REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zmiana definicji gwałtu w kodeksie karnym i wyższe kary w 2024 roku. Jak rozumieć świadomą i dobrowolną zgodę na seks? Jak udowodnić brak tej zgody przed sądem?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Zmiana definicji gwałtu w kodeksie karnym i wyższe kary. Jak rozumieć świadomą i dobrowolną zgodę na seks? Jak udowodnić brak tej zgody?
Zmiana definicji gwałtu w kodeksie karnym i wyższe kary. Jak rozumieć świadomą i dobrowolną zgodę na seks? Jak udowodnić brak tej zgody?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

W dniu 7 marca 2024 r. w Sejmie przeprowadzone zostało pierwsze czytanie poselskiego projektu nowelizacji Kodeksu karnego, która ma zmienić definicję gwałtu. Podczas debaty wszystkie kluby opowiedziały się za dalszymi pracami nad projektem. Jeżeli ta zmiana zostanie przez Sejm uchwalona, za gwałt uznawane będzie doprowadzenie do obcowania płciowego bez wcześniejszego wyrażenia świadomej i dobrowolnej zgody. Obecnie Ta nowelizacja ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, a więc jest bardzo prawdopodobne, że stanie się to jeszcze w 2024 roku. Ekspert Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego dr Witold Zontek zwraca uwagę, że ta zmiana definicji gwałtu budzi pytania o interpretację "świadomej i dobrowolnej zgody" w różnych kontekstach.

Zmiana definicji gwałtu - projekt nowelizacji kodeksu karnego w Sejmie

W Sejmie RP w dniu 7 marca 2024 r. miało miejsce pierwsze czytanie poselskiego projektu nowelizacji Kodeksu karnego, który został zgłoszony przez grupę posłów Lewicy, PSL-TD, KO i Polski 2050-TD. Nowelizacja ta przewiduje, że zmianie ulegnie m.in. brzmienie art. 197 Kodeksu karnego, który dotyczy definicji gwałtu. Po zmianie za gwałt uznawane będzie doprowadzenie do obcowania płciowego bez wcześniejszego wyrażenia świadomej i dobrowolnej zgody.

A aktualnie obowiązujące przepisy, za zgwałcenie uznają doprowadzenie do obcowania płciowego przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem, co wskazuje na konieczność wyrażenia sprzeciwu wobec niechcianych zachowań seksualnych

Poniżej publikujemy treść projektowanych przepisów. W ustawie z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny omawiany projekt ma wprowadzić następujące zmiany:

1) tytuł rozdziału XXV otrzyma brzmienie: „Przestępstwa przeciwko autonomii seksualnej”;

2) w art. 197 § 1 otrzyma brzmienie: „§ 1. Kto doprowadza inną osobę do obcowania płciowego bez wcześniejszego wyrażenia świadomej i dobrowolnej zgody przez tę osobę, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.”;

3) w art. 197 § 2 wyrazy ,,podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.ˮ i zastąpione zostaną wyrazami: „podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 10.”;

4) art. 198 otrzyma brzmienie: „Art. 198. § 1. Kto wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej brak zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem, doprowadza ją do obcowania płciowego
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
2. Jeżeli sprawca osobę określoną w § 1 doprowadza do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 10.”;

5)  w art. 199 § 1 i 2 otrzymują brzmienie: „§ 1. Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia, doprowadza inną osobę do obcowania płciowego podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
2. Jeżeli sprawca w sytuacji określonej w § 1 doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 10.”

Projekt ten przewiduje, że nowelizacja wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, a więc jest bardzo prawdopodobne, że stanie się to jeszcze w 2024 roku. Tym bardziej, że większość parlamentarnych klubów poselskich popiera ten projekt. A w czasie I czytania w Sejmie wszystkie kluby opowiedziały się za dalszymi pracami nad projektem.

REKLAMA

Jak rozumieć świadomą i dobrowolną zgodę na seks?

Komentując tę nowelizację, dr Witold Zontek z Katedry Prawa Karnego UJ, ekspert Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego, wskazał: "Jasne jest, że prawo międzynarodowe i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wymaga od ustawodawcy, by penalizacja zgwałcenia była oparta na przełamaniu woli, czyli braku zgody danej osoby na daną relację o charakterze seksualnym. Wskazuje na to także najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego, który mówi, że nie chodzi o brak widocznego oporu ofiary, ale właśnie brak jej zgody. Zgadzając się z tym poglądem, trzeba jednak zastanowić się, jak to ubrać w ustawę".

Zdaniem dr. Zontka "powstaje problem, jak rozumieć świadomą, dobrowolną zgodę na wejście w stosunek seksualny, w różnych kontekstach". Jak zaznaczył ekspert, kwestia braku świadomej i dobrowolnej zgody na stosunek seksualny "zależy od pewnego standardu kulturowego wchodzenia w relacje seksualne w społeczeństwie".

"Kontekst i zasady wchodzenia w relacje seksualne różnią się w zależności od relacji między tymi osobami – są inne między zupełnie obcymi, inne są w wieloletnich związkach, inne w małżeństwie. Inaczej ocenilibyśmy dane zachowanie w przypadku osób sobie obcych, inaczej w relacji małżonków - ale przepis tego nie rozróżnia. Jak więc taką zgodę rozumieć np. w małżeństwie lub stałym związku – czy miałaby być wyrażona co do zasady - tj. nasz związek zakłada kontakty seksualne i nie musimy każdorazowo przekonywać siebie by je rozważać jako element relacji" - czy bezwzględnie co do każdego kontaktu" - zauważa.

Dr Witold Zontek zauważył, że sfera seksualna oparta jest na sygnałach niewerbalnych, budowaniu napięcia, emocjach i namiętności. "Pojawia się więc pytanie, jak oceniać wyrażenie dobrowolnej zgody w sytuacji, kiedy nie było wyrażanego ani oporu ani jasnego potwierdzenia woli, ale było budowane +napięcie+ przez obie strony i nastąpiła jego +konsumpcja+p" - zastanawia się ekspert.

Jako inny przykład, który jego zdaniem nowelizacja komplikuje i czyni przestępstwem, podaje np. stosunek dwóch nietrzeźwych osób na imprezie. "Twierdzimy, że pijany lub pod wpływem narkotyków często nie może wyrazić świadomej i dobrowolnej zgody. Jak to więc określić – czy te osoby zgwałciły się nawzajem? Co oznacza +doprowadzenie+ innej osoby?" - zastanawia się. "Teraz zwrot +doprowadzić+ byłby jedynym zahaczeniem dla karnistów do interpretacji takich sytuacji. Podejrzewam jednak, że wprowadzenie takiego przepisu spowodowałby poważne rozbieżności w orzecznictwie, do czasu aż Sąd Najwyższy nie doprowadziłby do pewnego porządku interpretacyjnego" - mówi dr Witold Zontek.

Jak udowodnić brak świadomej i dobrowolnej zgody na seks?

W jego opinii, z punktu widzenia procesu karnego pojawia się także pytanie o dowodzenie. Zgodnie z projektem prokurator, żeby postawić zarzut, musiałby udowodnić brak świadomej i dobrowolnej zgody. "Czyli musiałby udowadniać, że czegoś nie było. Jest to bardzo trudne i jedynym mechanizmem, metodą udowadniania jest powoływanie się na pewne standardy kulturowe i ocena zachowania w perspektywie właśnie jakichś obiektywnych, czytelnych standardów" - ocenia.

Wyższe kary za gwałt

W projekcie ustawy proponuje się również podniesienie dolnego wymiaru kary za zgwałcenie do lat 3, co - jak zaznaczono w uzasadnieniu do projektu - zmienia rozumienie zgwałcenia z występku na zbrodnię. Obecnie za zgwałcenie grozi kara od 2 do 12 lat więzienia. Projekt zakłada także zaostrzenie kar za doprowadzenie innej osoby do poddania się tzw. innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności. Według obowiązujących przepisów osoba popełniająca taki czyn podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Po zmianach przestępstwo to będzie zagrożone karą od 2 do 10 lat.

"Wszystkie te trzy przestępstwa zawarte w art. 197, 198 i 199 miałyby zostać teraz określone zbrodniami. Tu można mieć wątpliwość, czy na pewno powinny być +wrzucone do tego samego worka+ i być zagrożone taką samą karą, jeżeli odnoszą się do tak różnych od siebie sytuacji" - mówi. "Przykładowo, sytuacja, w której szef niedwuznaczne daje do zrozumienia, że pracownik powinien pójść z nim do łóżka, jeśli dalej chce pracować, byłoby zagrożona tą samą karą, jak doprowadzenie do stosunku przemocą" - wskazuje.

W ocenie eksperta projekt jest niedopracowany z punktu widzenia legislacyjnego. "Po fundamentalnej zmianie artykułu 197, z którego wyeliminowano znamię przemocy, groźby i podstępu, sprowadzając zgwałcenie do doprowadzenia innej osoby do obcowania płciowego bez wcześniejszego wyrażenia świadomej i dobrowolnej zgody, artykuł ten obejmuje już przypadki kwalifikujące się w art. 198 i 199, mówiące o wykorzystaniu niepoczytalności lub bezradności oraz stosunku zależności lub krytycznego położenia – a więc pozostawienie ich w ustawie nie ma racji bytu" - zauważa. (PAP)

autorka: Julia Kalęba
juka/ agz/

Źródło: Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: PAP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
ZUS: Bez świadczeń także stopień znaczny niepełnosprawności. Tylko 43 punkty po przerwaniu rdzenia i 25 lat na wózku. Tylko 61 punktów dla niewidomej

Otrzymaliśmy kilka listów od osób niepełnosprawnych (orzeczenia stałe, stopień znaczny niepełnosprawności), które zostały przez WZON wykluczone ze świadczenia wspierającego. W artykule ich opinie:

Rząd kręci bat na właścicieli domów. Będzie limit osób, a nawet metrów dla rodziny? Szykują się wielkie zmiany w przepisach

Hałas, bójki, parkujące, gdzie się da samochody, śmieci i bezsilność sąsiadów – tak można streścić skargi, które leją się lawiną do posłów oraz resortu rozwoju i technologii od tych, którzy stali się ofiarą nowej, polskiej plagi. Domy jednorodzinne zamieniane są w hotele robotnicze. Rząd chce z tym walczyć i kręci bat na ten „biznes”. Szykuje się rewolucja w przepisach?

Cyfrowe wykluczenie w miejscu pracy: cicha forma mobbingu. Czy za wysyłanie memów przez pracowników na WhatsAppie odpowiada pracodawca?

Cyfrowe wykluczenie stanowi często bagatelizowany aspekt mobbingu. Prawo nie nadąża za zmieniającym się środowiskiem pracy. Coraz częściej występująca praca zdalna, powszechne używanie komunikatorów, sprawiają że mobbing nie jest już tylko zjawiskiem bezpośrednim – doświadczalnym i widzialnym przez wszystkich, ale staje się cichy i trudny do udowodnienia dla osób nękanych. Według badań ponad 40 proc. pracowników przyznaje, że doświadcza mobbing.1

Rewolucja w płacy minimalnej i zwrot o 180 stopni: pracodawcy nadal będą mogli ustalać wynagrodzenie zasadnicze poniżej najniższej krajowej, a tysiące pracowników nie otrzyma zapowiadanych podwyżek od 1 stycznia 2026 r.

W rządzie, od 26 sierpnia 2024 r., trwają prace nad projektem ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (numer w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UC62), w którym – w ostatnim czasie, w związku z uwagami do projektu zgłoszonymi podczas uzgodnień międzyresortowych – zostały wprowadzone istotne zmiany. Pierwotnie – projekt zakładał, że płaca minimalna ma zostać zrównana z wynagrodzeniem zasadniczym, a tym samym – dodatki do wynagrodzenia miały stać się prawdziwymi dodatkami, a nie elementami pozwalającymi pracodawcom na ustalanie wynagrodzenia zasadniczego poniżej płacy minimalnej. Z ostatecznego tekstu projektu ustawy, który został skierowany do rozpatrzenia przez Komitet do Spraw Europejskich wynika jednak, że tak się nie stanie, a bynajmniej – nie od 1 stycznia 2026 r.

REKLAMA

Socjolog: wyborcy kierują się emocjami, nikt nie czyta programów; zwycięża ten, kto umiejętnie przeplata politykę miłości z polityką nienawiści

Wyborcy deklarują, że chcą programów, ale kierują się emocjami - powiedział w Studiu PAP socjolog, dr hab., prof. Uniwersytetu Warszawskiego Przemysław Sadura. Zapytany jakich działań kandydatów można się spodziewać w miesiącu, który pozostał do wyborów, powiedział, że boi się "puszczać wodze fantazji".

Złodzieje nie świętują: zabezpiecz dom czy mieszkanie przed wyjazdem na Wielkanoc. Jadąc uważaj, trwa policyjna akcja: Wielkanoc 2025

Wielkanoc 2025, podobnie jak te w latach ubiegłych jest szczególnie ważnym dla nas okresem, ale w natłoku obowiązków nietrudno o nieuwagę. Taki moment mogą szybko wykorzystać złodzieje. Policja od lat ostrzega: złodzieje nie świętują - zabezpiecz dom czy mieszkanie przed wyjazdem na Wielkanoc. Jadąc uważaj, bo jak zawsze trwa policyjna akcja: Wielkanoc na drogach.

Prof. Sieroszewski (ginekolog): Powyżej 24 tygodnia ciąży nie ma aborcji - jest poród. NRL: wytyczne Ministra Zdrowia nie wiążą sądów i nie wyjaśniają wszystkich wątpliwości co do zasad przerywania ciąży

Opinią publiczną wstrząsnęła ostatnio informacja o przerwaniu 9 miesięcznej ciąży w szpitalu w Oleśnicy. Zdarzyło się w 2024 roku ale informacja o tym fakcie dotarła do szerszej opinii publicznej w bieżącym roku. Wiele osób jest zaszokowanych tym, że zamiast doprowadzić do urodzenia dziecka, lekarz doprowadził do jego śmierci. W tej sprawie Prokuratura Okręgowej we Wrocławiu prowadzi postępowanie wyjaśniające. Sprawą zainteresował się Rzecznik Praw Obywatelskich. Natomiast Naczelna Rada Lekarska apeluje do Ministra Zdrowia o doprecyzowanie przepisów prawnych dot. dopuszczalności przerywania ciąży. O wyjaśnienia co do pojęcia przerwanie ciąży apeluje też Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Prezes PTGiP prof. Piotr Sieroszewski wskazuje, że słowo +aborcja+" pochodzi z łaciny; +abortus+ oznacza poronienie. Z poronieniem mamy do czynienia do 23 tygodnia ciąży i tym samym z aborcją. Powyżej 24 tygodnia nie ma żadnej aborcji, a poród" – wyjaśnia prof. Sieroszewski. W tle całej sprawy są wydane w sierpniu 2024 r. wytyczne Ministra Zdrowia w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży.

Papież Franciszek: Egoizm ciąży bardziej niż krzyż – rozważania na Drogę Krzyżową

Watykan opublikował poruszające rozważania Drogi Krzyżowej autorstwa papieża Franciszka, który wciąż dochodzi do siebie po ciężkim zapaleniu płuc. „W świecie chłodnej kalkulacji i bezlitosnych interesów” Ojciec Święty wzywa do nawrócenia serca, współczucia i odrzucenia obojętności.

REKLAMA

Wielkanocne wydatki Polaków a realne potrzeby, czyli słynne: nie jedz bo to na Święta - zjedz bo się zmarnuje. A co piciem? Policja ostrzega, że trwa akcja: Bezpieczna Wielkanoc 2025

Ile to już razy słyszeliśmy z ust naszych Mam, Babć czy Ciotek: nie jedz bo to na Święta, a za dwa/trzy dni: zjedz bo się zmarnuje albo zrobiłam więcej: weźmiesz sobie. Jak w rzeczywistości kształtują się w tym roku wielkanocne wydatki Polaków w opozycji do realnych potrzeb? Czy znowu dopadł nas konsumpcjonizm? Tak, bo dla niektórych ważny jest też alkohol na wielkanocnym stole, ale uwaga policji ostrzega, że trwa akcja: BEZPIECZNA WIELKANOC 2025.

Wielkanocne zwyczaje: Polska, Ukraina, Kolumbia i Filipiny

Wielkanoc w Polsce, Ukrainie, Kolumbii i na Filipinach charakteryzuje się różnorodnymi tradycjami, z których zatrudniający cudzoziemców pracodawca powinien zdawać sobie sprawę. To właśnie z tych krajów jest w Polsce sporo pracowników. A co jeśli pracownik nie chce świętować polskiej Wielkanocy?

REKLAMA