Najnowszy komunikat ZUS: Zajęcia lekcyjne w wielu szkołach zawieszone, a rodzice mogą ubiegać się o zasiłek opiekuńczy. Na jakich zasadach i jaki wniosek należy złożyć?

• Odwołanie zajęć w szkołach – komu i w jakich okolicznościach przysługuje prawo do zwolnienia od pracy?
• Odwołanie zajęć w szkołach – co z rodzicami zatrudnionymi na podstawie umów zlecenia lub prowadzącymi własną działalność gospodarczą? 
• Zasiłek opiekuńczy w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia szkoły lub przedszkola – czy ustawa przewiduje jakieś wyłączenia?
• Zasiłek opiekuńczy w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia szkoły lub przedszkola – w jakiej wysokości przysługuje? 
• Zasiłek opiekuńczy w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia szkoły lub przedszkola – czy obowiązują jakieś limity?
• Zasiłek opiekuńczy w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia szkoły lub przedszkola – jaki wniosek należy złożyć, aby go otrzymać?

Odwołanie zajęć w szkołach – komu i w jakich okolicznościach przysługuje prawo do zwolnienia od pracy?

W przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do której uczęszcza dziecko – jakim niewątpliwie jest zamknięcie placówki w wyniku powodzi – na dzieci własne, dzieci małżonka, dzieci przysposobione (czyli inaczej – adoptowane), a także dzieci przyjęte na wychowanie lub utrzymanie (w ramach rodziny zastępczej lub bez jakiejkolwiek więzi formalnej), które nie ukończyły jeszcze 8 roku życia – osobom zatrudnionym w ramach stosunku pracy, przysługuje zwolnienie od pracy, za czas którego, mają prawo do zasiłku opiekuńczego. 

Odwołanie zajęć w szkołach – co z rodzicami zatrudnionymi na podstawie umów zlecenia lub prowadzącymi własną działalność gospodarczą? 

Prawo do zasiłku opiekuńczego w powyższych okolicznościach (tj. w sytuacji nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do której uczęszcza dziecko, które nie ukończyło jeszcze 8 roku życia), przysługuje nie tylko osobom zatrudnionym w ramach stosunku pracy, ale wszystkim osobom posiadającym ubezpieczenie chorobowe (zarówno te obowiązkowe, jak i dobrowolne). W każdym przypadku (gdyż są objęte obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym) – mogą zatem skorzystać ze zwolnienia od pracy, za czas którego przysługuje im prawo do zasiłku opiekuńczego, osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. W przypadku zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia lub prowadzenia własnej działalności gospodarczej – prawo do skorzystania ze zwolnienia i odpowiednio – pobierania zasiłku opiekuńczego, jest natomiast uzależnione od podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Ze zwolnienia na opiekę nad dzieckiem (i zasiłku opiekuńczego za ten czas), w sytuacji nieprzewidzianego zamknięcia placówki, do której uczęszcza dziecko – nie skorzystają natomiast osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło, która nie stanowi odrębnego tytułu do ubezpieczenia chorobowego.

Zasiłek opiekuńczy w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia szkoły lub przedszkola – czy ustawa przewiduje jakieś wyłączenia?

Tak. Z zasiłku opiekuńczego, w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do której uczęszcza dziecko, które nie ukończyło jeszcze 8 roku życia – nie skorzystają osoby, które zamieszkują we wspólnym gospodarstwie domowym, z innym, dorosłym członkiem rodziny (np. z babcią lub dziadkiem), który może zaopiekować się dzieckiem. Nawet jeżeli dziecko nie ukończyło jeszcze 2 roku życia, ponieważ przewidziane przez ustawodawcę wyłączenie dotyczące dzieci w tym wieku (umożliwiające, w każdym przypadku, osobiste sprawowanie nad nimi opieki przez ich matkę lub ojca) – dotyczy wyłącznie opieki nad dziećmi chorymi, a nie dziećmi zdrowymi, w sytuacji nieprzewidzianego zamknięcia placówki, do której uczęszczają.

Członkiem rodziny, który może zapewnić opiekę dziecku, nie może być jednak – w żadnym przypadku – osoba:

• całkowicie niezdolna do pracy,

• chora,

• niesprawna fizycznie lub psychicznie ze względu na swój wiek,

• zatrudniona na podstawie umowy o pracę i odpoczywająca po pracy na nocnej zmianie,

• prowadząca działalność pozarolniczą oraz

• niezobowiązana do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeśli odmawia ona sprawowania opieki.

Jeżeli zatem – osobą zamieszkującą we wspólnym gospodarstwie domowym z dzieckiem i jego rodzicem, jest któraś z ww. osób – w takim przypadku, rodzic zachowa prawo do zasiłku opiekuńczego w sytuacji nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do której uczęszcza dziecko. 

Zasiłek opiekuńczy w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia szkoły lub przedszkola – w jakiej wysokości przysługuje? 

Zasiek opiekuńczy za czas nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do której uczęszcza dziecko, które nie ukończyło jeszcze 8 roku życia przysługuje w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku, czyli – w przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę – przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres ostatnich 12 miesięcy, a jeżeli okres zatrudnienia jest krótszy – za pełne miesiące kalendarzowe podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.

Zasiłek opiekuńczy w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia szkoły lub przedszkola – czy obowiązują jakieś limity?

Maksymalny wymiar zasiłku opiekuńczego wynosi 60 dni w roku kalendarzowym. Pula ta, przysługuje przy tym łącznie:

• na wszystkie dzieci, 

• na opiekę nad dzieckiem zdrowym, jak i dzieckiem chorym – czyli, jeżeli całe 60 dni zostanie wykorzystanych na opiekę nad dzieckiem chorym, nie pozostaną już do wykorzystania żadne dni opieki nad dzieckiem zdrowym (m.in. w ramach nieprzewidzianego zamknięcia szkoły lub przedszkola, do którego uczęszcza dziecko),

• na dzieci, jak i innych członków rodziny, na opiekę nad którymi – w przypadku ich choroby – również można uzyskać zwolnienie od pracy oraz

• obojgu rodzicom.

Zasiłek opiekuńczy w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia szkoły lub przedszkola – jaki wniosek należy złożyć, aby go otrzymać?

W celu otrzymania zasiłku opiekuńczego – należy złożyć u pracodawcy (płatnika składek ubezpieczeniowych) lub odpowiednio – bezpośrednio w ZUS – wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku Z-15A z załączonym do niego oświadczeniem o nieprzewidzianym zamknięciu żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do której uczęszcza dziecko.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2780)