Przyjęta 27.09.2012 r. przez Sejm RP reforma procedury karnej to jedna z najbardziej istotnych ustaw przygotowanych przez Ministra Sprawiedliwości w celu uproszczenia i skrócenia czasu trwania postępowań przed sądami.
Nowelizacja Kodeksu postępowania karnego, Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw została opracowana przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Karnego działającą przy Ministrze Sprawiedliwości.
Najważniejsze zmiany w przyjętej dzisiaj procedurze karnej, które będą miały szereg pozytywnych efektów to:
- Zmiana filozofii prowadzenia procesu sądowego przez zaktywizowanie stron procesowych (obrońcy i oskarżyciela) przy jednoczesnym wzmocnieniu roli sądu, jako arbitra. Zgodnie z doprecyzowanym przez Senat i przyjętym przez Sejm zapisem sąd w procesie będzie mógł przeprowadzić dowód z urzędu tylko "w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami".
- Szerszy dostęp do pomocy prawnej dla stron na etapie postępowania sądowego w sprawach karnych.
- Przyznanie radcom prawnym uprawnień w zakresie prowadzenia obrony w sprawach karnych i sprawach karno-skarbowych.
- Lepsze zarządzanie zasobami ludzkimi - odciążenie sędziów, prezesów sądów i przewodniczących wydziałów dzięki powierzeniu rozstrzygania niektórych spraw referendarzom i poszerzenie kategorii spraw, w których sąd orzeka w składzie jednoosobowym zamiast trzyosobowym.
- Usprawnienie i przyspieszenie postępowania dzięki nowemu ujęciu instytucji mediacji.
- Ograniczenie przewlekłości postępowania odwoławczego.
- Ograniczenie nadmiernego stosowania środków zapobiegawczych, takich jak tymczasowe aresztowanie.
- Zastąpienie w znacznej liczbie spraw dłużej trwającego postępowania karnego szybszym postępowaniem w sprawach o wykroczenia (np. w przypadku kradzieży do 400 zł, jazdy na rowerze w stanie nietrzeźwości).
- Wprowadzenie umorzenia (na wniosek pokrzywdzonego) w przypadku pojednania sprawcy z pokrzywdzonym i naprawienia szkody lub zadośćuczynienia krzywdzie.
Zobacz: Sprawy karne
Na mocy jednej z poprawek Senatu, termin wejścia w życie zmian przesunięto o pół roku - z początku stycznia na początek lipca 2015 r. Zmiana daty wejścia w życie nowelizacji jest wskazana ze względu na zsynchronizowanie przyjętych zmian w procedurze karnej z wprowadzeniem przygotowywanej nowej ustawy o prokuraturze, której uchwalenie ma być następną częścią reformy.
Nowelizacja kpk oraz kilku innych ustaw trafi teraz do podpisu Prezydenta.