefonicznych (voiceboty), co przyspieszy i ułatwi komunikację.
• Ujednolicenie drogi odwoławczej: Projekt zakłada ujednolicenie procedury odwoławczej od decyzji ZUS, co ma uprosić cały proces.

Zmiany w zasiłku chorobowym

Projekt nowelizacji przepisów dotyczących zasiłku chorobowego wprowadza istotne zmiany dotyczące przesłanek utraty prawa do tego świadczenia:

Definicja pracy zarobkowej:

• Uściślenie pojęcia: Praca zarobkowa zostanie zdefiniowana jako każda aktywność mająca charakter zarobkowy, niezależnie od formy zatrudnienia.
• Wyjątki: Z pracy zarobkowej wyłączone zostaną czynności incydentalne, niezbędne np. do uniknięcia znacznych strat finansowych (np. podpisanie ważnych dokumentów).

Aktywność niezgodna z celem zwolnienia:

• Precyzyjne określenie: Aktywność niezgodna z celem zwolnienia to wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia.
• Wyjątki: Z tej kategorii wyłączone zostaną zwykłe czynności dnia codziennego oraz czynności incydentalne, niezbędne w określonych sytuacjach.

Miejsce pobytu ubezpieczonego:

• Obowiązek przebywania w wskazanym miejscu: Ubezpieczony powinien przebywać w miejscu wskazanym w zwolnieniu lekarskim.
• Wyjątki: Dozwolone są odstępstwa od tej zasady, jeśli są uzasadnione względami zdrowotnymi lub innymi istotnymi okolicznościami (np. wizyta u lekarza, rehabilitacja).
• Kontrole: ZUS będzie mógł przeprowadzać kontrole w miejscu zamieszkania ubezpieczonego.

Wykonywanie pracy zarobkowej z różnych tytułów:

• Obecna sytuacja: Jeśli osoba jest zatrudniona u dwóch pracodawców i wykonuje pracę w czasie zwolnienia lekarskiego dla jednego z nich, traci prawo do zasiłku chorobowego.
• Nowe rozwiązanie: Będzie możliwe pobieranie zasiłku chorobowego z jednego tytułu, jeśli rodzaj wykonywanej pracy nie koliduje ze stanem zdrowia.

Zmiany w zakresie kontroli zwolnień lekarskich

Nowe przepisy wprowadzają istotne zmiany w zakresie kontroli zwolnień lekarskich, które mają na celu usprawnić ten proces i zapobiec nadużyciom. Główne zmiany obejmują:

• Rozszerzenie podmiotu kontroli: ZUS będzie mógł kontrolować nie tylko osoby ubezpieczone, ale również osoby, które już nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, ale pobierają świadczenia z tego tytułu.
• Kontrola osób na kwarantannie: Kontrola będzie obejmować również osoby przebywające na kwarantannie lub izolacji.
• Ujednolicenie zasad kontroli: Określono, że kontrola dotyczy zwolnień lekarskich, za które przysługuje zasiłek chorobowy lub opiekuńczy, oraz świadczenie rehabilitacyjne.
• Cele kontroli: Celem kontroli będzie ustalenie, czy osoba korzystająca ze zwolnienia nie podejmuje działań niezgodnych z jego celem, np. pracy zarobkowej.
• Częstotliwość kontroli: Kontrole będą przeprowadzane w miarę potrzeby, ze szczególnym uwzględnieniem okresów zwiększonej absencji chorobowej.
• Sposób przeprowadzania kontroli: Kontrole będą przeprowadzane w sposób nieuciążliwy dla osoby kontrolowanej, z poszanowaniem jej prywatności.
• Upoważnienia kontrolerów: Określono szczegółowo uprawnienia i obowiązki osób przeprowadzających kontrolę.
• Obowiązki osób kontrolowanych: Zdefiniowano zakres obowiązków osób podlegających kontroli.
• Kontrola formalna zaświadczeń: ZUS będzie mógł kontrolować formalną poprawność zaświadczeń lekarskich.

Polecamy miesięczną subskrypcję cyfrową DGP - Pakiet Premium