Nowy system rozliczeń prosumentów. Co się zmieni? Od kiedy?
W dniu 1 kwietnia 2022 roku, wejdzie w życie nowy system rozliczeń, który będzie całkowicie inny niż dotychczasowy system opustów. Zmiany będą dotyczyły tylko nowych prosumentów, gdyż osoby przyłączone już do sieci, system opustów mają zagwarantowany na 15 lat.
Tym samym, osoby które przyłączą instalację do 31 marca 2022 roku będą jeszcze mogły korzystać ze starego systemu rozliczeń.
Zmiany dla prosumentów wdrażane w trzech etapach
Od 1 kwietnia 2022 r. do 30 czerwca 2022 roku nowi prosumenci będą rozliczani na dotychczasowych zasadach.
Od 30 czerwca 2022 roku prosumenci będą rozliczani według zasad net-bilingu. Prosumenci, którzy przyłączyli mikro instalację fotowoltaiczną po 31 marca 2022 przejdą na net-billing automatycznie, a energia, która do 30 czerwca 2022 zostanie przez ich system wprowadzona do sieci, ale nie zostanie pobrana, zasili ich depozyt prosumencki. W tym okresie cena energii elektrycznej wprowadzonej przez prosumenta do sieci będzie wyznaczana jako cena rynkowa miesięczna. Tak będzie do 1 lipca 2024 roku.
Od 1 lipca 2024 roku cena energii wprowadzanej przez prosumentów do sieci będzie wyznaczana dla poszczególnych, elementarnych okresów rozliczeniowych.
Energia sprzedawana przez prosumenta będzie dużo tańsza, niż ta kupowana
W ramach net-billingu, energia elektryczna wprowadzona przez prosumenta do sieci będzie rozliczana ze sprzedawcą zobowiązanym lub wybranym, według jej wartości rynkowej. Wartość energii będzie określana na podstawie rynkowych notowań energii elektrycznej na rynku dnia następnego. W praktyce, energia sprzedawana przez prosumenta będzie dużo tańsza, niż ta kupowana.
Depozyt prosumencki
Wspomniany wcześniej depozyt prosumencki będzie kontem prosumenckim prowadzonym przez sprzedawcę energii, które będzie zasilane wartością energii elektrycznej. Za energię elektryczną pobraną z sieci prosument będzie płacił według stawek operatora.
Przyszłoroczny prosument będzie miał 12 miesięcy na wykorzystanie depozytu prosumenckiego. Jeśli nie zostanie on w całości wykorzystany, to 20% wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w danym miesiącu kalendarzowym, zostanie mu zwrócona do końca 13 miesiąca.
Zmiany - korzystne czy niekorzystne?
Problemem w tym wypadku są nie tylko same zmiany, ale tempo ich wprowadzania – wskazuje mec. Pajączkowska.
Zmiany w rozliczeniach mają wejść w życie już 01.04.2022 roku. Równocześnie oznacza to bardzo krótki okresu przejściowy dla branży, która będzie miała problem z dostatecznym przygotowaniem się do zmian. Może to się przełożyć na likwidację wielu miejsc pracy.
Warto dodać, że dla nowych prosumentów system będzie mniej korzystny niż obecny. Zmiany spowodują między innymi:
- wydłużenie okresu zwrotu
- Prosumenci zostaną narażeni na większe ryzyko inwestycyjne
- w konsekwencji gospodarstwa domowe nie będą w stanie przewidzieć, jak będą kształtowały się ceny na Rynku Dnia Następnego Towarowej Giełdy Energii
Nowa definicja małej instalacji OZE
Ustawodawca zmienił definicję małej instalacji: podniesiono między innymi górny próg łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej. Do tej pory za małe instalacje – zgodnie z definicją ustawową - były uznawane te o mocy większej niż 50 kW i mniejszej niż 500 kW.
Za małe instalacje będę uznawane te o mocy większej niż 50 kW i nie większej niż 1 MW.
Jest to ważna zmiana szczególnie dla tych, którzy obawiali bardziej skomplikowanego – względem wpisu do RMIOZE - procesu uzyskania koncesji. Po zmianie wystarczy złożyć stosowne oświadczenie i wniosek o wpis do rejestru małych instalacji OZE – tzw. rejestru MIOZE, prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Czas oczekiwania na wpis to ok. 21 dni.
W okresie przejściowym, w związku z podniesieniem tych progów, przedsiębiorcy, którzy posiadają koncesję, a których instalacje spełniają warunki określone dla małej instalacji (zgodnie z nową definicją), zostaną z urzędu przeniesieni do rejestru wytwórców energii w małej instalacji.
Zmiana definicji pozostaje jednocześnie bez wpływu na dotychczasową kwalifikację instalacji w systemach FIT/FIP oraz aukcyjnym systemie wsparcia pod względem rozliczania przez sprzedawcę zobowiązanego.
Na czym polega system FIT i FIP?
Feed in tariff (FIT)
System FIT polega na uzyskaniu przez wytwórcę uprawnienia do zawarcia ze sprzedawcą zobowiązanym umowy sprzedaży energii elektrycznej po stałej cenie, która stanowi 90% ceny referencyjnej. Sprzedawców zobowiązanych wyłania każdego roku w drodze decyzji administracyjnej Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Są nimi przedsiębiorstwa obrotu, które w okresie poprzedzającym ich wybór do pełnienia tej funkcji na obszarze działania danego operatora systemu dystrybucyjnego, a także operatora przesyłowego, osiągnęły największy wolumen sprzedaży energii elektrycznej odbiorcom końcowym. Przedsiębiorstwa te mają obowiązek zakupu energii elektrycznej od wytwórców korzystających z systemu FIT.
Feed in premium (FIP)
System FIP oparty jest natomiast na dopłatach do ceny rynkowej, czyli pokryciu 90% wartości tzw. ujemnego salda, które stanowi różnicę między ogłoszoną dla danej instalacji ceną referencyjną i rynkową średnią wartością sprzedaży energii elektrycznej. W tym przypadku uprawniony wytwórca składa wniosek do Zarządcy Rozliczeń o pokrycie ujemnego salda na wytworzony przez niego wolumen energii, wprowadzony do sieci i sprzedany na rynku.
Możliwość wydłużenia okresu wsparcia o dwa lata
Ustawodawca wprowadził możliwość wydłużenia okresu wsparcia w systemach FIT/FIP z 15 do 17 lat. Dotyczy to instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW, wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej wyłącznie biogaz lub hydroenergię, dla których wcześniej wydawano świadectwa pochodzenia przez minimum pięć lat. Dotyczy to również tych instalacji, które spełniają powyższy warunek i dla których piętnastoletni okres wsparcia zakończył się przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, niezależnie od systemu wsparcia, w którym uczestniczyły.
Zmiana rozliczania salda dla dużych instalacji
Dla przedsiębiorców istotna jest też zmiana okresu rozliczenia dodatniego salda z dotychczasowych 15 lat do – co do zasady – 3 lat. Wytwórcy korzystający ze wsparcia mają prawo do rozliczania ujemnego salda. Polega to na tym, że gdy cena energii elektrycznej na Towarowej Giełdzie Energii jest niższa niż cena zawarta w zwycięskiej ofercie aukcyjnej, wówczas wytwórca otrzymuje wsparcie do wysokości ceny, którą zadeklarował. To stanowi dla niego zabezpieczenie, gdyby rynkowe ceny energii były niskie. Gdy jednak ceny na TGE są wysokie, następuje sytuacja przeciwna – pobrana z rynku w wyniku sprzedaży drogiej energii „nadwyżka” ponad cenę aukcyjną stanowi saldo dodatnie tego wytwórcy. W tej sytuacji przedsiębiorca musi zwrócić nadwyżkę do Zarządcy Rozliczeń.
Ważne!
Zgodnie z nowymi przepisami, rozliczenia te będą odbywać się po upływie każdych pełnych trzech latach kalendarzowych.
Przepisy dotyczące rozliczania dodatniego salda odnoszą się także do systemów FIT/FIP. Jak czytamy w uzasadnieniu do ustawy, takie rozwiązanie ma przeciwdziałać ewentualnym nadużyciom związanym z długim okresem wsparcia i cyklem życia przedsiębiorstw oraz ryzykiem, że saldo nie zostanie zwrócone.
W ciągu pięciu lat funkcjonowania systemu aukcyjnego – tj. od 2016 do 2020 roku - w ramach aukcji na wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, Prezes URE udzielił łącznego wparcia obejmującego ponad 209 TWh energii elektrycznej, co odpowiada zakontraktowanej energii elektrycznej o wartości ponad 50 mld zł wypłacanej wytwórcom zielonej energii przez 15 lat.
Podsumowanie najistotniejszych rozwiązania zaproponowanych w ustawie to m.in.:
- Przedłużenie programów wsparcia związanych ze sprzedażą energii elektrycznej po stałej cenie (tzw. system FiT) albo prawa do dopłaty do ceny rynkowej energii elektrycznej (tzw. system FiP) do 30 czerwca 2024 r.
- Ograniczenie obowiązków koncesyjnych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji.
- Potwierdzenie dotychczasowej praktyka Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki dotyczącej sposobu określania łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji OZE. Ma to znaczenie w kontekście zmiany kwalifikacji obowiązku – z koncesyjnego na rejestrowy – dla wytwórców energii z OZE z kilku tysięcy instalacji.
- Wprowadzenie możliwości uzyskania pomocy operacyjnej na dodatkowe 2 lata – wyłącznie w systemach FIT oraz FIP dla instalacji małej energetyki wodnej (MEW) i instalacji biogazowych o mocy nieprzekraczającej 1 MW, które korzystały z systemu zielonych certyfikatów przez minimum 5 lat.
- Z systemu wsparcia umożliwiającego pomoc operacyjną do 17 lat, skorzysta ponad 400 elektrowni wodnych oraz ok. 80 instalacji produkujących tzw. biogaz składowiskowy (BGS) i innych biogazowni, o mocy zainstalowanej do 1 MW. Przepisy dotyczą instalacji, dla których upłynął lub upłynie w bieżącym roku i w kolejnych latach– 15-letni okres wsparcia.
- Wprowadzenie możliwości określenia długoterminowego harmonogramu udzielania wsparcia wytwórcom OZE przez sześć kolejnych lat
- Wprowadzenie zmiany dotyczącej mocy urządzeń wytwarzających energię z OZE, które mogą być lokalizowane bez konieczności uwzględnienia w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego danej gminy z obecnie obowiązującej mocy zainstalowanej 100 kW do 500 kW.
Dagmara Pajączkowska, adwokat, Partner Kancelarii Chmura i Partnerzy