Ministerstwo Infrastruktury pracuje nad nowelizacją ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz Prawa wodnego. Celem tej nowelizacji jest zmiana zasad zatwierdzania taryf za wodę i ścieki. Wyłączna kompetencja zatwierdzania tych taryf wróci z powrotem do rad gmin. Tak jak to było do grudnia 2017 roku. PGW Wody Polskie będzie mogło wtrącić się w gminną procedurę zatwierdzania taryf jeżeli będą one ustalane na poziomie znacznie wyższym od średniego w danym regionie wodnym. Nowelizacja ma zostać przyjęta przez Radę Ministrów w III kwartale 2024 r. Nie jest zatem wykluczone wejście w życie tych zmian jeszcze w bieżącym roku.
- Zatwierdzanie taryf za wodę i ścieki. Jak jest teraz – aktualny stan prawny
- Zatwierdzanie taryf za wodę i ścieki. Co wynika z założeń nowelizacji
- Nowa procedura zatwierdzania taryf
- Kiedy zmiany wejdą w życie?
Zatwierdzanie taryf za wodę i ścieki. Jak jest teraz – aktualny stan prawny
Aktualnie, zasady ustalania taryf za wodę i ścieki określa ustawa z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Zgodnie z jej przepisami (Art. 24b) przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne przekazuje organowi regulacyjnemu wniosek o zatwierdzenie taryfy w terminie 120 dni przed dniem upływu okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy. Tym organem regulacyjnym jest obecnie dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Rozpatrywaniem wniosków taryfowych zajmują się wyspecjalizowane komórki - wydziały taryf - w każdym z 11 Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej PGW Wody Polskie.
Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ma obowiązek określić taryfę na wodę i ścieki na okres 3 lat. W ciągu 45 dni od otrzymania wniosku organ regulacyjny ma obowiązek ocenić złożony przez przedsiębiorstwo projekt taryfy oraz jej uzasadnienie. Regulator ma obowiązek zbadać wniosek przede wszystkim pod kątem zgodności z przepisami, sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i warunków ekonomicznych, w jakich przedsiębiorstwo wykonuje działalność gospodarczą. Organ regulacyjny powinien przeanalizować m.in. marżę zysku oraz zweryfikować celowość ponoszenia kosztów przez przedsiębiorstwo. Chodzi przede wszystkim o to by chronić obywateli przed nieuzasadnionym wzrostem cen. Po analizie wniosku dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej PGW Wody Polskie musi wydać decyzję zatwierdzającą taryfę lub odmawiającą jej zatwierdzenia. Obecnie obowiązujące przepisy pozwalają przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu także złożenie wniosku o skrócenie okresu obowiązywania zatwierdzonej taryfy. Tu również decyzję podejmuje ten sam organ regulacyjny.
Od tych decyzji można się odwołać do Prezesa PGW Wody Polskie (organ II instancji). Postępowania odwoławcze są prowadzone w Krajowym Zarządzie Gospodarki Wodnej
Zatwierdzanie taryf za wodę i ścieki. Co wynika z założeń nowelizacji
Omawiana nowelizacja przewiduje powrót (w pewnym zakresie) do przepisów obowiązujących przed 12 grudnia 2017 r. czyli przed wejściem w życie przepisów ustawy z 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę oraz zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. poz. 2180).
Najważniejszą zmianą, wynikającą z planowanej nowelizacji ma być ponowne nadanie radzie gminy wyłącznej kompetencji do zatwierdzania taryf za wodę i ścieki. Po wejściu w życie tej nowelizacji rada gminy będzie mogła zatwierdzić w formie uchwały te taryfy, czyli zestawienia ogłoszonych publicznie cen i stawek opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków oraz warunki ich stosowania. Nie będzie to oczywiście dotyczyć taryf zmienianych w związku ze zmianą stawki VAT.
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie będzie mogło ingerować w gminną procedurę zatwierdzania taryf za wodę i ścieki jeżeli będą one ustalane na poziomie znacznie wyższym od średniego w danym regionie wodnym. Przewidziana jest procedura obowiązkowego uzyskiwania stanowiska od PGW Wody Polskie w przypadku wystąpienia zagrożenia ustalenia stawek opłat na znacznie wyższym poziomie niż średni.
Ma to zabezpieczyć obywateli przed nieuzasadnionym wzrostem cen usług wodociągowo-kanalizacyjnych.
Nowa procedura zatwierdzania taryf
Nowy, zasadniczy tryb procedury zatwierdzania taryf za wodę i ścieki będzie, co do zasady, oparty na rozwiązaniach prawnych obowiązujących przed ww. dniem wejścia w życie ustawy z 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę oraz zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Ale w tej procedurze przewiduje się pewne zmiany.
Krok 1. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne będzie inicjowało procedurę przekazując wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) wniosek o zatwierdzenie taryfy wraz z projektem taryfy oraz uzasadnieniem w odpowiednim terminie przed dniem upływu okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy.
Krok 2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) dokona formalnego sprawdzenia projektu taryfy pod względem zgodności z przepisami ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne i w tym zakresie opracuje rekomendacje dla rady gminy.
Krok 3. Rada gminy podejmie uchwałę o zatwierdzeniu taryf, w odpowiednim terminie od dnia złożenia wniosku, albo o odmowie zatwierdzenia taryfy, jeżeli zostały one sporządzone niezgodnie z przepisami ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz przepisami ustawy z 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne lub jeżeli nie przedstawiono wymaganych prawem stanowisk innych specjalistycznych organów. Uchwała rady gminy zatwierdzająca taryfę wejdzie w życie po upływie odpowiedniego okresu od dnia jej ogłoszenia. Taryfy zatwierdzone w drodze uchwały rady gminy będą przede wszystkim ogłaszane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w Biuletynie Informacji Publicznej właściwej gminy. Jeżeli rada gminy nie podejmie uchwały w ustawowym terminie od dnia otrzymania wniosku o ich zatwierdzanie, taryfy zweryfikowane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) wejdą w życie – bez ich zatwierdzenia.
Interwencja PGW Wody Polskie w proces taryfowy
Jeżeli projekt taryfy zakłada wzrost cen i stawek opłat nowej taryfy dotyczącej odprowadzania ścieków lub zaopatrzenia w wodę do wysokości przewyższającej co najmniej o 15% średnią wysokość cen i stawek opłat taryfy dotyczącej odprowadzania ścieków lub zaopatrzenia w wodę w danym regionie wodnym – obowiązującej w roku poprzednim – wtedy wymagane będzie uzyskanie stanowiska organu regulacyjnego w zakresie zatwierdzenia taryfy. Przedmiotowe rozwiązanie pozwoli zapewnić odpowiednią ochronę społeczności lokalnej przed nieuzasadnionym wzrostem cen usług wodociągowo-kanalizacyjnych na podstawie merytorycznych przesłanek. Stanowisko wyrażone przez PGW Wody Polskie będzie stanowić dodatkową przesłankę, która pozwoli radzie gminy podjąć odpowiednie rozstrzygnięcie w zakresie zatwierdzenia taryfy.
Wzrost cen za wodę lub ścieki wyższy o 15% niż średnia cena dostaw wody i odbioru ścieków będzie wymagał odpowiedniej analizy także przez organ regulacyjny.
Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej, nie później niż do dnia 31 października każdego roku, będzie ogłaszał, w drodze obwieszczenia, wysokość cen i stawek opłat taryfy dotyczącej zaopatrzenia w wodę dla każdego regionu wodnego obowiązującej w roku poprzednim oraz odprowadzania ścieków dla każdego regionu wodnego obowiązującej w roku poprzednim. PGW Wody Polskie będą analizować projekt taryfy wraz z uzasadnieniem pod względem zgodności z przepisami ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne, a także zmiany warunków ekonomicznych wykonywania przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne działalności gospodarczej, w tym marżę zysku, oraz weryfikować koszty związane ze świadczeniem usług, pod względem celowości ich ponoszenia.
Dodatkowo zostanie zniesiona opłata za zatwierdzenie taryfy, co pozwoli ograniczyć koszty przedsiębiorstw wodociągowokanalizacyjnych.
Ministerstwo Infrastruktury informuje, że wyżej opisane zmiany są zgodne z oczekiwaniami samorządów, a także stanowią realizację wniosków Najwyższej Izby Kontroli co do uniknięcia konfliktu interesów oraz ochrony interesów odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen usług wodociągowo-kanalizacyjnych.
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Ministerstwo Infrastruktury przewiduje, że odpowiedni projekt zostanie przyjęty przez Radę Ministrów w III kwartale 2024 r.