Ochrona sygnalistów w Polsce. Nie będzie zgłaszania naruszeń prawa pracy? Zamiast kompromisu kolejna rewolucja

• Ustawa o ochronie sygnalistów - Senat wykreśla sprawy dot. prawa pracy
• Naruszenia prawa pracy dodane do projektu bez konsultacji
• Powinna być możliwość zgłaszania niektórych naruszeń praw pracowniczych

Ustawa o ochronie sygnalistów - Senat wykreśla sprawy dot. prawa pracy

Projekt ustawy 5 czerwca 2024 r. był przedmiotem obrad Senatu, który zdecydował się na poprawki. Ta najważniejsza z nich, a zarazem budząca największe kontrowersje, dotyczy właśnie wykreślenia z katalogu naruszeń zgłaszania spraw dotyczących prawa pracy. Zmiana ta wywołała duże poruszenie, wobec tego poniżej przedstawimy, dlaczego najistotniejsze jest znalezienie kompromisu i pozostawienie prawa pracy w katalogu naruszeń ustawy. 

Sygnaliści w administracji publicznej. Przewodnik dla pracodawców

Naruszenia prawa pracy dodane do projektu bez konsultacji

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zdecydowało się na rozszerzenie katalogu naruszeń o prawo pracy, publikując projekt ustawy na jednym z ostatnich etapów prac rządowych. Decyzja ta nie była poprzedzona konsultacjami, a co za tym idzie, była zaskoczeniem dla wielu środowisk, ponieważ – jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy – rozumienie tego obszaru było bardzo szerokie. Odnosiło się bowiem do przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych, określających prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a co więcej postanowień układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. 

Pod uwagę zatem miały być brane nie tylko przepisy prawa pracy z aktów prawnych, ale również znaczna liczba dokumentów wewnątrzzakładowych. Takie sformułowanie obszaru naruszenia było bardzo ogólne i obejmowało możliwość zgłaszania nawet drobnych spraw, o których mowa np. w regulaminach. Mogłoby to skutkować tym, że kanały wewnętrznych naruszeń obejmowałyby skargi dotyczące kwestii indywidualnych, a jednak głównym motywem dyrektywy była ochrona interesu publicznego. 

Sygnaliści w firmie. Przewodnik dla pracodawców

Powinna być możliwość zgłaszania niektórych naruszeń praw pracowniczych

Niemniej jednak, kwestia prawa pracy nie powinna być całkowicie obojętna dla ustawodawcy. Choć wykreślenie tego obszaru sformułowanego tak ogólnie można ocenić pozytywnie, to są obszary prawa pracy, które powinny zwracać uwagę ustawodawcy. Przykładowo dobrym pomysłem mogłoby być zawężenie takiego rodzaju naruszeń do pewnych kategorii np. mobbingu, wykroczeń z zakresu bhp lub czynów mogących stanowić przestępstwo. Ograniczenie zakresu obszaru prawa pracy do tych kwestii mogłoby pozytywnie wpłynąć na diagnozowanie podmiotów, gdzie często występują wypadki przy pracy i umożliwić podjęcie odpowiednich działań w celu ich uniknięcia. Dodatkowo, możliwość zgłaszania np. mobbingu wzmocniłaby znacząco uprawnienia pracowników. Z kolei ułatwienie zgłoszenia czynów mogących stanowić przestępstwo z pewnością wpłynęłoby pozytywnie na ich wykrywanie.

Niezależnie od ostatecznej decyzji organów legislacyjnych, co do pozostawienia w katalogu naruszeń prawa pracy, pracodawcy będą mogli w ramach procedury zgłoszeń wewnętrznych przewidzieć możliwość zgłaszania informacji o naruszeniach dotyczących obowiązujących w tym podmiocie prawnym regulacji wewnętrznych lub standardów etycznych. Wydaję się jednak, że niewielu pracodawców może się zdecydować na takie działania.

Wprowadzenie poprawek przez Senat oznacza, że projekt ustawy ponownie trafi do Sejmu. Czekamy na decyzję posłów co do jej dalszego kształtu.

Autorzy: 
Kacper Królikowski – Associate w dziale prawa pracy CRIDO, 
Monika Walczak – Junior Associate w dziale prawa pracy CRIDO

Źródło: Rządowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów (druk 317) – przebieg procedury legislacyjnej w Sejmie.