Specjalne uprawnienia będą konieczne do obsługi maszyn budowlanych i montażu rusztowań. Projekt nowych przepisów dot. egzaminów, opłat, szkoleń jeszcze w 2024 roku

• Do obsługi maszyn budowlanych i montażu rusztowań będą potrzebne uprawnienia
• Co ureguluje nowa ustawa?
• Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
• Dlaczego jest konieczna nowa ustawa?

Do obsługi maszyn budowlanych i montażu rusztowań będą potrzebne uprawnienia

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano 7 października 2024 r. założenia projektu ustawy o zasadach nabywania uprawnień do obsługi maszyn stosowanych do prac ziemnych, budowlanych, drogowych i innych oraz montażu i demontażu rusztowań, przygotowane przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT).
Zakresem projektowanej ustawy będą objęte maszyny stosowane do robót ziemnych, budowlanych, drogowych i innych oraz rusztowania podczas ich montażu i demontażu, które stwarzają zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub mienia i środowiska w całym obszarze gospodarki, niezależnie gdzie te maszyny i rusztowania są wykorzystywane.
Maszyny i rusztowania, wymienione w załączniku do ustawy, są wykorzystywane w różnych dziedzinach gospodarki: w budownictwie, podczas prac drogowych, pracach ziemnych, a także przy pracach na wysypiskach śmieci, w rolnictwie, na składach opału, w portach, a w przypadku rusztowań także np. podczas montażu scen, na których odbywają się przedstawienia i koncerty.

Co ureguluje nowa ustawa?

W projekcie nowej ustawy znajdą się przepisy dotyczące:
1) wymagań w stosunku do osób obsługujących maszyny stosowane do robót ziemnych, budowlanych, drogowych i innych oraz montujących i demontujących rusztowania;
2) zasad uzyskiwania kwalifikacji do obsługi maszyn oraz montażu i demontażu rusztowań a także prowadzenia szkoleń w tym zakresie;
3) zagadnień dotyczących programów szkoleń;
4) zasad sprawdzania kwalifikacji i potwierdzania uprawnień do obsługi maszyn oraz montażu i demontażu rusztowań;
5) zasad przeprowadzania egzaminów;
6) wzoru wniosku o przystąpienie do egzaminu (w załączniku do rozporządzenia do ustawy);
7) sposobu powoływania komisji egzaminacyjnych do przeprowadzenia egzaminu potwierdzającego uzyskanie kwalifikacji i nabycie uprawnień;
8) wysokości opłaty za przeprowadzenie egzaminu i wydanie dokumentu potwierdzającego nabycie uprawnień (karty operatora);
9) kwestii związanych z prowadzeniem wykazu osób uprawnionych do obsługi maszyn oraz montażu i demontażu rusztowań;
10) zasad wydawania karty operatora oraz jej duplikatu lub jej wymiany;
11) wzoru karty operatora (w załączniku do rozporządzenia do ustawy);
12) wzoru wniosku o wydanie duplikatu lub wymiany karty operatora (w załączniku do rozporządzenia do ustawy);
13) podmiotu do wykonywania zadań wynikających z ustawy;
14) sposobu sprawowania nadzoru i kontroli nad podmiotem wskazanym do wykonywania zadań wynikających z ustawy.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Jak informuje Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, planowany termin przyjęcia (i przesłania do Sejmu) projektu omawianej ustawy przez Radę Ministrów to IV kwartał 2024 r. Nie podano natomiast planowanego terminu wejścia w życie nowych przepisów. Należy przypuszczać, że stanie się to w 2025 roku.

Dlaczego jest konieczna nowa ustawa?

Ministerstwo Rozwoju i Technologii wskazuje, że istnieje konieczność uregulowania w przepisach rangi ustawowej regulacji dotyczących nabywania uprawnień do obsługi maszyn stosowanych do robót ziemnych, budowlanych, drogowych i innych oraz montażu i demontażu rusztowań, wymienionych w załączniku do projektu ustawy.

W aktualnie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 583, z późn. zm.), wydanym na podstawie art. 237¹⁵ § 2 Kodeksu pracy mogą być zawarte jedynie przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy opisane w § 1–22, a zakres dotyczący nabywania uprawnień, który został określony w § 23–26, nie powinien być objęty tą regulacją.
Zatem w tym rozporządzeniu nie można rozszerzyć przepisów dotyczących:
- uzyskiwania kwalifikacji (szkolenia), 
- sprawdzania tych kwalifikacji (egzamin), 
- opłat związanych z nabywaniem uprawnień i wydawaniem dokumentu potwierdzającego ich nabycie (książka operatora),
- zasad prowadzenia wykazu osób uprawnionych 
i innych ważnych kwestii związanych z nabywaniem uprawnień do obsługi maszyn, oraz montażu i demontażu rusztowań.

Dlatego, Sieć Badawcza Łukasiewicz – Warszawski Instytut Technologiczny, wskazany w ww. rozporządzeniu do realizacji zadania wynikającego z tego rozporządzenia, aby mógł realizować to zadanie, musiał określić niezbędne przepisy w swoim regulaminie wewnętrznym oraz wykazie opłat. Regulamin zawiera szereg wymagań stawianych podmiotom zewnętrznym, tj. ośrodkom szkoleń. Zdaniem MRiT, te wymagania powinny wynikać z przepisów powszechnie obowiązujących (ustawowych), a nie z wewnętrznych regulaminów Instytutu. 

Resort rozwoju i technologii wskazał również na pojawiające się w praktyce (np. Państwowej Inspekcji Pracy) wątpliwości, czy osoba obsługująca np. koparkę na wysypisku śmieci musi mieć do obsługi tej maszyny uprawnienie czy nie. Stąd powstała konieczność przygotowania projektu „Ustawy o zasadach nabywania uprawnień do obsługi maszyn stosowanych do prac ziemnych, budowlanych, drogowych i innych oraz montażu i demontażu rusztowań”. Jak wskazano, pierwsza wersja projektu tej ustawy była już procedowana w latach 2022–2023.