W związku z „głośnym” wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r., o sygn. akt SK 140/20, na podstawie którego niemal 200 tys. emerytów, może otrzymać od ZUS wyrównanie emerytury sięgające nawet 64 tys. zł – wiele osób zastanawia się czy jest objętych zakresem przedmiotowym powyższego orzeczenia. Postaramy się zatem ułatwić uzyskanie odpowiedzi na powyższe pytanie.
- Wyrok TK z 4 czerwca 2024 r. przełomowy dla niemal 200 tys. emerytów
- Jak sprawdzić czy jest się objętym zakresem podmiotowym wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.?
- Jestem objęty zakresem podmiotowym wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. – i co dalej?
Wyrok TK z 4 czerwca 2024 r. przełomowy dla niemal 200 tys. emerytów
O wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. i wynikających z niego skutkach dla nawet 200 tys. emerytów można przeczytać więcej w poniższych artykułach:
Jak sprawdzić czy jest się objętym zakresem podmiotowym wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.?
W tym celu, należy zweryfikować czy:
pobierało się wcześniejszą emeryturę na podstawie któregoś z przepisów wymienionych w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. na podstawie przepisów: art. 46, 50, 50a, 50e lub 184, a także art. 88 lub art. 88a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela i wniosek o ww. emeryturę złożyło się przed 6 czerwca 2012 r. (tj. przed ogłoszeniem ustawy zmieniającej ustawę z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wprowadzającej ww. przepis art. 25 ust. 1b ustawy), i następnie
złożyło się wniosek o emeryturę powszechną, jak również
czy nie nabyło się prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r. – jak bowiem wskazał TK w uzasadnieniu wyroku „tylko w przypadku takich osób doszło bowiem do niekonstytucyjnego zastosowania skarżonej normy prawnej, co było związane z ich nieświadomością co do skutku podjętej decyzji”.
Należy, przy tym, mieć również na względzie, że zakresem podmiotowym wyroku TK nie są objęte osoby:
Zgodnie ze stanowiskiem Prokuratora Generalnego z dnia 15 lutego 2022 r., znak PK VIII TK 230.2020, wydanym w związku ze skargą konstytucyjną w sprawie, w której został wydany omawiany wyrok TK (z pełną treścią stanowiska można zapoznać się pod adresem: https://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Sprawa?&pokaz=dokumenty&sygnatura=SK%20140/20):
Urodzone przed 1 stycznia 1949 r., ponieważ od dnia 1 maja 2015 r. – pomniejszenie podstawy obliczenia emerytury kapitałowej dla ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., spełniających warunki określone w art. 55 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – następuje na mocy art. 55a ust. 2 ww. ustawy, a nie na podstawie jej art. 25 ust. 1b.
Adresatami art. 25 ust. 1b ustawy (i tym samym – osobami objętymi zakresem podmiotowym wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.) są zatem wyłącznie ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy na podstawie wymienionych tam przepisów, pobierali emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego (na podstawie wniosku o tą emeryturę, złożonego przed 6 czerwca 2012 r.), a następnie złożyli wniosek o emeryturę powszechną. Nie mieli oni bowiem – w momencie podejmowania decyzji o przejściu na wcześniejszą emeryturę – świadomości co do skutków prawnych, jakie może ona wywoływać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej. Nie mogli przewidzieć, że przejście na emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, będzie wiązało się z pomniejszeniem zgromadzonego kapitału o pobrane świadczenia, co będzie miało bezpośredni wpływ na sposób ustalania wysokości świadczenia w ramach emerytury powszechnej, a w konsekwencji na jej wysokość.
Urodzone w 1953 r., ponieważ w ich sprawie zapadł już wyrok Trybunału z dnia 6 marca 2019 r., w sprawie o sygn. akt P 20/16. Po wydaniu ww. wyroku z dnia 6 marca 2019 r. – ustawą z dnia z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1222) – dodano do ustawy emerytalnej art. 194i i art. 194j. Zgodnie z art. 194i – „do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w 1953 r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222), pod warunkiem że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r.”. Zakres podmiotowy ww. przepisu dotyczy zatem wyłącznie osób urodzonych w jednym – 1953 r., a skutki wyroku Trybunału z 4 czerwca 2024 r. – w zakresie podmiotowym – są znacznie szersze.
Ze stanowiska ZUS z dnia 26.06.2023 r., znak 992600.035.11.2023, przedstawionego na prośbę ówczesnego Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, dotyczącego szacowanych skutków finansowych dla FUS zmiany, która miałaby zostać wprowadzona w ustawie z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w następstwie wyroku TK z dnia 4 czerwca 2024 r. i która miałaby polegać na możliwości obliczania emerytur bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o sumę kwot pobranych w ramach emerytur wcześniejszych, wynika, że wyrok TK ma zastosowanie do:
kobiet urodzonych w latach 1949-1959 (z wyłączeniem roku 1953) oraz
mężczyzn urodzonych w latach 1949-1954 (z wyłączeniem roku 1953).
Z pełną treścią dokumentu można zapoznać się pod adresem: https://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Sprawa?&pokaz=dokumenty&sygnatura=SK%20140/20
Osoby, które, odpowiedzą twierdząco na trzy pierwsze pytania i nie są objęte wyłączeniami, o których mowa powyżej – mieszczą się w zakresie podmiotowym wyroku TK z dnia 4 czerwca 2024 r., a ich emerytura powszechna – z powodu przejścia na wcześniejszą emeryturę – nie powinna być pomniejszana na podstawie art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. poprzez pomniejszenie podstawy obliczenia ich emerytury powszechnej o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne).
Jestem objęty zakresem podmiotowym wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. – i co dalej?
Jeżeli jest się objętym zakresem podmiotowym wyroku TK z 4 czerwca 2024 r., można:
złożyć do ZUS wniosek o wznowienie postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji RP i jeżeli ZUS (w związku z brakiem publikacji – na dzień dzisiejszy – wyroku TK w Dzienniku Ustaw) wyda decyzję odmowną – złożyć odwołanie od tej decyzji do sądu powszechnego. Jest duża szansa na pozytywne dla emeryta rozstrzygnięcie sprawy przed sądem powszechnym, ponieważ zapadają już pierwsze przychylne dla emerytów wyroki w sprawach dot. omawianego wyroku TK.
Więcej na ten temat można przeczytać w artykule:
Celem zawnioskowania do ZUS o wznowienie postępowania i następnie – złożenia odwołania do sądu od decyzji odmownej ZUS – warto skorzystać ze wzorów wniosków dostępnych w poniższym artykule:
nie składać do ZUS wniosku o wznowienie postępowania i czekać na nowelizację przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która powinna nastąpić w następstwie wyroku TK. W związku z wyrokiem TK z dnia 4 czerwca 2024 r., sygn. akt SK 140/20 – ustawodawca – analogicznie jak po ww. wyroku Trybunału z dnia 6 marca 2019 r., w sprawie o sygn. akt P 20/16 – powinien bowiem uwzględnić odpowiednie regulacje w ustawie z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które usystematyzują zasady ponownego ustalenia wysokości emerytury ubezpieczonych, których dotyczy wyrok. Na chwilę obecną, regulacje te nie zostały jednak wprowadzone i w związku z trwającym sporem politycznym wokół Trybunału Konstytucyjnego (w wyniku którego, wyrok TK z 4 czerwca 2024 r., cały czas nie doczekał się swojego ogłoszenia w Dzienniku Ustaw) – raczej nie należy spodziewać się, że nastąpi to w najbliższym czasie. Dlatego też, nie warto zwlekać i już dziś podjąć działania, o których mowa w pkt 1 powyżej. Tym bardziej, że w uzasadnieniu omawianego wyroku TK, zachęca do tego sam Trybunał:
„Trzeba podkreślić, że do czasu wprowadzenia ujednoliconych przepisów pozwalających dochodzenie praw na zasadzie analogicznej do osób objętych wyrokiem o sygn. P 20/16, osoby zyskujące uprawnienia w następstwie niniejszego wyroku mogą, w ocenie Trybunału, występować z wnioskami o wznowienie postępowania na zasadach ogólnych.”
Sprawdź >>> Dziennik Gazeta Prawna - subskrypcja cyfrowa
Podstawa prawna:
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r., sygn. akt SK 140/20
Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251)