W dniu 30 września 2024 r. upłynie ważność orzeczeń o niepełnosprawności prawie 400 tys. osób. Nowelizacja ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (która 24 lipca 2024 r. została uchwalona przez Sejm) ma pozwolić na zachowanie statusu osób niepełnosprawnych przez okres oczekiwania na wydanie nowego orzeczenia - ale nie dłużej niż do 31 marca 2025 r. Ale to przedłużenie ma być pod warunkiem złożenia wniosku o nowe orzeczenie. Chodzi o zabezpieczenie tych osób przed nagłą utratą otrzymywanych świadczeń i uprawnień przysługujących na podstawie dotychczasowego orzeczenia. Ustawa ma także ograniczyć spiętrzenie w czasie wniosków o nowe orzeczenie o niepełnosprawności.
- 30 września 2024 r. tracą ważność orzeczenia o niepełnosprawności
- Przedłużenie statusu niepełnosprawnego – projekt ustawy
- Przedłużenie statusu niepełnosprawnego maksymalnie do 31 marca 2025 r. pod warunkiem złożenie wniosku o nowe orzeczenie
- Wydłużenie terminu na wcześniejsze złożenie wniosku o wydanie orzeczenia w związku upływem terminu jego ważności
- Karty parkingowe niepełnosprawnych - ważność do 31 marca 2025 r.
- Kiedy nowelizacja wejdzie w życie?
30 września 2024 r. tracą ważność orzeczenia o niepełnosprawności
W myśl przepisów ustawy z 19 grudnia 2023 r. o szczególnych rozwiązaniach służących zachowaniu ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności oraz orzeczeń o stopniu niepełnosprawności - orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane na czas określony, na podstawie ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, które zachowało ważność na podstawie art. 23 ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 852 i 1429) w brzmieniu dotychczasowym, albo którego okres ważności upłynął po dniu 5 sierpnia 2023 r. i przed dniem 30 września 2024 r., zachowuje ważność do dnia 30 września 2024 r., jednak nie dłużej niż do dnia, w którym nowe orzeczenie o niepełnosprawności albo nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, stanie się ostateczne.
Z danych Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności można szacować, że 399 599 osobom te orzeczenia wygasają z upływem 30 września 2024 r.
Przedłużenie statusu niepełnosprawnego – projekt ustawy
Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotował projekt nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, której przepisy mają pozwolić na zachowanie statusu osób niepełnosprawnych przez okres oczekiwania na wydanie nowego orzeczenia, a tym samym na zabezpieczenie tych osób przed nagłą utratą otrzymywanych świadczeń i uprawnień przysługujących na podstawie dotychczasowego orzeczenia.
MRPiPS spodziewa się masowego składania wniosków (być może także składanych w ostatnim możliwym terminie) przez osoby niepełnosprawne o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności. Chodzi więc o zmniejszenie zatorów, jakie na pewno mogą pojawić się w związku ze skumulowaniem wniosków w czasie.
Przedłużenie statusu niepełnosprawnego maksymalnie do 31 marca 2025 r. pod warunkiem złożenie wniosku o nowe orzeczenie
Uchwalona 24 lipca 2024 r. ustawa zawiera przepisy, które umożliwiają zachowanie ważności dotychczasowego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności do czasu, gdy nowe orzeczenie stanie się ostateczne, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tą ważność - pod warunkiem złożenia przez osobę niepełnosprawną wniosku o wydanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności w okresie ważności odpowiednio orzeczenia ustalającego niepełnosprawność albo stopień niepełnosprawności (art. 6bb ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).
Analogiczny przepis dotyczy złożenia nowego wniosku o wydanie kolejnej decyzji o poziomie potrzeby wsparcia (art. 6b5 ust. 3a ustawy o rehabilitacji/…/). Jeżeli wniosek o wydanie nowej decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia zostanie złożony w okresie ważności decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia to zachowuje ona ważność do czasu gdy nowa decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stanie się ostateczna nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.
Wydłużenie terminu na wcześniejsze złożenie wniosku o wydanie orzeczenia w związku upływem terminu jego ważności
Omawiana ustawa ma także wydłużyć termin na wcześniejsze złożenie wniosku o wydanie orzeczenia w związku upływem terminu jego ważności z dotychczasowych 30 dni na 2 miesiące, a w przypadku osób poniżej 16 roku życia, które będą ubiegały się o wydanie orzeczenia o stopniu na 3 miesiące (art. 6ba ustawy o rehabilitacji).
Dzięki temu wprowadza się dłuższy termin na odpowiednie zweryfikowanie wniosku osoby niepełnosprawnej przez zespoły orzecznicze co umożliwi płynne rozpatrywanie wniosków i eliminację zatorów w postępowaniach orzeczniczych – co jest szczególnie istotne w związku z przewidywaną kumulacją wniosków we wrześniu 2024 r., w okresie w którym kończy się ważność wielu orzeczeń.
Omawiana nowelizacja ma również zawierać przepis przejściowy określający, że do spraw wszczętych a niezakończonych dotyczących postępowań o ustalenie niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności stosuje się przepisy ustawy o rehabilitacji w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Przepis ten obejmie postępowania rozpoczęte przed dniem wejścia w życie tej nowelizacji. Pozwoli to na zachowanie statusu osoby niepełnosprawnej (zgodnie z nowymi zasadami) przez osoby, które przed wejściem w życie projektu ustawy rozpoczęły procedurę orzeczniczą (art. 2 projektu ustawy).
Karty parkingowe niepełnosprawnych - ważność do 31 marca 2025 r.
Zgodnie z art. 3 tej ustawy, w związku z regulacją umożliwiającą zachowanie statusu osoby niepełnosprawnej maksymalnie do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej ważność orzeczenia o niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności wprowadza się przepis, który wydłuża ważność kart parkingowych do dnia 31 marca 2025 r. (przez 6 miesięcy licząc od dnia upływu ważności orzeczeń).
Kiedy nowelizacja wejdzie w życie?
Omawiana nowelizacja ma wejść w życie najszybciej jak to możliwe, bo z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Tak szybki termin wejścia w życie ustawy jest uzasadniony korzystnymi przepisami dla niepełnosprawnych.
W dniu 16 lipca 2024 r. omawiany projekt został przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu RP. Już 24 lipca 2024 r. Sejm uchwalił tę ustawę.
Podstawa prawna: Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych - druk sejmowy nr 546 - przebieg procedury legislacyjnej w Sejmie.