PKW proponuje zmiany w prawie; m.in. regulacje dotyczące głosowania korespondencyjnego w czasie epidemii
Obowiązek umieszczenia daty przy składaniu podpisu poparcia, utworzenie Centralnego Rejestru Wyborców oraz wprowadzenie regulacji dotyczących głosowania korespondencyjnego w czasie epidemii - to niektóre z propozycji zmian w prawie wyborczym przygotowanych przez Państwową Komisję Wyborczą.
Po każdych wyborach Państwowa Komisja Wyborcza przyjmuje informację o realizacji przepisów Kodeksu wyborczego oraz propozycje ich zmiany. Dokument trafia do: prezydenta, premiera, a także marszałków Sejmu i Senatu. To od nich zależy, czy proponowane przez PKW zmiany znajdą odzwierciedlenie w propozycjach legislacyjnych.
Na początku tego roku PKW przyjęła dokument zawierający propozycje wynikające z doświadczeń zgromadzonych podczas ubiegłorocznych wyborów prezydenckich przeprowadzonych w wyjątkowych okolicznościach związanych z pandemią Covid-19.
32 zmiany prawa wyborczego
W liczącym dwadzieścia storn stanowisku PKW postuluje 32 zmiany prawa wyborczego.
W ocenie Komisji rozważenia wymaga przywrócenie powszechnego głosowania korespondencyjnego, jako alternatywnej formy głosowania, natomiast konieczne jest wprowadzenie do Kodeksu wyborczego regulacji dotyczących głosowania korespondencyjnego w stanie epidemii m.in. przepisów o głosowaniu osób przebywających na kwarantannie, czy w izolacji. "W związku z obecną sytuacją epidemiczną, a także z możliwością jej wystąpienia w przyszłości, wprowadzenie tego rozwiązania do Kodeksu wyborczego wydaje się w pełni uzasadnione" - głosi stanowisko PKW.
Komisja po raz kolejny wnioskuje o wprowadzenie Centralnego Rejestru Wyborców, który miałby ułatwić właściwe wykonywanie zadań związanych z dopisywaniem się do spisu wyborców osób przebywających w dniu głosowania poza miejscem stałego zamieszkania. Obecnie rejestr wyborców prowadzony jest przez poszczególne gminy jako zadanie zlecone.
W ocenie PKW konieczne jest także wprowadzenie wymogu wskazania na formularzu z podpisami poparcia danych osoby zbierającej podpisy oraz wymogu podania daty złożenia podpisu przez osobę udzielającą poparcia. "Proponowane zmiany uniemożliwią zbieranie podpisów przed datą zarządzenia wyborów (Kodeks przewiduje, że czynności te mogą być wykonywane dopiero po ogłoszeniu aktu o zarządzeniu wyborów) oraz umożliwią ustalenie osoby odpowiedzialnej za zbieranie podpisów na danej karcie wykazu" - wskazuje PKW.
Zwraca przy tym uwagę, że obecnie postępowania organów ścigania w sprawach związanych z nadużyciami przy zbieraniu podpisów są często umarzane ze względu na niewykrycie sprawców.
Zdaniem PKW konieczne jest również umożliwienie komisarzowi wyborczemu zwiększenia liczby członków obwodowej komisji wyborczej w gminach turystycznych w kraju do dopuszczalnego, największego składu tej komisji określonego w Kodeksie wyborczym, w związku z przewidywaną znaczną liczbą wyborców mogących wziąć udział w głosowaniu w danym obwodzie.
Komisja za zasadne uznaje także uzależnienie liczby członków obwodowych komisji wyborczych w odrębnych obwodach głosowania (czyli m.in. w zakładach karnych, szpitalach, domach pomocy społecznej) od liczby wyborców w nich przebywających. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w skład takich komisji powołuje się 5 osób, a zatem taki sam 5-osobowy skład komisji powoływany jest dla obwodu obejmującego 1 500 wyborców oraz np. 15 wyborców. "Powoduje to, że obwodowe komisje wyborcze w dużych obwodach odrębnych są nadmiernie obciążone pracą, co skutkuje długim czasem oczekiwania na oddanie głosu przez wyborców" - zauważa PKW.
PKW uznaje za konieczne ograniczenie możliwości ponoszenia kosztów prowadzenia agitacji wyborczej przez podmioty inne, niż komitety wyborcze. Obecnie obowiązujące przepisy z jednej strony ustanawiają wyłączność komitetów wyborczych na prowadzenie kampanii wyborczej i zasadę finansowania kampanii ze środków własnych komitetu, z drugiej jednak pozwalają każdemu wyborcy na prowadzenie agitacji wyborczej bez uprzedniej zgody pełnomocnika komitetu.
Konsekwencją jest możliwość prowadzenia przez dowolne podmioty (przez wyborców – legalnie, przez inne podmioty – nielegalnie, ale bez zagrożenia żadnymi sankcjami) agitacji wyborczej i finansowanie jej bez ograniczeń, co może prowadzić do obejścia przepisów określających dozwolone źródła środków finansowych komitetów, terminy ich pozyskiwania i wydatkowania oraz limity wydatków, a także pozostawia taką działalność poza jakąkolwiek kontrolą.
Termin zgłaszania kandydatów
W ocenie PKW zasadna jest także zmiana przepisów określających termin zgłaszania kandydatów w poszczególnych wyborach. Obecnie termin ten upływa o godzinie 24:00. Zdaniem Komisji należy zmienić przepisy tak, by termin zgłaszania kandydatów upływał wraz z zakończeniem pracy urzędu obsługującego komisję lub - w celu uniknięcia wątpliwości i zarzutów związanych z różnymi godzinami pracy tych urzędów - określić konkretną godzinę upływu tego terminu (np. 16:00) tego samego dnia lub ewentualnie następnego dnia, niż obecnie przewidują to przepisy.
"Nieuzasadnione jest ustalenie upływu terminu wykonania tej czynności na tak późne godziny nocne. Rodzi to szereg problemów zarówno dla komitetów wyborczych, jak i organów wyborczych, a także jednostek samorządu terytorialnego" - zauważają członkowie PKW.
PKW ocenia, że rozważenia wymaga likwidacja obowiązku przekazywania wyborcom informacji o wyborach w formie druków bezadresowych. Komisja uzasadnia ten postulat m.in. rozwojem mediów, w tym mediów społecznościowych, a także napływającymi do PKW głosami osób niezadowolonych z otrzymania druku adresowego, które wskazują, że nie życzą sobie wywierania na nich w ten sposób presji udziału w głosowaniu.
Inną postulowaną przez PKW zmianą jest umożliwienie ministrowi finansów wprowadzenie rozporządzeniem wymogu sporządzania oraz składania sprawozdań finansowych w formie cyfrowej.
Komisja zauważa, że obowiązujące od blisko 20 lat przepisy w tym zakresie nie upoważniają ministra finansów do określenia cyfrowych standardów sporządzania oraz składania sprawozdań finansowych, czego konsekwencją jest sporządzanie ich w większości w archaicznej formie druków wypełnionych pismem odręcznym.
"Utrudnia to dostęp do sprawozdań publikowanych w formie skanów graficznych, ogranicza czytelność dokumentów, uniemożliwia ich przeszukiwanie narzędziami informatycznymi i przedłuża proces publikacji, co stanowi ograniczenie jawności finansowania kampanii wyborczej" - ocenia PKW.
Zdaniem PKW, analogiczne rozwiązania powinny znaleźć się również w przepisach ustawy o partiach politycznych, określających zasady składania informacji finansowych i sprawozdań finansowych.
Ponadto, Komisja uznała za zasadne wprowadzenie w ustawie o partiach politycznych obowiązku prowadzenia przez partie stron internetowych oraz prowadzenia i umieszczania na nich rejestrów kredytów i wpłat.
Jak wskazuje PKW, postulat większej dostępności do danych o wpłatach na rzecz partii politycznych pojawia się m.in. w raportach organizacji międzynarodowych i licznych pytaniach kierowanych do PKW. "Wydaje się, że realizacja konstytucyjnej zasady jawności finansowania partii politycznych środkami sprzed 20 lat, nieuwzględniającymi roli internetu jako narzędzia komunikacji, nie może być dziś uznana za wystarczającą" - ocenia Komisja.
PKW dostrzega również potrzebę nowelizacji ustawy o partiach politycznych i umożliwienie przyjęcia sprawozdania finansowego partii ze wskazaniem uchybień w razie gdy kwoty, których dotyczą naruszenia prawa są relatywnie niewielkie. Obecnie - jak wskazuje PKW - te same naruszenia zasad finansowania kampanii wyborczej skutkują przyjęciem sprawozdania finansowego komitetu wyborczego partii politycznej ze wskazaniem uchybień, a jednocześnie odrzuceniem sprawozdania finansowego partii.
Zdaniem PKW konieczne jest wyraźne określenie w ustawie o partiach politycznych konsekwencji dla partii za naruszenia zasad finansowania kampanii wyborczej przez utworzony lub współtworzony przez nią komitet wyborczy. Konsekwencje takie nie zostały wprost określone w ustawie.
Ponadto, Komisja uważa, że konieczne jest wprowadzenie obowiązku złożenia oświadczenia lustracyjnego przez członków Państwowej Komisji Wyborczej. Do 20 stycznia 2020 r., czyli do czasu powołania PKW na podstawie zmian wprowadzonych w 2018 r., obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego przez członków Komisji wynikał z jednoczesnego pełnienia przez nich funkcji sędziego. "W związku z tym, że obowiązujące przepisy nie przewidują obowiązku powoływania PKW spośród sędziów, uzasadnionym jest, by obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego dotyczył członków Państwowej Komisji Wyborczej" - oceniono w dokumencie.(PAP)
autorka: Aleksandra Rebelińska
reb/ mok/
Polecamy serwis: Wybory