Prezydent: zdecydowałem na prośbę żon Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, że wszczynam postępowanie ułaskawieniowe.
To będzie postępowanie w trybie prezydenckim. Wnioskuję do Prokuratora Generalnego, aby zawiesił wykonywanie kary, aby zwolnił na czas postępowania ułaskawieniowego M. Kamińskiego i M. Wąsika.
Czym różni się prawo łaski od ułaskawienia?
Prawo łaski jest stosowane na podstawie art. 139 Konstytucji RP - prezydent bez opinii sądu i bez spełnienia jakichkolwiek wymogów formalnych wydaje akt łaski.
Ułaskawienie to instytucja z kodeksu postępowania karnego (rozdział 59, art. 560 - art. 568 k.p.k.). W procedurze ułaskawienia sądy wydają opinię, czy skazany zasługuje na ułaskawienie. Zasada jest, że negatywna opinia wyklucza możliwość przekazania wniosku do prezydenta RP. Ponowna prośba o ułaskawienie, wniesiona przed upływem roku od negatywnego załatwienia poprzedniej prośby, może być przez sąd pozostawiona bez rozpoznania.
Opinia wraz z aktami sprawy jest podstawą ułaskawienia przez prezydenta RP. Prokurator Generalny ma uprawnienie do samodzielnego wszczęcia postępowania (może żądać przedstawienia sobie akt sprawy z opiniami sądów), a także przedstawienia akt Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej bez zwracania się o opinię.
Prezydent A. Duda wykorzystał w czwartek tą zasadę z art. 567 § 2 K.p.k.: Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej akta sprawy lub wszczyna z urzędu postępowanie o ułaskawienie w każdym wypadku, kiedy Prezydent tak zadecyduje. I skierował do A. Bodnara (jako Prokuratora Krajowego) odpowiedni wniosek w sprawie M. Wąsika i M. Kamińskiego.
Szczegóły o czwartkowych wydarzeniach poniżej.
Prezydent ułaskawia - to inna procedura niż z 2016 r.
Wnioskuję do Prokuratora Generalnego, aby zawiesił wykonywanie kary, aby zwolnił z aresztu na czas postępowania ułaskawieniowego Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika - oświadczył w czwartek prezydent Andrzej Duda.
Prezydent ogłosił, że zdecydował się na prośbę żon Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, że wszczyna postępowanie ułaskawieniowe. Jak mówił, procedura ułaskawienia zostaje wszczęta w trybie prezydenckim. To oznacza - jak wyjaśnił - że swoje pierwsze kroki w związku z tą decyzją kieruje do Prokuratora Generalnego, bo taka jest procedura i Prokurator Generalny musi odnieść się do decyzji ws. ułaskawienia.
"Wniosek ułaskawieniowy wędruje w tej chwili do Prokuratora Generalnego, jest taka możliwość przewidziana w art. 568 Kodeksu postępowania karnego, aby Prokurator Generalny zawiesił wykonywania kary, aby Prokurator Generalny krótko mówiąc zwolnił na czas trwania postępowania ułaskawieniowego osoby osadzone" - zaznaczył prezydent.
"O to wnioskuję także do Prokuratora Generalnego expressis verbis, aby panowie zostali w natychmiastowym trybie przez Prokuratora Generalnego - bo jest to tylko i wyłącznie w tym momencie jego decyzja, ma pełne pole ku takiej decyzji - aby zostali natychmiast przez niego zwolnieni" - powiedział prezydent.
Wyraził nadzieję, że to zakończy sprawę osadzenia Kamińskiego i Wąsika w więzieniu oraz ich strajku głodowego.
Co to jest tryb prezydencki ułaskawienia?
Prośby o ułaskawienie przekazuje się na podstawie art. 565 § 2 K.p.k. Prokuratorowi Generalnemu celem nadania im biegu w trybie art. 561 K.p.k. (tzw. „tryb pierwszy”) albo w trybie art. 567 § 2 K.p.k. (tzw. „tryb drugi – prezydencki, z urzędu”).
Tryb pierwszy
Wskazany art. 565 § 2 K.p.k stanowi "Prośbę o ułaskawienie skierowaną bezpośrednio do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przekazuje się Prokuratorowi Generalnemu w celu nadania jej biegu zgodnie z art. 561 postępowanie w sprawach o ułaskawienie albo art. 567 uprawnienia Prokuratora Generalnego w postępowaniu o ułaskawienie."
Tryb polega na przekazaniu prośby o ułaskawienie do Prokuratora Generalnego, który następnie przesyła ją do sądu, który wydał w danej sprawie wyrok. Jeżeli w danej sprawie orzekał tylko sąd pierwszej instancji i wyda on opinię pozytywną, to przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta sprawy wraz ze swoją opinią, a w razie negatywnej opinii pozostawia prośbę bez dalszego biegu.
Tryb drugi "prezydencki"
Art. 567 § 2 K.p.k. stanowi - Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej akta sprawy lub wszczyna z urzędu postępowanie o ułaskawienie w każdym wypadku, kiedy Prezydent tak zadecyduje.
Tryb drugi polega więc również na przekazaniu prośby skazanego o ułaskawienie do sądu jak w trybie pierwszym z tym, że negatywne zaopiniowanie prośby przez sąd nie powoduje pozostawienia prośby bez biegu. Nadanie biegu prośbie w „trybie drugim” ma miejsce wówczas, gdy z treści prośby wynika uzasadnione przypuszczenie, że skazany może zasługiwać na łaskę z następujących powodów, np.:
- odbycia znacznej części kary pozbawienia wolności,
- bardzo trudnej sytuacji rodzinnej, materialnej lub zdrowotnej,
- nienagannej opinii środowiskowej, czy zakładu karnego,
- znacznego upływu czasu od popełnienia przestępstwa,
- wielokrotnego pozostawiania przez sądy prośby bez dalszego biegu i tym samym uniemożliwienie Prezydentowi RP rozpatrzenia danej sprawy,
- naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.
Nadanie prośbie skazanego biegu w „trybie drugim” nie przesądza jednak o decyzji Prezydenta RP dotyczącej ułaskawienia. Prezydent – po analizie wszystkich przedstawionych dokumentów – podejmuje merytoryczną decyzję w sprawie ułaskawienia, pozytywną bądź negatywną.
Postępowanie ułaskawieniowe po uprawomocnieniu się wyroku na podstawie Kodeksu postępowania karnego
Prezydent RP podejmuje decyzję w przedmiocie zastosowania (lub niezastosowania) ułaskawienia po zapoznaniu się ze wszystkimi dokumentami dotyczącymi osoby skazanej (m.in.: aktami sądowymi, a w szczególności treścią wyroku, jego uzasadnieniem, wywiadami środowiskowymi, opiniami administracji z zakładów karnych, opiniami sądów, wnioskiem Prokuratora Generalnego).