Opłaty pobierane przez cmentarze nielegalne. Nekropolia mogą pobierać jedynie opłaty za pochówek. Przełomowy wyrok WSA w Olsztynie

• Mieszkaniec Olsztyna nie zgodził się z opłatami za korzystanie z cmentarza ustalonymi przez Radę Miasta
• WSA w Olsztynie zgodził się z argumentacją skarżącego – cmentarz może pobierać wyłącznie opłaty związane z chowaniem zwłok
• Cmentarze nie mogą pobierać opłat za wjazd i korzystanie z nekropolii

Mieszkaniec Olsztyna nie zgodził się z opłatami za korzystanie z cmentarza ustalonymi przez Radę Miasta

Rada Miasta Olsztyna, w dniu 22 lutego 2023 r., podjęła uchwałę zmieniającą uchwałę w sprawie ustalenia stawek opłat za korzystanie z cmentarzy komunalnych oraz usługi w miejskich domach przedpogrzebowych. W podstawie prawnej ww. uchwały, powołano się na art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym (zgodnie z którym – do wyłącznej właściwości rady gminy należy stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy) oraz art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (zgodnie z którym – jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o: wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego).

Jeden z mieszkańców Olsztyna, zaskarżył ww. uchwałę do WSA. W skardze, wniósł o stwierdzenie nieważności załącznika do ww. uchwały, w zakresie obejmującym „Opłaty za każde dochowanie do grobów” oraz „Opłaty eksploatacyjne za groby, na następne 20 lat, po 20 latach od ostatniego pochówku”.

Skarżący zarzucił, że opłaty ustalone w uchwale Rady Miasta są niezgodne z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 31.01.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, który przewiduje możliwość nakładania opłat związanych wyłącznie z chowaniem zwłok. Brak jest zatem podstaw prawnych dla ustalania przez organy gminy innych opłat niż wyżej wymienione (tj. jakichkolwiek innych opłat związanych z prowadzeniem cmentarza).

WSA w Olsztynie zgodził się z argumentacją skarżącego – cmentarz może pobierać wyłącznie opłaty związane z chowaniem zwłok

WSA w Olsztynie zgodził się z argumentacją skarżącego. W uzasadnieniu wyroku – Sąd stwierdził, iż art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej, który został przywołany w uchwale Rady Miasta Olsztyna, jako jedna z podstaw jej wydania – zawiera, co prawda, ogólną normą, która pozwala na ustanowienie na jej podstawie opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej i za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, jednak – ustawa ta, ma zastosowanie tylko o tyle, o ile inna ustawa nie określi zakres opłat pobieranych na podstawie tychże odrębnych przepisów (por. wyrok NSA z dnia 20.09.2024 r. sygn. akt III OSK 242/23 oraz wyrok NSA z dnia 14.03.2024 r. sygn. akt III OSK 1704/22). Skoro zatem przepis art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 31.01.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych – zawiera wyłącznie upoważnienie do ustalenia opłaty za pochowanie zwłok – tym samym, określa on zakres opłat dopuszczalnych do ustalenia w ramach uchwały Rady Miasta. 

Cmentarze nie mogą pobierać opłat za wjazd i korzystanie z nekropolii

W uzasadnieniu wyroku WSA w Olsztynie posunął się nawet „o krok” dalej, w stosunku do przedmiotu skargi, stwierdzając iż Rada Miasta nie może ustalać (a cmentarze – na tej podstawie – pobierać) nie tylko opłat związanych z dochowaniem zmarłego do już opłaconego grobu, ale – jakichkolwiek opłat za korzystanie z cmentarza, w tym również za wjazd na jego teren. W uzasadnieniu wyroku, czytamy:

„Organ gminy może zatem ustalić tylko takie opłaty, które są związane z pochowaniem zwłok, a nie jakiekolwiek opłaty związane z prowadzeniem cmentarza, czy też za każde dochowanie do grobu już opłaconego na wskazany okres 20 lat. Przedmiotem uchwały w sprawie stawek opłat za usługi na terenie cmentarzy nie mogą być zatem opłaty za wjazd na cmentarz i korzystanie z cmentarza.” – stwierdził dalej WSA w Olsztynie. 

Mając powyższe na uwadze, Sąd stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały Rady Miasta Olsztyna. Wyrok – na dzień dzisiejszy – nie jest jeszcze prawomocny, jednak może on stanowić istotną informację dla wielu osób, od których cmentarze pobierają podobne opłaty.

Sprawdź >>> Dziennik Gazeta Prawna - subskrypcja cyfrowa

Podstawa prawna:

• Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 3.10.2024 r., sygn. akt II SA/Ol 621/24

• Ustawa z dnia 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1465)

• Ustawa z dnia 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 679)

• Ustawa z dnia 31.01.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 576)