Informacja o ustawie z dnia 27 stycznia 2022 r. o dokumentach paszportowych
Przyjęta regulacja określa ramy prawne budowanego, nowego, scentralizowanego Rejestru Dokumentów Paszportowych, który zastąpi w całości funkcjonujący dotychczas Paszportowy System Informacyjny (PSI). Nowy system po wdrożeniu nie tylko da możliwość uproszczenia procesu realizacji spraw paszportowych obywateli polskich, ale także udostępnieni nowe usługi dla obywatela. Dla zapewnienia referencyjności Rejestru Dokumentów Paszportowych przepisy ustawy zakładają przeprowadzenie procesu migracji danych z Paszportowego Systemu Informacyjnego.
Rejestr Dokumentów Paszportowych realizowany jest w ramach projektu „Rozwój Systemu Rejestrów Państwowych”. Projekt ten ma na celu połączenie najważniejszych polskich rejestrów (w tym m.in. rejestr PESEL, Rejestr Dowodów Osobistych, rejestr stanu cywilnego czy Rejestr Danych Kontaktowych), dzięki czemu możliwa będzie prostsza i szybsza realizacja wielu spraw obywateli polskich związanych z szeroko rozumianą administracją oraz poszerzenie zakresu spraw, które obywatele będą mogli zrealizować drogą elektroniczną bez względu na miejsce inicjowania danej sprawy. Uruchomiony w 2015 r. System Rejestrów Państwowych obejmuje obecnie rejestry PESEL, dowodów osobistych i stanu cywilnego. Bezpośrednim i kluczowym powodem przyjęcia nowej regulacji ustawy o dokumentach paszportowych jest budowa nowego rejestru, który zostanie włączony do zintegrowanego Systemu Rejestrów Państwowych.
Ustawa z dnia 27 stycznia 2022 r. o dokumentach paszportowych określa:
- osoby uprawnione do posiadania dokumentów paszportowych;
- rodzaje, formę i okresy ważności dokumentów paszportowych;
- zakres danych zamieszczanych w dokumentach paszportowych;
- zasady wydawania dokumentów paszportowych;
- zasady odbioru dokumentów paszportowych;
- zasady odmowy wydania, unieważnienia i stwierdzenia nieważności dokumentów paszportowych;
- zasady postępowania w sprawach utraty, uszkodzenia i fizycznego anulowania dokumentów paszportowych oraz nieuprawnionego wykorzystania danych osobowych;
- zakres danych gromadzonych w Rejestrze Dokumentów Paszportowych oraz zasady prowadzenia tego rejestru;
- zasady udostępniania danych gromadzonych w Rejestrze Dokumentów Paszportowych i dokumentacji związanej z dokumentami paszportowymi;
- kompetencje ministra właściwego do spraw wewnętrznych, ministra właściwego do spraw informatyzacji, ministra właściwego do spraw zagranicznych, wojewodów oraz konsulów Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie spraw objętych przedmiotową regulacją.
Wniosek o paszport
Przyjęte przez Sejm i Senat rozwiązania umożliwią dokonanie zmian w procesie wnioskowania o paszport. Zgodnie z nową ustawą, nie będzie już potrzebne wypełnianie przez obywatela papierowego wniosku, który ze względu na specyficzne wymiary i odpowiednią gramaturę papieru jest dostępny wyłącznie w organie paszportowym, bez możliwości pobrania go wcześniej z Internetu. Od dnia wejścia w życie ustawy, wniosek będzie generowany bezpośrednio w Rejestrze przez urzędnika, a następnie jedynie podpisywany przez obywatela na dedykowanym urządzeniu.
Nowe e-usługi
Ponadto na podstawie ustawy, uruchomione zostaną nowe e-usługi. Wśród najważniejszych należy wymienić weryfikację ważności paszportu. Obywatel, a także uprawniony podmiot będzie mógł weryfikować, czy dokument paszportowy jest ważny. Ponadto będzie istniała możliwość weryfikacji, jakie dane są przetwarzane w Rejestrze Dokumentów Paszportowych. Obywatel będzie mógł również w prosty sposób zgłosić utratę dokumentu paszportowego, skutkującą automatycznym unieważnieniem tego dokumentu.
Zmiany dla rodziców
Ustawa wprowadza ponadto możliwość wyrażenia zgody na wydanie paszportu dla dziecka czy złożenie wniosku o wydanie paszportu dla dziecka poprzez elektroniczne wyrażenie zgody przez jedno z rodziców i wysłanie tej zgody do organu paszportowego.
Odbiór paszportu
W ustawie uregulowano szereg kwestii usprawniających proces wydawania paszportów. Przy odbiorze paszportu, w miejsce bezwzględnego wymogu potwierdzenia tożsamości wyłącznie w oparciu o ważny dokument tożsamości, zaproponowano również możliwość potwierdzania tożsamości osoby na podstawie odcisku palca, przez porównanie odcisku osoby odbierającej z odciskiem zapisanym w odbieranym paszporcie.
Opłaty za wydanie paszportu
Zgodnie z uchwalonymi przepisami, do 12 lat obniżono granicę wiekową, od której wydawane są paszporty z 10-letnim terminem ważności oraz podpisem i odciskami palców. Poza tym usystematyzowano i uproszczono opłaty paszportowych – zrezygnowano z procentowego określania ulg na rzecz określania kwot wprost w przepisach. Uproszczono procedury ubiegania się o drugi paszport – przeniesiono obsługę wydawania drugich paszportów do wojewodów i konsulów, odstępując od uzyskania uprzedniej zgody ministra spraw wewnętrznych i administracji. Przewidziano także wydłużenie okresu ważności drugich paszportów do lat 3. Uregulowano wydawanie paszportów tymczasowych przez MSWiA, rozszerzono katalog podmiotów uprawnionych do posiadania paszportu tymczasowego i doprecyzowano przepisy dotyczące orzeczeń sądowych w zakresie władzy rodzicielskiej uwzględniając w tym względzie wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wskazał, że zakres ograniczonej władzy rodzicielskiej musi wynikać wprost z orzeczenia.
Czy trzeba wymienić paszport?
Ważne! Dokumenty paszportowe wydane przed dniem 27 marca 2022 r. zachowują ważność do upływu terminów w nich określonych.
W przepisach przejściowych ustawy określono, iż sprawy wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy będą prowadzone w oparciu o przepisy niniejszej ustawy. Zastosowanie reguły, zgodnie z którą, sprawy wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia ustawy w życie będą – co do zasady – prowadzone na podstawie przepisów nowych, podyktowane jest tym, iż nowe regulacje są bardziej korzystne dla obywateli, od tych które obowiązywały dotychczas.
Jednocześnie, z uwagi na wprowadzoną w ustawie zmianę właściwości organu właściwego do unieważnienia dokumentu paszportowego, w sprawach o unieważnienie dokumentu paszportowego na wniosek złożony przez uprawnione organy, do wszczętych i niezakończonych spraw tego typu – zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe. Zastosowanie takiego rozwiązania pozwoli na dokończenie prowadzonych postępowań o unieważnienie dokumentu paszportowego w oparciu o regulacje dotychczasowe, co nie będzie ingerowało w prawa obywateli (np. zagwarantowania prawa strony do czynnego udziału w toku postępowania) czy też w obowiązki organów związane z dokonaniem określonych czynności.
Od kiedy nowe przepisy?
Ustawa wejdzie w życie z dniem 27 marca 2022 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących uruchomienia usługi elektronicznej umożliwiającej wnioskowanie o paszport lub paszport tymczasowy dla osób do 12 lat, które wejdą w życie z dniem 30 września 2022 r., a także przepisów dotyczących wydawania przez wojewodów i konsulów paszportów tymczasowych w okresie bezpośrednio poprzedzającym wdrożenie Rejestru Dokumentów Paszportowych, który wejdzie w życie z dniem 21 marca 2022 r.