1 lipca 2023 r. zmieniły się sprawy sądowe, w których po przeciwnych stronach będą stawać konsumenci i przedsiębiorcy. Nowelizacją kpc wprowadzone zostają przepisy, które mają wzmocnić pozycję konsumenta w procesie, jednocześnie nakładając dodatkowe obowiązki na przedsiębiorców.
- Ułatwienia dla konsumentów
- Prawa konsumentów a utrudnienia dla przedsiębiorcy
- Prawa konsumentów a polubowne załatwienie sporu
- Nowe odrębne postępowanie dla konsumentów wprowadzone
Ułatwienia dla konsumentów
Ułatwienia dla konsumentów zaczynają się od umożliwienia prowadzenia sprawy według nowych, względniejszych przepisów. Będzie to dotyczyć również w sytuacji, w której przedsiębiorca zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej. Choć nie zostało to wskazane wprost, to należy uznać, że taka możliwość będzie istniała również w sytuacji, gdy przedsiębiorca działalność zawiesi. Oznacza to, że zakończenie działalności przez przedsiębiorcę, niezależnie od powodów takiej decyzji, nie będzie miało wpływu na możliwość prowadzenia przeciwko niemu procesu cywilnego z zastosowaniem nowych, prokonsumenckich regulacji. Dodatkowo, poza przypadkami, w których istnieje wyłączna właściwość danego sądu, konsument będzie mógł wytoczyć proces przedsiębiorcy przed sąd własnego miejsca zamieszkania. To odstępstwo od ogólnej zasady będzie stanowić znaczne ułatwienie dla konsumenta, który uzyska łatwiejszy dostęp dla dochodzenia swoich praw. Nie będzie on bowiem zmuszony do podróżowania i stawania przed sądem w miejscowości, w której przedsiębiorca ma siedzibę. Zaoszczędzi to jego czas i koszty ponoszone w związku z dotychczasowymi dojazdami do oddalonych miejscowości.
Prawa konsumentów a utrudnienia dla przedsiębiorcy
W dalszej części nowych przepisów ustawodawca zdecydował, że już w pierwszym piśmie procesowym (tj. w pozwie lub odpowiedzi na pozew – w zależności od strony po jakiej będzie występował) przedsiębiorca będzie musiał przedstawić sądowi całość swojego stanowiska - wszystkie twierdzenia i dowody, jakie posiada w sprawie. Zgłoszenie ich w późniejszym terminie będzie skutkowało ich pominięciem, chyba, że przedsiębiorca uprawdopodobni niemożność ich wskazania wcześniej. Niewątpliwie ustawodawca wyciąga rękę w kierunku konsumentów, którzy od początku sprawy będą mieli możliwość zapoznania się z całością stanowiska drugiej strony. Konsument nie będzie zaskoczony możliwością pojawienia się po stronie przedsiębiorcy „ukrywanych” faktów czy dowodów. Oznacza to większą przewidywalność procesu i uprości przygotowanie konsumenta do kolejnych rozpraw.
Prawa konsumentów a polubowne załatwienie sporu
Ostatnim istotnym elementem nowelizacji jest próba nakłonienia przedsiębiorców do podejmowania prób polubownego załatwienia sporu zanim ten przeniesie się na salę sądową. Zaniechanie lub uchylanie się przez przedsiębiorcę od takich działań będzie mogło skutkować obciążeniem go całością kosztów procesu i to niezależnie od jego wyniku. Taki sam skutek będzie mogła wywołać zła wiara w działaniu w trakcie pertraktacji ugodowych. Co więcej, w uzasadnionych przypadkach, sąd będzie mógł orzec o kosztach w podwyższonej, maksymalnie podwójnej wysokości. Niewątpliwie tym ruchem ustawodawca stara się wywrzeć jak największy nacisk na zamykanie spraw w formie ugodowej bez wchodzenia na ścieżkę sądową. Wyraźnie został skierowany na przedsiębiorców, bowiem analogiczne konsekwencje finansowe nie grożą konsumentom, którzy nie będą chcieli skorzystać z polubownej ścieżki.
Nowe odrębne postępowanie dla konsumentów wprowadzone
Wprowadzenie nowego odrębnego postępowania do procedury cywilnej stanowi kolejny krok w ułatwieniu prowadzenia sporu przez przeciętnego Kowalskiego przeciwko profesjonalistom, od których np. dokonał zakupu sprzętu AGD. Nowe przepisy realizują kierunek zmian prawnych, jakich od lat w obronie konsumentów dokonuje i zaleca Unia Europejska. Po wejściu w życie przepisów zawartych w tzw. unijnej Dyrektywie Omnibus, to kolejny krok mający wymusić na przedsiębiorcach, którzy sprzedają produkty lub realizują usługi na rzecz konsumentów, większą staranność i przejrzystość w działaniu.
Autor: Jakub Gaweł, radca prawny, Oniszczuk & Associates