Lokator mieszkania komunalnego może wnioskować o dodatkową obniżkę czynszu. Warto wyjaśnić, jak wygląda taka procedura w świetle przepisów.
- Zasady obniżenia czynszu określa uchwała rady gminy
- Gmina w razie wątpliwości może zweryfikować dochód
Mieszkania komunalne nadal cechują się czynszem o wiele niższym od rynkowego. Wyniki ankiety NBP z marca 2023 r. wskazują, że wówczas bazowa miesięczna stawka czynszu za lokal komunalny wynosiła w miastach wojewódzkich 8,03 zł/mkw. W przypadku najmu wolnorynkowego, analogiczny wynik oscylował na poziomie około 60 zł/mkw. Nawet średni czynsz w TBS-ach według danych NBP okazał się prawie dwa razy wyższy od komunalnego. Pomimo niskich czynszów, ponad 50% lokatorów mieszkań komunalnych posiada zaległości. W tej grupie znajdziemy między innymi osoby, które faktycznie popadły w duże finansowe kłopoty. Warto wiedzieć, że obecne przepisy dają takim lokatorom możliwość wnioskowania o tymczasową obniżkę czynszu. Eksperci portalu RynekPierwotny.pl postanowili wyjaśnić, co przepisy dokładnie mówią o takiej czynszowej uldze.
Zasady obniżenia czynszu określa uchwała rady gminy
Podobnie jak w przypadku innych aspektów wynajmu mieszkań komunalnych, zasady obniżania czynszów na wniosek najemcy określa ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. 2001 nr 71 poz. 733). Ten akt prawny od początku 2005 r. przewiduje możliwość stosowania obniżek czynszowych przez okres dwunastomiesięczny, z opcją ewentualnego przedłużenia. Wspomniane obniżki mają stanowić rozwiązanie pomagające najemcom lokali z gminnego zasobu i mogą jednocześnie motywować ich do regularnej płatności zredukowanego czynszu (…).
Przyznanie obniżki czynszowej następuje na wniosek najemcy. Ze względu na brak precyzyjnych przepisów, można uznać, że o redukcji czynszu w konkretnym przypadku decyduje wójt (…). Decyzja w tej sprawie nie może mieć charakteru uznaniowego. Powinna ona bazować na warunkach określonych przez radę gminy w wieloletnim programie gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy, a także w uchwale ustalającej zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład gminnego zasobu (zobacz: Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 19 kwietnia 2011 r. - sygnatura PNK.I.4130.58.2011). Co ważne, gmina wcale nie musi przewidywać opcji czasowego obniżenia czynszu. Jeśli nie zawrze ona odpowiednich regulacji w swoich uchwałach, to najemcy nie mają możliwości zmuszenia samorządu do zastosowania obniżki czynszu.
Gmina w razie wątpliwości może zweryfikować dochód
O zasadach udzielania obniżki czynszowej mówi również Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 29 października 2014 r. (sygnatura: PN.4131.200.2014). Czytamy w nim, że czynszowe obniżki powinny być udzielane tylko najemcom, których średni dochód (na członka gospodarstwa domowego) nie przekracza poziomu określonego w uchwale odpowiedniego organu. Innymi słowy, osoby wnioskujące o obniżkę swojego czynszu, muszą zgodzić się na weryfikację dochodową. To oczywiście inna procedura niż obowiązkowa weryfikacja, której podlegają lokatorzy z umową najmu zawartą od 21 kwietnia 2019 roku. Niemniej jednak, najemca wnioskujący o obniżkę czynszu, powinien przedstawić deklarację na temat dochodu swojego gospodarstwa domowego. Redukcja czynszu będzie proporcjonalna do poziomu wykazanych dochodów.
Wspomniana deklaracja powinna prezentować dochód najemcy w rozumieniu ustawy o dodatkach mieszkaniowych. Ustawodawca wziął pod uwagę ryzyko nieuczciwego wypełnienia deklaracji dochodowej. Świadczą o tym przepisy ustawy z 21 czerwca 2001 r. przyznające gminie prawo podjęcia decyzji dopiero po zapoznaniu się z zaświadczeniem naczelnika właściwego urzędu skarbowego w sprawie dochodów lokatora. Poza tym istnieje możliwość przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w sprawie najemcy, który ubiega się o czynszową obniżkę. Jeśli wywiad środowiskowy potwierdzi sporą dysproporcję między wykazywanymi dochodami i stanem majątkowym lokatora, to gmina może odstąpić od obniżenia czynszu. Po podjęciu decyzji gmina nie może już anulować obniżki, ale istnieje możliwość zobowiązania najemcy do zwrotu 200% kwoty nienależnie otrzymanego obniżenia czynszu (w związku ze złożeniem nieprawdziwej deklaracji). W innych przypadkach nadużyć, gmina może domagać się zwrotu utraconych dochodów czynszowych i odsetek.
Autor: Andrzej Prajsnar, ekspert portalu RynekPierwotny.pl