Dla kogo renta wdowia? Są trzy warunki dające prawo do świadczenia

• Prawo do renty wdowiej po spełnieniu warunków zawartych w ustawie, są trzy przypadki wymienione w ustawie
• Wdowia renta ściśle związana z wiekiem emerytalnym wdowy lub wdowca
• Warunek nabywania prawa do renty wdowiej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego
• Wysokość renty wdowiej nie może przekroczyć określonego limitu, wypłatami zajmie się ZUS
• Przepisy przejściowe, czyli renta wdowia na początku w niepełnej wysokości

Renta wdowia z sukcesem przeszła przez cały proces legislacyjny, choć trwało to dość długo. Osoby, które spełniają warunki do wypłaty nowego świadczenia będą mogły składać wnioski o ustalenie zbiegu świadczeń od dnia 1 stycznia 2025 r. Przy czym, uzyskanie prawa do renty wdowiej i jej wypłata nastąpi nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 r. Co jeszcze zawierają nowe przepisy?

Prawo do renty wdowiej po spełnieniu warunków zawartych w ustawie, są trzy przypadki wymienione w ustawie

Renta wdowia to nowe reguły zbiegu prawa do renty rodzinnej nabytej z tytułu bycia wdową lub wdowcem z uprawnieniami do innych, wskazanych w ustawie świadczeń emerytalno-rentowych. Docelowo, w przypadku zbiegu prawa do tych świadczeń z rentą rodzinną, jedno wybrane świadczenie będzie wypłacane w całości, a drugie w wysokości 25%.

Osoba uprawniona będzie miała prawo do wypłaty świadczeń w zbiegu na nowych zasadach w przypadku spełnienia warunków zawartych w ustawie. A zatem renta wdowia będzie wypłacana w sytuacji:

• osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
• pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka;
• nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wdowia renta ściśle związana z wiekiem emerytalnym wdowy lub wdowca

Poza warunkiem pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka, ustawodawca oparł prawo do renty wdowiej o wiek emerytalny. Organy przyznające rentę będą więc zwracały uwagę na wiek wdowy lub wdowca i na tej podstawie oceniały prawo do nowego świadczenia.

Aktualnie wiek emerytalny, dający prawo do renty wdowiej, to 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn. Rentę wdowią otrzymają również te osoby, które nabyły prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego, tj.:

• kobiety owdowiałe w wieku co najmniej 55 lat lub
• owdowiali mężczyźni w wieku co najmniej 60 lat.

Warunek nabywania prawa do renty wdowiej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego

Jeden z warunków zakłada więc konieczność osiągnięcia określonego wieku przez wdowę lub wdowca, aby móc starać się o rentę wdowią. Chodzi o warunek nabywania prawa do renty po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Dlaczego taki warunek został wprowadzony?

"Oczywiście jak zawsze powstaje pytanie, dlaczego 5 lat, a nie 3 albo 6. Przyznam, że jest tutaj uzasadnienie systemowe. W przepisach o rencie rodzinnej te 5 lat pojawia się w wielu miejscach, np. w przypadku… Podam jeden przykład, dotyczący zasad nabywania prawa do renty rodzinnej z powodu ukończenia 50 lat. Co do zasady nabywamy prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku wraz z ukończeniem 50 lat, czyli wówczas, gdy zgon małżonka nastąpił po ukończeniu przez nas 50 lat, ale także wtedy, gdy nastąpił on do 5 lat wcześniej. No, wtedy nabywamy je, niejako z tytułu tego zgonu, rok, 2 lata, 3 lata, 4 lata czy 5 lat wcześniej, choć oczywiście po ukończeniu pięćdziesiątego roku życia… A więc stąd te 5 lat" - wyjaśnił Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Sebastian Gajewski.

Wysokość renty wdowiej nie może przekroczyć określonego limitu, wypłatami zajmie się ZUS

Wysokość sumy świadczeń wypłacanych w zbiegu nie może przekroczyć trzykrotności kwoty najniższej emerytury. Do limitu ustalonych świadczeń w zbiegu uwzględnia się wskazane w ustawie świadczenia, a także świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne oraz świadczenia i dodatki o charakterze innym niż jednorazowe wypłacane na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów.

W przypadku przekroczenia kwoty trzykrotności kwoty najniższej emerytury, świadczenia, ulegają pomniejszeniu o kwotę przekroczenia według kolejności wskazanej w noweli. Ustalenie zbiegu świadczeń oraz ich wypłata następują na wniosek osoby uprawnionej. Wzór wniosku zostanie opublikowany na stronie podmiotowej ZUS.

Nowe regulacje przewidują, że ZUS będzie odpowiedzialny za prowadzenie i udostępnienie właściwym organom emerytalno-rentowym systemu teleinformatycznego służącego do wymiany danych pomiędzy tymi organami w zakresie niezbędnym do ustalania prawa i wysokości. Nowy system ZUS będzie także realizował wypłaty świadczeń obsługiwanych przez te organy, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalenia zbiegu świadczeń.

Przepisy przejściowe, czyli renta wdowia na początku w niepełnej wysokości

Renta wdowia nie od razu w pełnej wysokości, co wynika z zapisów nowelizacji. Przyjęta regulacja zawiera przepisy przejściowe i dostosowujące dotyczące m.in.:

• obowiązków informacyjnych o warunkach pobierania świadczeń w zbiegu nakładanych na organy emerytalne i rentowe w stosunku do osób pobierających świadczenia;
• stopniowego wprowadzania wskaźnika świadczenia w zbiegu ustalając jego wysokość na poziomie 15% w okresie od 1 lipca 2025 r. do 31 grudnia 2026 r. i 25% od dnia 1 stycznia 2027 r.;
• zwolnienia ze stosowania przepisów o zamówieniach publicznych zamówień na usługi lub dostawy udzielane przez wskazane organy w związku z wykonaniem przepisów ustawy;
• upoważnienia dla Rady Ministrów do dokonania w 2028 r. weryfikacji wysokości wskaźnika świadczeń w zbiegu, w celu oceny możliwości i zasadności jego podwyższenia, uwzględniając na tle sytuacji społeczno-gospodarczej kraju sytuację dochodową grup osób uprawnionych.

Nowela wprowadzająca rentę wdowią wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2025 r. Z wyjątkiem przepisów dotyczących wyłączenia przepisów o zamówieniach publicznych oraz nakładających na właściwe organy emerytalne i rentowe obowiązki informacyjne - regulacje te wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.