System kaucyjny w Polsce opóźniony. Rząd zmienia harmonogram, a więc na kaucje za butelki i puszki poczekamy dłużej

• Systemu kaucyjnego w Polsce od 1 października 2025 roku
• Opóźnienie systemu kaucyjnego to mniej zebranych opakowań w 2025 roku
• Podstawowe założenia systemu kaucyjnego
• System kaucyjny w pigułce

System kaucyjny w Polsce miał zacząć obowiązywać od stycznia 2025 roku, ale już wiadomo, że będzie opóźnienie. Ministerstwo Klimatu i Środowiska niedawno zaproponowało projekt, który zakładał opóźnienie w starcie systemu o sześć miesięcy, bo nie jest on w pełni gotowy. O późniejszy start systemu postulowali także samorządowcy i przedsiębiorcy. W efekcie rząd zdecydował o kilkumiesięcznym przesunięciu terminu wejścia w życie całego systemu.

Systemu kaucyjnego w Polsce od 1 października 2025 roku

Rząd podjął decyzję o przesunięciu terminu wejścia w życie systemu kaucyjnego w Polsce - wejdzie on w życie 1 października 2025 roku zamiast 1 stycznia. "Podjąłem decyzję wspólnie z panami i paniami ministrami o przesunięciu w czasie tzw. ustawy kaucyjnej" - poinformował premier Donald Tusk w dniu 29 listopada br.

"Chcieliśmy, żeby to naprawdę dobrze działało na rzecz ochrony środowisko i żeby producenci opakowań szklanych, bo ta opłata kaucyjna będzie dotyczyła głównie opakowań szklanych, (ponosili) większą odpowiedzialność za to, co dzieje się z opakowaniami i do tego potrzebujemy jeszcze trochę pracy, żeby to przygotować perfekcyjnie" - dodał.

Wskazał też, że czas jest też potrzebny do tego, żeby dobrze przygotowały się samorządy. "To jest bardzo trudny projekt, wymaga pełnej świadomości wszystkich, klarowności przepisów i dlatego ta ustawa wejdzie w życie 1 października (2025) - to jest tych kilka miesięcy więcej" - zaznaczył. 16 października minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zasygnalizowała, że system kaucyjny może nie być gotowy do wejścia w życie od 1 stycznia i w grę wchodzi około półroczny okres opóźnienia.

Opóźnienie systemu kaucyjnego to mniej zebranych opakowań w 2025 roku

W ocenie Deloitte przesunięcie o 9 miesięcy terminu uruchomienia systemu kaucyjnego w Polsce nie powinna zwiększyć przewidywanych nakładów związanych z jego uruchomieniem i funkcjonowaniem. Joanna Leoniewska - Gogola z Deloitte zwróciła uwagę, że przytoczone w raporcie Deloitte pt. "System kaucyjny w Polsce – koszty, perspektywy, szanse" kwoty wynoszące łącznie 37 mld zł w latach 2025-2034 opierały się na założeniu, że w 2025 r. system kaucyjny będzie funkcjonował w niepełnym wymiarze. "Co więcej, znaczna część z 14,2 mld zł wydatków inwestycyjnych, związanych z m.in. zakupem butelkomatów czy przeprowadzeniem niezbędnych prac budowlanych zostanie poniesiona bez względu na datę rozpoczęcia jego funkcjonowania" - zaznaczyła ekspertka.

Jej zdaniem podobnie wygląda sytuacja z kosztami operacyjnymi. Wskazała, że wyliczenia mówiące o kwocie 23,1 mld zł dotyczyły bowiem lat kalendarzowych, a nie poszczególnych miesięcy. "Zmianie ulegnie jednak masa odpadów, jaką w 2025 r. uda się zebrać. Może to być znacznie mniej niż przewidywane 15,5 tys. ton, ponieważ ostatni kwartał to okres po szczycie sezonu sprzedaży napojów" - zauważyła Leoniewska - Gogola. "Decyzja o przesunięciu uruchomienia systemu w dłuższej perspektywie nie powinna więc zaszkodzić jego funkcjonowaniu, a jednocześnie umożliwi wielu podmiotom lepsze przygotowanie się" - podsumowała ekspertka.

Podstawowe założenia systemu kaucyjnego

Zgodnie z ustawą o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, system kaucyjny w Polsce ma na celu zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 m kw., będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję. Natomiast mniejsze sklepy będą pobierać kaucję, ale przystąpienie do systemu odbioru opakowań będzie w ich przypadku dobrowolne.

Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego. Kaucja ma zachęcić do zwrotu opakowań i zwiększyć ilość ponownie wykorzystanych i przetwarzanych surowców służących do wytworzenia opakowań. Systemem kaucyjnym objęte są opakowania na napoje jednokrotnego użytku butelki PET o pojemności do 3 litrów i puszki metalowe o pojemności do 1 litra oraz butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra. Wysokość kaucji określona została w rozporządzeniu: 50 groszy na butelki PET i puszki, 1 zł na butelki szklane.

System kaucyjny w pigułce

Zasada działania systemu kaucyjnego jest następująca:

• Przy zakupie napoju w opakowaniu z logotypem od klienta pobierana będzie kaucja. WAŻNE - kaucja zostanie doliczona do ceny napojów dopiero przy kasie,
• Wszystkie jednostki handlowe, niezależnie od ich powierzchni, jeżeli oferują napoje w opakowaniach objętych systemem, będą pobierały kaucję. WAŻNE - nie ma tu znaczenia profil działalności danego sklepu tylko oferowane produkty,
• Opakowania objęte systemem będą odpowiednio oznakowane, logotypem systemu kaucyjnego. WAŻNE – nie będzie możliwości odebrania kaucji za opakowania bez logotypu,
• Kaucję będzie można odebrać przy zwrocie opakowania -  WAŻNE przy zwrocie opakowań, w celu odzyskania kaucji, nie będzie wymagane okazanie paragonu,
• Opakowanie można będzie zwracać w dowolnym punkcie zbiórki - Obowiązek zbierania opakowań objętych systemem nałożony jest na sklepy powyżej 200 m², a małe sklepy poniżej 200 m² mogą dobrowolnie przystępować do systemu. WAŻNE opakowań nie należy zgniatać przed oddaniem do punktu zbiórki,
• Możliwe będzie również tworzenie punktów zbierania pustych opakowań poza jednostkami handlowymi.