Tłusty czwartek to dla wielu najsłodszy dzień w roku. Chociaż pączka czy faworki możemy zjeść - i to robimy - każdego innego dnia, to jednak w tłusty czwartek smakują jakoś tak wyjątkowo. W tym roku to słodkie święto obchodzimy 8 lutego i, oczywiście, tego dnia kalorie się nie liczą.
- Kiedy jest tłusty czwartek?
- Tłusty czwartek historia
- Tłusty czwartek w Polsce
- Pączki w tłusty czwartek
- Faworki w tłusty czwartek
- Tłusty czwartek na świecie
- Ciekawostki na temat tłustego czwartku
- Dlaczego trzeba zjeść pączka w tłusty czwartek?
Kiedy jest tłusty czwartek?
Tłusty czwartek to święto ruchome w kalendarzu chrześcijańskim i przypada na ostatni czwartek przed Środą Popielcową, która oznacza koniec karnawału i początek Wielkiego Postu. W zależności od tego, kiedy są święta Wielkanocne, tłusty czwartek może wypaść pomiędzy 29 stycznia a 4 marca.
Dzień ten jest znany również pod nazwą zapusty, mięsopust lub karnawał i w tym roku wypada 8 lutego.
Tłusty czwartek historia
Historia tłustego czwartku jest starsza niż mogłoby się wydawać, bo sięga starożytności. Wówczas Rzymianie konsumowali tłuste wypieki podczas celebrowania odejścia zimy i przyjścia wiosny. W Polsce początki pączków datuje się na czasy przedchrześcijańskie. Wszelkie tłuste potrawy były wtedy elementem różnych uroczystości, a pączki wyglądały i smakowały zupełnie inaczej niż te, znane nam dzisiaj. Przede wszystkim nie były słodkie, ale słone.
Tłusty czwartek w Polsce
Pierwsze polskie pączki były wytrawne i zdecydowanie mniej puszyste, nadziewano je słoniną i smażono w głębokim tłuszczu, a dodatkowo jeszcze serowano z mięsem i wódką. Były tak zwarte i ciężkie, że starodawnym wypiekiem można było zrobić komuś krzywdę. Pierwsze pączki w słodkiej wersji pojawiły się w XVI wieku, a dopiero na przełomie XVII i XVIII wieku nabrały pulchności dzięki zastosowaniu drożdży. Na początku pączki w tłusty czwartek jedzono w miastach i na dworach, a dopiero pod koniec XIX trafiły i na wieś. Ostatni tydzień karnawału, który się wtedy rozpoczynał był wypełniony konsumowaniem tradycyjnych tłustych przysmaków. Do najpopularniejszych należały racuchy, bliny czy faworki.
Pączki w tłusty czwartek
Staropolskie przysłowie mówi: Powiedział Bartek, że dziś tłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła. Niegdyś w skromniejszych domach, gdzie brakowało smalcu, pączków nie smażono w głębokim tłuszczu, tylko pieczono w piecu lub smażono na cienkiej warstwie na blaszce. Dziś pączków, nie tylko w tłusty czwartek, mamy wszędzie pod dostatkiem, a wybór jest ogromny! Te najbardziej tradycyjne nadziewane są marmoladą, a na wierzchu lśnią od lukru. Ale mamy też wypełnione czekoladą, budyniem, kremem kokosowym czy adwokatowym, posypane cukrem pudrem, ozdobione skórką pomarańczową czy polane karmelem. Przed najpopularniejszymi cukierniami kolejki po te tłuste wypieki ustawiają się już od świtu, a najwytrwalsi smakosze stoją po kilka godzin. W końcu tradycja zobowiązuje.
Faworki w tłusty czwartek
Równie popularne jak pączki, a gdzieniegdzie nawet bardziej, są faworki, zwane też chrustami. Te kruche, cieniutkie, przypominające wstążki ciastka również smaży się w głębokim tłuszczu, a po wierzchu obficie posypuje cukrem pudrem. Ciasta na faworki nie traktujemy delikatnie, kluczowe jest wręcz mocne i wielokrotne tłuczenie go wałkiem, aż do powstania pęcherzyków. Tak przygotowane ciasto zapewni kruchość i lekkość chrustów. Aby nie chłonęły zbyt dużo tłuszczu konieczne jest dodanie do ciasta spirytusu lub octu. Z tego samego ciasta co faworki można przyrządzić róże karnawałowe.
faworki
shutterstock
Tłusty czwartek na świecie
Nie tylko Polacy lubią objadać się na zakończenie karnawału, w niektórych krajach obchody takiego dnia są nawet jeszcze bardziej huczne niż u nas. We Francji świętuje się Mardi Gras, to jest wtorek przed Środą Popielcową. Francuzi świętują w dużej części na ulicach, bo to właśnie tam odbywają się kolorowe pochody i parady z przebierańcami. Jest wesoło i bardzo smacznie, bo oprócz pączków i faworków je się także gofry czy naleśniki, w tym słynne naleśniki Suzette w pomarańczowym sosie.
Defilady również są nieodłącznym elementem świętowania końca karnawału w Niemczech. Weiberfastnacht, czyli niemiecki odpowiednik naszego tłustego czwartku jest również obchodzony na tydzień przed końcem karnawału. Tego dnia cukiernicy prześcigają się w jak najbardziej fantazyjnych pączkach, niektóre nawet przypominają małe dzieła sztuki. Niemieckie pączki, czyli Berliner Pfannkuchen są mniej tłuste, bo smażone w inny sposób.
Pancake Day albo inaczej Shrove Tuesday obchodzony jest m. in. w Wielkiej Brytanii. W ten dzień królują przede wszystkim naleśniki pod wszelką postacią, na słodko, ale też i z mięsem czy warzywami. A jedną z najciekawszych tradycji „tłustego wtorku” jest… bieg z patelnią i podrzucanie naleśnika.
W Szwecji świętuje się Fettisdagen i wówczas (a jest to wtorek) Szwedzi objadają się semlami. Semla to rodzaj pszennej bułki z kardamonem przekrojonej i wypełnionej słodkim nadzieniem. Po sąsiedzku, Norwedzy mają Fastelavnssøndag, który znów przypada w… niedzielę. Na norweskich stołach nie może wtedy zabraknąć słodkich bułek, pączków, oponek, a dzieciaki do szkoły przychodzą w przebraniach.
W Stanach Zjednoczonych, najczęściej w skupiskach Polonii, obchodzi się Pączki Day, wówczas można zjeść pączka czy faworki z polonijnej cukierni. Ale te tradycyjne amerykańskie, znane z filmów, pączki, czyli donuty to okrągłe i bardzo słodkie wypieki z dziurką, często z kolorowymi polewami i posypkami.
Ciekawe są również węgierskie pączki czyli farsangi fánk, nadzienie do nich podaje się na oddzielnie, obok na talerzyku. W Turcji natomiast przygotowuje się małe pączuszki pod nazwą lokma.
Ciekawostki na temat tłustego czwartku
Czy wiecie, że… to właśnie tłusty czwartek został uhonorowany pierwszym polskim Doodle? To okazjonalne logo wyszukiwarki Google zmieniające się dla uczczenia święta, ważnego wydarzenia czy rocznicy swoją polską wersję z pączkami miało 15 lutego 2007 r. Od tego czasu powstało kilkadziesiąt Doodle z różnych okazji.
Pączek, w zależności od nadzienia i dodatków może mieć od około 200 do około 400 kcal. Ale wystarczy 40 minut jazdy rowerem, aby spalić takiego bardziej kalorycznego.
Rekord Guinnessa w jedzeniu pączków z dżemem w ciągu trzech minut należy do Brytyjki Leah Shutkever, która 16 maja 2020 roku zjadła aż 10 pączków bez oblizywania ust!
tłusty czwartek 2023
shutterstock
Dlaczego trzeba zjeść pączka w tłusty czwartek?
Tradycja nakazuje w tłusty czwartek zjeść przynajmniej jednego pączka, aby przez cały następny rok dopisywało nam szczęście. Statystycznie zjadamy w Polsce około 2,5 pączka na głowę, a razem jest ich nawet 100 milionów!
Celebrujmy więc to smaczne święto. Pączki, pączki, chrusty, chrusty, niech nam żyje Czwartek tłusty! Smacznego!