W najbliższych latach ogromne pieniądze pójdą na poprawę efektywności energetycznej budynków, co potwierdzają też w umowie koalicyjnej ewentualni nowi rządzący. Po raz kolejny bardziej wygrani będę właściciele nowych budynków wielorodzinnych, ale i współwłaściciele „wielkiej płyty” dużo zaoszczędzą, jeśli nie ograniczą się tylko do termomodernizacji.
Prosumenci z domów jednorodzinnych, a jest ich już prawie 1,5 mln skutecznie udowodnili, że fotowoltaikę pozwala nie tylko wyzerować rachunki za prąd, ale i na nim zarabiać. W przypadku budynków wielorodzinnych a więc tak zwanego prosumenta lokatorskiego, te zarobki mogą pójść na pokrycie dowolnych opłat czynszowych.
Nowy rząd wesprze panele na dachach bloków i kamienic
W punkcie ósmym umowy koalicyjnej zapisano: „Przyspieszający kryzys klimatyczny jest niezaprzeczalnym faktem, podobnie jak to, iż to działania człowieka są jego główną przyczyną. Będziemy zgodnie współpracować na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym oraz ograniczenia ich wpływu na życie mieszkańców Polski. W szczególności, strony Koalicji są zdeterminowane do przyspieszenia zielonej transformacji energetycznej. Stworzymy stabilne prawo wspomagające sprawiedliwą transformację energetyczną poprzez budowę systemów wspomagania finansowego i technologicznego. Bez czystej i taniej energii Polsce grozi zapaść konkurencyjna względem innych państw, co odbije się negatywnie na jakości życia i dochodach Polaków.
Strony Koalicji podejmą wspólnie działania, by zwiększyć udział odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej. Będzie to możliwe m.in. dzięki uwolnieniu potencjału lądowej energetyki wiatrowej, fotowoltaiki, biogazowni, rozwojowi konkurencji i zaangażowaniu sektora prywatnego i samorządowego”..
Prawne zręby i pierwsze finansowe rozwiązania są już gotowe i przetestowane.
Korzyści z bycia prosumentem lokatorskim
Instytucja prosumenta lokatorskiego w kształcie prawnym przyjętym w 2023 r. zachęca do zamontowania mikroinstalacji OZE o większej mocy, niż zapotrzebowanie części wspólnej, ponieważ nie będzie ryzyka, że część wynagrodzenia za energię przepadnie.
Rozliczenie energii wytwarzanej przez prosumenta lokatorskiego będzie składać się z dwóch etapów.
Za energię wytworzoną i zużytą w ciągu tej samej godziny prosument indywidualny/lokatorski nie będzie płacił jej ceny ani wnosił zmiennych opłat związanych z jej dystrybucją, ponieważ stanowić ona będzie tzw. autokonsumpcję.
Nadwyżki godzinowe (czyli powstające w sytuacji, gdy energii wytworzonej w ciągu godziny jest więcej niż zużytej w tym samym czasie) będą przeliczane przez sprzedawcę na depozyt prosumencki po miesięcznej cenie rynkowej (a od 1 lipca 2024 cenie godzinowej), a następnie wypłacane w 100% na wskazane konto na koniec danego okresu rozliczeniowego.
Oprócz przyłączenia instalacji za licznikiem części wspólnej budynku wielolokalowego, trzeba będzie spełnić następujące warunki:
- mikroinstalacja (maksymalnie 50 kW) musi być zlokalizowana na budynku wielolokalowym (np. dach, balkon, elewacja, ale już nie grunt),
- moc mikroinstalacji nie może być większa niż moc przyłączeniowa całego budynku wielolokalowego (części wspólnej i indywidualnych lokali razem),
- budynek musi posiadać przeważającą funkcję mieszkalną.
Wypłacone środki można przeznaczyć na rozliczenie zobowiązań prosumenta z tytułu zakupu energii elektrycznej, ale i obniżenie opłat (np. na fundusz remontowy, energia elektryczna, ciepło, gaz, administracja, sprzątanie) związanych z lokalami mieszkalnymi w budynku, na którym jest umiejscowiona instalacja OZE. Ponadto w ogóle obniżenie opłat związanych z lokalami mieszkalnymi w innych budynkach o przeważającej funkcji mieszkalnej, których części wspólne są zarządzane przez tego prosumenta.
Pozostałe zasady rozliczenia pozostają takie same, jak zasady dotyczące innych prosumentów energii odnawialnej (prosumentów indywidualnych), określone w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.
Kto to jest prosument energii odnawialnej?
Definicja prosumenta pochodzi od złożenia części słów: producent + konsument.
Prosument energii odnawialnej to odbiorca końcowy, który wytwarza energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji, pod warunkiem, że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, nie stanowi to przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej.
W przypadku prosumenta indywidualnego jedna instalacja OZE przypisana jest do jednego punktu poboru energii elektrycznej odbiorcy końcowego energii elektrycznej. Natomiast 1 kwietnia 2022 r. zaistniała możliwość wspólnego wykorzystywania instalacji OZE przez odbiorców końcowych w budynku wielolokalowym, których punkty poboru energii elektrycznej są przyłączone do sieci dystrybucyjnej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej.
Na dzień 30 czerwca 2023 r. funkcjonowało w Polsce 1 292 237 mikroinstalacji podłączonych do sieci o łącznej mocy ponad 10 GW, co stanowiło odpowiednio wzrost prawie o 7% i ponad 8% względem końca 2022 r. (dane PTPiREE). Wpływ na dynamikę przyrostu mikroinstalacji ma funkcjonujący od końca sierpnia 2019 r. dedykowany dla osób fizycznych program dotacji do mikroinstalacji fotowoltaicznych realizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - Program priorytetowy Mój Prąd.
Dofinansowanie na fotowoltaikę dla wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych
Tak zwany „Grant OZE” dostępny dla właścicieli mieszkań w budynkach wielorodzinnych okazał się instrumentem bardzo popularnym wśród właścicieli i zarządców budynków wielorodzinnych. Od uruchomienia naboru na początku lutego do 20 sierpnia br., do odpowiedzialnego za przyznawanie grantów Banku Gospodarstwa Krajowego, złożono 2 403 wniosków opiewających na wsparcie w wysokości 147,45 mln zł. Całkowity koszt inwestycji to prawie 350 mln zł.
Przyznano 1 256 grantów – kwota wsparcia to ponad 67 mln zł, całkowity koszt – 154,68 mln zł, co przekłada się na poprawę efektywności energetycznej 86,8 tys. mieszkań. „Grant OZE” jest finansowany ze środków KPO, prefinansowanych przez PFR.Montowanie instalacji odnawialnych źródeł energii w budynkach pozwala na zmniejszenie poboru energii z sieci przesyłowej, co wspomaga korzystnie zbilansować jej obciążenie oraz wpływa na zmniejszenie kosztów eksploatacji nieruchomości. Jest też działaniem proekologicznym – prowadzi do zmniejszenia zużycia energii ze źródeł nieodnawialnych.
Jak to działa w praktyce? Jedną z działających już instalacji fotowoltaicznych zbudowanych dzięki „grantowi OZE” jest instalacja na dachu budynku mieszkalnego przy ul. Kondratowicza w Warszawie. Jej moc to 50 kWh. Inwestycja pochłonęła ok. 220 tys. zł (netto), a grant OZE pokrył połowę kosztów – 110 tys. zł. Szacuje się, że panele na budynku przy Kondratowicza wyprodukują rocznie energię o wartości 30 tys. zł. Dzięki temu zwrot wydatków na fotowoltaikę może nastąpić zaledwie po 4 latach.
Wykorzystanie energii z OZE ma także wymiar społeczny – w czasie podwyższonych cen energii, może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka występowania ubóstwa energetycznego. Dodatkowo, inwestując w rozwój energii odnawialnej zmniejszana jest zależność Polaków od dostaw surowców energetycznych z Rosji i maleje ryzyko zakłóceń w dostępie do energii.