To już niemal pewne – będzie dłuższy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków i dzieci wymagających po urodzeniu dłuższej hospitalizacji. Są na to środki w budżecie państwa rok 2025. Wymiar dodatkowego urlopu ma wynieść do 8 lub odpowiednio – do 15 tygodni w zależności od okresu hospitalizacji dziecka, tygodnia ciąży, w którym dziecko się urodzi lub jego masy urodzeniowej.
- Urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków – w budżecie państwa na 2025 r. zostały zarezerwowane pieniądze na jego wydłużenie
- Urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków – jak to wygląda obecnie?
- Urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków – o ile ma zostać wydłużony i komu będzie przysługiwał?
- Urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków – w jaki sposób będzie obliczany wymiar dodatkowego urlopu i jak będzie można z niego skorzystać?
- Dodatkowy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków – kiedy ma zostać wprowadzony?
Urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków – w budżecie państwa na 2025 r. zostały zarezerwowane pieniądze na jego wydłużenie
W projekcie budżetu państwa na 2025 r., który w dniu 28 sierpnia br. przyjęła Rada Ministrów – zostały zabezpieczone pieniądze na wydłużenie urlopu macierzyńskiego dla pracowników-rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych oraz pracowników rodziców dzieci urodzonych w terminie, wymagających po urodzeniu dłuższej hospitalizacji. Informację tę, w dniu ogłoszenia projektu, w mediach społecznościowych, potwierdziła również ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, zapewniając, że rodziny i pracownicy mogą czuć się bezpiecznie.
To bardzo dobra wiadomość dla rodziców wcześniaków i dzieci wymagających dłuższej hospitalizacji bezpośrednio po urodzeniu, którzy już od lat domagają się wydłużenia urlopu macierzyńskiego o czas spędzony przez dziecko w szpitalu. W obecnym stanie prawnym, niejednokrotnie dochodzi bowiem do sytuacji, w których maluch jest wypisywany ze szpitala po dłuższej hospitalizacji, która miała miejsce bezpośrednio po porodzie w związku z przedwczesnym urodzeniem lub złym stanem zdrowia dziecka (spowodowanym np. wadą serca lub wielowadziem), a mama lub tata – w związku z wyczerpaniem urlopu macierzyńskiego (lub odpowiednio – przysługującej ojcu dziecka części urlopu macierzyńskiego), który upływał w czasie, gdy dziecko przebywało w szpitalu – muszą wrócić do pracy.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej aktualnie pracuje nad ostateczną wersją projektu ustawy, która miałaby wydłużyć urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków i dzieci uroczonych w terminie, ale wymagających po urodzeniu dłuższej hospitalizacji, który – co prawda – nie został jeszcze opublikowany, jednak można już zapoznać się z jego najważniejszymi założeniami. Projekt ten, został wpisany do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod numerem UD65, a planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów został określony na III kwartał 2024 r.
Urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków – jak to wygląda obecnie?
W aktualnym stanie prawnym, matkom wcześniaków i dzieci urodzonych o czasie, ale wymagających po urodzeniu dłuższej hospitalizacji ze względu na zły stan zdrowia – urlop macierzyński przysługuje w takim samym wymiarze, jak matkom dzieci urodzonych o czasie, których dzieci nie wymagają wydłużonej hospitalizacji. Obecny wymiar urlopu macierzyńskiego uzależniony jest jedynie od liczny dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosi odpowiednio:
20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie i odpowiednio
37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Jedynym rozwiązaniem, z którego mogą aktualnie skorzystać matki wcześniaków i dzieci wymagających po porodzie dłuższej hospitalizacji, celem „przesunięcia” swojego urlopu macierzyńskiego na okres, kiedy dziecko zostanie wypisane ze szpitala – jest możliwość przerwania tego urlopu na czas hospitalizacji dziecka. Jest jednak jeden warunek – kobieta może to uczynić dopiero po co najmniej 8 tygodniach od dnia porodu, które ustawodawca uznał za minimalny czas potrzebny matce na regenerację sił po porodzie. Jeżeli zatem, w powyższym okresie, dziecko będzie przebywało w szpitalu – urlop macierzyński matki, niestety będzie upływał. Dopiero po wspomnianych 8 tygodniach może go przerwać, na czas hospitalizacji malucha i wówczas ma dwie opcje:
albo może wrócić do pracy – pracodawca ma obowiązek umożliwić jej przystąpienie do pracy, a po wyjściu dziecka ze szpitala – ponownie udzielić jej urlopu macierzyńskiego we wskazanym przez nią terminie,
albo – na czas przerwania urlopu macierzyńskiego – uzyskać zaświadczenie lekarskie uprawniające ją do zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad hospitalizowanym dzieckiem. Wówczas, będzie mogła przebywać z dzieckiem w szpitalu, urlop macierzyński nie będzie upływał, a za czas zwolnienia – przysługiwać jej będzie zasiłek opiekuńczy w wysokości 80% podstawy zasiłku, czyli przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres ostatnich 12 miesięcy lub pełnych miesięcy ubezpieczenia. Na zasiłku opiekuńczym – matka nie może jednak przebywać w „nieskończoność” i w praktyce – może zdarzyć się sytuacja, że maluch będzie musiał nadal przebywać w szpitalu, a matka będzie musiała wrócić do pracy albo z powrotem na urlop macierzyński. Pula zasiłku opiekuńczego na dany rok kalendarzowy, przysługująca łącznie obojgu rodzicom i to na wszystkie dzieci i innych członków rodziny, wynosi bowiem tylko 60 dni.
Ojcowie dzieci natomiast, mogą skorzystać z pozostałej części urlopu macierzyńskiego (tj. w wymiarze, w którym nie wykorzystała go matka dziecka), w określonych przez ustawodawcę sytuacjach, w których z urlopu tego nie skorzysta matka dziecka, tj. m.in.
w przypadku powrotu przez matkę do pracy i rezygnacji przez nią z pozostałej części urlopu, pod warunkiem uprzedniego wykorzystania przez nią urlopu w wymiarze co najmniej 14 tygodni,
w przypadku rezygnacji przez matkę, która legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji z pozostałej części urlopu, pod warunkiem uprzedniego wykorzystania przez nią urlopu w wymiarze co najmniej 8 tygodni,
w przypadku zgonu matki w czasie urlopu macierzyńskiego oraz
w przypadku porzucenia dziecka przez matkę w czasie urlopu macierzyńskiego, pod warunkiem uprzedniego wykorzystania przez nią urlopu w wymiarze co najmniej 8 tygodni.
W powyższym zakresie, tj. w zakresie przysługującej im części urlopu macierzyńskiego, ojcowie również – tak jak matka dziecka – mogą ten urlop, na czas pobytu malucha w szpitalu, przerwać.
Urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków – o ile ma zostać wydłużony i komu będzie przysługiwał?
Ustawa nad którą pracuje obecnie MRPiPS, ma poprawić sytuację rodziców wcześniaków i dzieci urodzonych o czasie, ale wymagających po urodzeniu długotrwałej hospitalizacji, wprowadzając dla nich dodatkowy, pełnopłatny urlop macierzyński, którego udzielenia pracodawca nie może odmówić.
Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego, ma wynosić odpowiednio:
tydzień dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu, do upływu 15 tygodnia po porodzie – dla rodziców dzieci urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g,
tydzień dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu, do upływu 8 tygodnia po porodzie – dla rodziców dzieci urodzonych po ukończeniu 28 tygodnia ciąży, ale przed ukończeniem 36 tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g oraz
tydzień dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 dnia po porodzie do upływu 8 tygodnia po porodzie – dla rodziców dzieci urodzonych po ukończeniu 36 tygodnia ciąży, które będą wymagały hospitalizacji przez co najmniej 2 kolejne dni w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie.
Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie zatem wynosił odpowiednio do 8 albo nawet do 15 tygodni, w zależności od okresu hospitalizacji dziecka, tygodnia ciąży, w którym dziecko się urodziło lub jego masy urodzeniowej. Co więcej – dodatkowy urlop macierzyński, ma przysługiwać nie tylko rodzicom wcześniaków, ale również dzieci urodzonych o czasie, które jednak wymagają po porodzie „ponadstandardowej” hospitalizacji (czyli przypadającej od 5 dnia od porodu). Jeżeli takie dziecko, będzie hospitalizowane przez co najmniej 2 dni w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie – jego rodzicom będzie przysługiwał dodatkowy urlop za każdy tydzień jego pobytu w szpitalu, od 5 dnia po porodzie, aż do upływu 8 tygodnia od narodzin. Prawa do dodatkowego urlopu nie pozbawią również przerwy pomiędzy hospitalizacjami dziecka, jeżeli będą one miały miejsce ww. czasookresie. Może jednak dojść do sytuacji, w której dziecko zostanie wypisane ze szpitala przed upływem 5 doby od porodu, a następnie powróci do niego – na dłuższy okres – po 28 dniu od porodu. Wówczas – ze względu na niespełnienie wymogu co najmniej 2 dób hospitalizacji ww. okresie – dodatkowy urlop macierzyński, rodzicom takiego malucha, niestety nie będzie przysługiwał.
Dodatkowy urlop macierzyński, na powyższych zasadach, ma również przysługiwać odpowiednio rodzicom przysposabiającym dziecko oraz rodzicom zastępczym. Oni również nie zostali pominięci w założeniach projektowanej ustawy.
Urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków – w jaki sposób będzie obliczany wymiar dodatkowego urlopu i jak będzie można z niego skorzystać?
Przy ustalaniu wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego okresy pobytu dziecka w szpitalu do upływu odpowiednio – 8 tygodnia albo 15 tygodnia po porodzie będą ze sobą sumowane, a niepełny tydzień zaokrąglany będzie w górę do pełnego tygodnia. Dla przykładu: wystarczy zatem, że dziecko urodzone przed ukończeniem 36 tygodnia ciąży – będzie hospitalizowane przez okres 1,5 tygodnia po porodzie, aby jego rodzice zyskali prawo do 2 dodatkowych tygodni urlopu macierzyńskiego.
Dodatkowy urlop macierzyński będzie udzielany na wniosek złożony w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika – ojca wychowującego dziecko nie później niż na 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Pracodawca nie będzie mógł odmówić udzielenia tego urlopu i będzie on płatny w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Po jego zakończeniu natomiast – pracodawca będzie zobowiązany do dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie będzie to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu, na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z tego urlopu.
Dodatkowy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków – kiedy ma zostać wprowadzony?
Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów został określony na III kwartał 2024 r. Zakładając jakiś czas, potrzebny na wejście w życie powyższych regulacji – plan ten, potwierdza również zarezerwowanie środków na jego realizację w budżecie państwa na 2025 r. Na spotkaniu ze stroną społeczną, podczas którego ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zaprezentowała założenia projektu ustawy, mającej wydłużyć urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków i dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających po urodzeniu dłuższej hospitalizacji – szefowa resortu wyraziła nadzieję na zakończenie procesu legislacyjnego ustawy nowelizującej kodeks pracy najpóźniej do dnia 17 listopada 2024 r., kiedy to obchodzony jest Światowy Dzień Wcześniaka. „Nie wierzę, że komukolwiek w polskim parlamencie, przyjdzie do głowy, żeby nie popierać tego projektu. Nie wierzę, że ktokolwiek zawahałby się, żeby podnieść rękę i za tym projektem zagłosować.” – podsumowała ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.
Podstawa prawna:
Projekt ustawy budżetowej na rok 2025 z dnia 28.08.2024 r. (dostępny wraz z uzasadnieniem pod adresem: https://www.gov.pl/web/finanse/projekt-przekazany-do-rds7)
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (nr projektu w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów: UD65)
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1465)
Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2780)