Obecny rząd zamierza wypełnić swoje zobowiązanie z 7 czerwca 2023 r., kiedy to Premier Mateusz Morawiecki podpisał porozumienie z NSZZ „Solidarność” dotyczące wdrożenia przepisów pozwalających na przejście na emeryturę stażową. Dlatego w dniu 21 listopada 2023 r. w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten ma być w trybie pilnym przyjęty przez rząd i wniesiony do Sejmu.
- Emerytury stażowe - dla kogo?
- Prawo a nie obowiązek
- Warunki przejścia na emeryturę stażową
- Jaka wysokość emerytury stażowej? Jak będzie obliczana?
- Emerytura stażowa będzie mogła być zawieszona lub zmniejszone
- Emerytury stażowe dla ubezpieczonych w KRUS
Emerytury stażowe - dla kogo?
Omawiany projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw ma za zadanie wprowadzić do polskiego systemu emerytalnego tzw. emerytury stażowej, która będzie przysługiwała bez względu na wiek, osobom posiadającym okres składkowy wynoszący co najmniej 38 lat dla kobiet i 43 lata dla mężczyzn.
Emerytury stażowe przeznaczone mają być dla tych osób, którym stan zdrowia nie pozwala na kontynuowanie aktywności zawodowej do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.
Nowy rodzaj emerytur będzie dostępny dla osób ubezpieczonych w powszechnym systemie emerytalnym, a także objętych rolniczym systemem ubezpieczeń społecznych.
Prawo a nie obowiązek
Emerytury stażowe mają być prawem a nie obowiązkiem. Wybór, czy przejść na emeryturę stażową będzie miała dany pracownik, uwzględniając przede wszystkim swój stan zdrowotny, sytuację finansową, rodzinną i możliwość dalszego kontynuowania aktywności zawodowej.
Warunki przejścia na emeryturę stażową
Omawiany projekt zakłada, że emerytura stażowa będzie przysługiwała ubezpieczonym, którzy wykażą się odpowiednio długim okresem ubezpieczeniowym – składkowym, wynoszącym:
- w przypadku kobiet – 38 lat
- w przypadku mężczyzn – 43 lata.
Ponadto nabycie prawa do emerytury stażowej ma być uzależnione od jej wysokości, chodzi o to, by emerytura stażowa nie była niższa od kwoty najniższego świadczenia emerytalnego, o którym mowa w art. 85 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, z późn. zm.).
Aktualnie najniższa emerytura wynosi 1588,44 zł brutto.
Jaka wysokość emerytury stażowej? Jak będzie obliczana?
Projekt zakłada, że wysokość emerytury stażowej będzie - co do zasady - ustalana na tych samych zasadach co emerytury w systemie powszechnym. Nowy rodzaj emerytur - uzależniający prawo do emerytury od stażu ubezpieczeniowego - spełnia warunek powiązania wysokości przyznanego świadczenia z okresem aktywności zawodowej. Od okresu opłacania składek zależy bowiem udział ubezpieczonego w tworzenie funduszu ubezpieczeniowego. Staż ubezpieczeniowy, a w szczególności okresy składkowe, obok wieku emerytalnego oraz kwoty opłacanych składek, to istotne parametry systemu emerytalnego, wpływające na wysokość emerytury. W tzw. starym systemie emerytalnym staż ubezpieczeniowy przesądzał również o prawie do emerytury. W tzw. nowym systemie emerytalnym jest jedynie warunkiem uprawniającym do najniższej emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Projekt zakłada, że podstawę obliczenia emerytury stażowej stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne,
z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie.
Zgodnie z projektem ustawy emerytura stażowa stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na tę emeryturę danego ubezpieczonego. Jednocześnie wiek ubezpieczonego oraz średnie dalsze trwanie życia ustalane będą na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
W projekcie proponuje się, aby przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury ubezpieczonego, jeżeli ubezpieczony jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, środki zgromadzone w tym funduszu przekazane zostały jednorazowo na rachunek funduszu emerytalnego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i zaewidencjonowane na subkoncie,
o którym mowa w art. 40a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230, z późn. zm.).
Emerytura stażowa będzie mogła być zawieszona lub zmniejszone
Zgodnie z projektem prawo do emerytury stażowej ulega zawieszeniu lub świadczenie to ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w art.103a-106 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Omawiany projekt wyłącza możliwość łączenia świadczeń z systemu emerytalno-rentowego (niezależnie, czy powszechnego czy rolniczego) z emeryturą stażową.
Emerytury stażowe dla ubezpieczonych w KRUS
Projekt ustawy określa również zasady, na których emerytury stażowe będą przysługiwały osobom ubezpieczonym w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Ubezpieczonemu rolnikowi, który nie osiągnął powszechnego wieku emerytalnego będzie przysługiwała emerytura rolnicza, jeżeli podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 38 lat w przypadku kobiet i 43 lat w przypadku mężczyzn.