Sezon grzybowy w pełni. Warunki pogodowe są sprzyjające, dlatego wielu amatorów grzybobrania – z pewnością – w najbliższych dniach, wyruszy do lasów na zbiory. Nie wszyscy z nich, są jednak świadomi, że aby nie narazić się na przykre konsekwencje w postaci kar pieniężnych – muszą przestrzegać kilku, uregulowanych ustawowo zasad.
- Zakaz zbierania określonych gatunków grzybów objętych ochroną
- Zakaz zbierania grzybów na określonych obszarach
- Zakaz zbierania grzybów na terenie parków narodowych i rezerwatów przyrody
- Pozostałe zakazy obowiązujące w lasach, na które należy uważać przy okazji grzybobrania
Zakaz zbierania określonych gatunków grzybów objętych ochroną
322 gatunki grzybów, określone w załączniku nr 1 i 2 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9.10.2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów, objęte są ochroną ścisłą lub odpowiednio – częściową i zakazane jest ich zrywanie oraz uszkadzanie. Na odstępstwa od ww. zakazów, w stosunku do gatunków grzybów objętych ochroną ścisłą, a jeżeli miałoby to dotyczyć obszaru wykraczającego poza granicę dwóch województw – również w stosunku do gatunków grzybów objętych ochroną częściową – zgodę, w postaci wydanego w tym przedmiocie zezwolenia, może wyrazić wyłącznie Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska (GDOŚ). Na odstępstwa od zakazów, w stosunku do gatunków grzybów objętych ochroną częściową – zgodę, w postaci zezwolenia, może natomiast wyrazić regionalny dyrektor ochrony środowiska (RDOŚ). Na obszarze parku narodowego natomiast – zbieranie grzybów objętych ochroną ścisłą lub częściową – może nastąpić wyłącznie za zgodą ministra właściwego do spraw środowiska. Na uzyskanie ww. zgód i zezwoleń nie ma jednak szans sezonowy amator grzybobrania, ponieważ są one wydawane wyłącznie w określonych celach (np. jeżeli leżą w interesie ochrony dziko występujących gatunków grzybów lub są niezbędne do badań naukowych) i to tylko o tyle, o ile nie będą szkodliwe dla zachowania, we właściwym stanie ochrony, dziko występujących populacji chronionych gatunków grzybów.
Za złamanie ww. zakazów i zbieranie grzybów objętych ochroną – zgodnie z art. 163 kodeksu wykroczeń – można zostać ukaranym karą grzywny w wysokości od 20 do nawet 5000 zł. Mandat, który można otrzymać od strażnika leśnego lub miejskiego – nie może natomiast przekroczyć kwoty 500 zł. W przypadku odmowy przyjęcia mandatu – sprawa może zostać skierowana do sądu i wówczas grozi już grzywna w pełnej wysokości.
Zakaz zbierania grzybów na określonych obszarach
Niezależnie od tego czy dany gatunek grzyba jest objęty ochroną czy nie – zakazane będzie również jego zbieranie na obszarach lasów, na których obowiązuje stały lub okresowy zakaz wstępu.
Stałym, całkowitym zakazem wstępu, objęte są w lasach obszary:
upraw leśnych do wysokości 4 m,
powierzchni doświadczalnych i drzewostanów nasiennych,
ostoi zwierząt,
źródlisk rzek i potoków,
zagrożone erozją oraz
terenów wojskowych.
Nadleśniczy może ponadto wprowadzić okresowy zakaz wstępu do lasu, w sytuacji, gdy:
wystąpiło zniszczenie albo znaczne uszkodzenie drzewostanów lub degradacja runa leśnego,
występuje duże zagrożenie pożarowe lub
wykonywane są zabiegi gospodarcze związane z hodowlą, ochroną lasu lub pozyskaniem drewna.
Powyższe zasady, w zakresie ograniczenia wstępu do lasów i poruszania się po nich pojazdami, dotyczą lasów państwowych. W lasach prywatnych – właściciel może sam ustalić zasady wstępu do lasu (np. całkowicie go zakazując) lub zasady poruszania się po lesie (np. tworząc oznakowane ścieżki, po których można się poruszać).
Za wejście na obszar leśny, objęty stałym lub okresowym zakazem wstępu – również grozi kara grzywny w wysokości od 20 do nawet 5000 zł, a „na miejscu” można zostać ukaranym mandatem w wysokości do 500 zł.
Zakaz zbierania grzybów na terenie parków narodowych i rezerwatów przyrody
Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 5 i 13 ustawy o ochronie przyrody – na terenie parków narodowych oraz rezerwatów przyrody, zabronione jest:
zbieranie dziko występujących grzybów oraz ich części, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska, jak również
niszczenie lub umyślne uszkadzanie grzybów.
Za naruszenie ww. zakazów – zgodnie z art. 127 ustawy o ochronie przyrody – również grozi kara grzywny w wysokości od 20 do nawet 5000 zł. Analogicznie jak w powyższych przypadkach – „na miejscu” można natomiast otrzymać mandat w wysokości do 500 zł.
Pozostałe zakazy obowiązujące w lasach, na które należy uważać przy okazji grzybobrania
Obowiązujące na obszarach leśnych zakazy, które odnoszą się bezpośrrednio do zbierania lub niszczenia grzybów – to jednak nie jedyne zakazy, które – choćby nieumyślnie – można złamać podczas weekendowego grzybobrania i tym samym – narazić się na przykre konsekwencje w postaci kary pieniężnej. Dlatego, warto mieć świadomość, że w lasach zabronione jest również m.in.:
pozostawianie po sobie śmieci,
zbierania płodów runa leśnego w oznakowanych miejscach zabronionych,
rozgarnianie i zbierania ściółki leśnej,
wybieranie jaj i piskląt, niszczenie lęgowisk i gniazd ptasich, a także niszczenie legowisk, nor i mrowisk
poruszanie się pojazdami poza drogami publicznymi oraz drogami leśnymi po których dopuszczony jest ruch pojazdów oraz
puszczanie luzem psów.
Za złamanie powyższych zakazów, grożą takie same konsekwencje, jak za złamanie zakazów odnoszących się bezpośrednio do zbierania lub niszczenia grzybów, czyli – kara grzywny w wysokości od 20 do nawet 5000 zł.
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9.10.2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz.U. z 2014 r., poz. 1408)
Ustawa z dnia 28.09.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 530)
Ustawa z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1336)
Ustawa z dnia 20.05.1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2119)