- Obwody głosowania mogą być mniejsze
- Gmina dowiezie wyborców do lokali wyborczych
- Samorząd gminny będzie informował także seniorów
- Mężowie zaufania zarejestrują liczenie głosów
- Mężowie zaufania tylko z podpisem elektronicznym
- Surowsze kary za wielokrotne głosowanie
Zdaniem autorów projektu obecnie obowiązujące przepisy prawa nie obejmują w należyty sposób aspektu frekwencyjnego wyborów, który „wciąż pozostaje jednym z największych wyzwań polskiej demokracji”. Konieczność podjęcia działań, które wpłyną na zwiększenie frekwencji w wyborach to - jak głosi uzasadnienie projektu - powód wystąpienie z inicjatywą profrekwencyjnej nowelizacji Kodeksu wyborczego. Nowelizacja zawiera poza tym rozwiązania mające sprzyjać transparentności i przejrzystości procesu wyborczego.
Obwody głosowania mogą być mniejsze
Proponowana zmiana polega na tym, że stały obwód głosowania ma obejmować od 200 do 4000 mieszkańców, podczas gdy obecnie obwód głosowania powinien liczyć od 500 do 4000 mieszkańców.
Co więcej, projekt umożliwia podział stałego obwodu głosowania, jeżeli na obszarze obwodu głosowania utworzonego w wyniku podziału istnieje możliwość zorganizowania lokalu wyborczego. Podział obwodu głosowania może nastąpić nie tylko – jak dotychczas – z inicjatywy władz samorządu gminnego bądź z urzędu przez komisarza wyborczego, ale także na wniosek co najmniej 5% wyborców ujętych w stałym rejestrze wyborców w tym obwodzie.
Gmina dowiezie wyborców do lokali wyborczych
Nowelizacja Kodeksu wyborczego przewiduje, że wyborca niepełnosprawny w znacznym lub umiarkowanym stopniu oraz wyborca, który najpóźniej w dniu głosownia kończy 60 lat, będą mieli prawo do bezpłatnego transportu z miejsca zamieszkania do właściwego dla wyborcy lokalu wyborczego. Transport do lokalu wyborczego wyborów niepełnosprawnych oraz seniorów zapewnić ma wójt gminy, w której w dniu wyborów nie funkcjonuje gminny przewóz pasażerski.
Jeżeli jednak w gminie wiejskiej lub wiejsko-miejskiej nie funkcjonuje publiczny transport zbiorowy albo najbliższy przystanek komunikacyjny oddalony jest o ponad 1,5 km od lokalu wyborczego, wójt gminy będzie zobowiązany zorganizować w dniu wyborów bezpłatny przewóz pasażerski dla wszystkich wyborców ujętych w spisie wyborców w stałym obwodzie głosowania położonym na obszarze tej gminy.
Projekt uznaje zapewnienie wyborcom transportu do lokali wyborczych za zadania z zakresu administracji rządowej zlecone gminie, wobec czego środki przeznaczone na ich realizację ma zapewnić gminie wojewoda.
Samorząd gminny będzie informował także seniorów
W myśl projektu nie tylko wyborca niepełnosprawny, ale także wyborca, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 60 lat będą mieli prawo do uzyskiwania informacji o wyborach.
Osobom tym organy gminy będą zobowiązane udzielić informacji o: właściwym dla wyborcy okręgu wyborczym i obwodzie głosowania; lokalach obwodowych komisji wyborczych znajdujących się najbliżej miejsca zamieszkania wyborcy; warunkach dopisania wyborcy do spisu wyborców; terminie wyborów oraz godzinach głosowania; komitetach wyborczych biorących udział w wyborach oraz zarejestrowanych kandydatach i listach kandydatów; warunkach oraz formach głosowania.
Co więcej, projektowana ustawa umożliwi uzyskanie informacji o lokalu wyborczym dostosowanym do potrzeb niepełnosprawnych, zarówno przez wyborcę niepełnosprawnego, jak i przez wyborcę, który najpóźniej w dniu głosownia kończy 60 lat.
Mężowie zaufania zarejestrują liczenie głosów
Rozwiązania służące zwiększeniu transparentności i przejrzystości procesu wyborczego polegają w projekcie przede wszystkim na zwiększeniu uprawnień mężów zaufania (których wyznaczają komitety wyborcze) oraz obserwatorów społecznych (wyznaczanych przez stowarzyszenia lub fundacje, do których celów statutowych należy troska o demokrację, prawa obywatelskie i rozwój społeczeństwa obywatelskiego).
Mężowie zaufania i obserwatorzy społeczni będą w myśl projektu mogli rejestrować przy użyciu urządzeń rejestrujących (czyli nagrywać obraz lub dźwięk) wszelkie czynności obwodowej komisji wyborczej począwszy od zamknięcia urny przed rozpoczęciem głosowania aż do sporządzenia protokołu głosowania, w szczególności – czynności związane z liczeniem głosów. Uprawnienie to ma przysługiwać mężom zaufania i obserwatorom społecznym kontrolującym działania obwodowych komisji wyborczych na terenie kraju.
Mężowie zaufania tylko z podpisem elektronicznym
Istotna zmiana, jaką wprowadza projektowana nowelizacja polega na tym, że wyznaczenie męża zaufania przez pełnomocnika komitetu wyborczego może nastąpić wyłącznie drogą elektroniczną, na formularzu opatrzonym kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Osoba wyznaczona na męża zaufania będzie mogła złożyć oświadczenie o przyjęciu tej funkcji także wyłącznie z użyciem kwalifikowanego podpisu elektronicznego, podpisu zaufanego albo podpisu osobistego. Kodeks wyborczy w dotychczasowym brzmieniu w ogóle nie wymaga, by mąż zaufania składał wobec organów wyborczych oświadczenie o przyjęciu funkcji. Obecnie wystarczy, by pełnomocnik komitetu wyborczego wydał mężowi zaufania zaświadczenie według wzoru ustalonego przez Państwową Komisję Wyborczą.
Surowsze kary za wielokrotne głosowanie
Zakres projektu nie ogranicza się do rozwiązań profrekwencyjnych oraz dotyczących przejrzystości i transparentności procesu wyborczego. Projektowana ustawa przewiduje również m.in. zaostrzenie odpowiedzialności karnej za wielokrotne głosowanie w tych samych wyborach. Obecnie sprawca takiego czynu podlega tylko karze grzywny, a na podstawie nowej regulacji przestępstwo wielokrotnego głosowanie będzie zagrożone grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.