To krok do zapewnienia jeszcze szerszej realizacji prawa do sądu, którego elementem jest zapewnienie jawności działania i szerokiego dostępu do informacji sądowej obejmującej orzecznictwo sądów powszechnych wszystkich szczebli. Od stycznia 2012 r. w ramach Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu działa Portal Orzeczeń, który dostępny jest pod adresem www.orzeczenia.wroclaw.sa.gov.pl. Za jego pośrednictwem, bez potrzeby dokonywania procesu rejestracji, można uzyskać dostęp do aktualnego orzecznictwa ww. sądu, z wyjątkiem niektórych spraw, które zostały wyłączone (dotyczących rozwodów, separacji, czy też ubezwłasnowolnienia). Każde orzeczenie publikowane jest wraz z uzasadnieniem po dokonaniu uprzednio anonimizacji.
Wyszukiwanie podstawowe umożliwia odnalezienie poszukiwanego orzeczenia według dwóch kryteriów - słowa kluczowego lub sygnatury akt. Ponadto, korzystając z funkcji wyszukiwania zaawansowanego użytkownik może skorzystać z dodatkowych opcji.
Przyjęty w ramach Sądu Apelacyjnego model jest obecnie wdrażany we wszystkich apelacjach w Polsce.
Zgodnie z przyjętym harmonogramem do końca lipca 2012 r. analogiczne do wrocławskiego Portale Orzeczeń zostaną uruchomione w każdym Sądzie Apelacyjnym.
W każdym sądzie zostanie powołany też wyspecjalizowany Zespół Wdrożeniowy odpowiedzialny za implementację Portalu, w skład którego obok informatyka wchodzić będzie również sędzia orzecznik. W ramach wdrożenia zostaną przeprowadzone szkolenia informatyków oraz pracowników wydziałów.
Prawne podstawy publicznego dostępu do rozstrzygnięć sądowych leżą przede wszystkim w prawie do sądu i rzetelnego procesu gwarantowanych mocą Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, zaś publikacja orzeczeń sądów powszechnych w Internecie jest odpowiedzią na nowe wyzwania wymiaru sprawiedliwości.
Przyjęty proces udostępniania treści orzeczeń odbywa się za pośrednictwem sieci teleinformatycznych, z zachowaniem wszelkich wymogów normatywnych m.in. w przedmiocie ochrony dóbr osobistych i danych osobowych. Dostęp do owych treści spełnia wiele funkcji:
- wpływa na popularyzację podstawowych instytucji prawnych wśród obywateli,
- umożliwia zapoznanie się z treścią dowolnego orzeczenia,
- realizuje zasadniczą funkcję kontrolną wyrażoną przez tzw. kontrolę społeczną pracy wymiaru sprawiedliwości (dotychczas niemożliwą do wypełnienia na taką skalę),
- przeobraża wizerunek sądów powszechnych i wizerunek całego rozbudowanego systemu, którego generalnym zadaniem jest sprawne wymierzanie sprawiedliwości.
Portal orzeczeń jest kompleksową aplikacją realizującą postulat udostępniania orzeczeń sądów powszechnych w Internecie. Struktura portalu zbudowana jest w oparciu o cztery następujące procesy:
- import danych dokonywany z bazy systemu repertoryjno-biurowego stosowanego w Sądzie;
- proces strukturalizacji danych, polegający na ujednoliceniu dokumentów zamieszczonych w wewnętrznej bazie danych Sądu;
- proces anonimizacji treści orzeczeń;
- publikację zanonimizowanych orzeczeń w bazie danych Sądu dostępnej publicznie za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.
Wskazane powyżej procesy dokonywane są automatycznie w portalu orzeczeń. Funkcjonowanie portalu jest nadzorowane przez upoważnionych pracowników, których kluczową rolą jest weryfikacja automatycznie przeprowadzonej anonimizacji oraz kontrola stanu bezpieczeństwa teleinformatycznego.
Zobacz serwis: Pomoc prawna
Anonimizacja danych polega na usunięciu z treści orzeczenia wszelkich danych osobowych oraz innych informacji umożliwiających identyfikację konkretnych faktów, podmiotów i okoliczności przy jednoczesnym zachowaniu treści natury ogólnej zanonimizowanego dokumentu tak aby w jak największym stopniu zachował swoją czytelność.
Proces anonimizacji stanowi kompromis między udostępnianiem informacji w celu ich upublicznienia, a potrzebą przestrzegania obowiązujących norm prawnych gwarantujących ochronę określonych dóbr i wartości.
Proces anonimizacji realizowany w ramach portalu jest oparty na zaawansowanej technologii wykorzystującej rozmaite metody złożonej analizy tekstu. Po właściwym rozpoznaniu treści orzeczenia, system portalu stosuje złożone reguły wskazujące dane, które mają zostać zanonimizowane. Kolejny etap procesu stanowi weryfikacja rezultatów działania systemu dokonywana przez upoważnionego pracownika przy pomocy panelu administracyjnego portalu. Panel ten umożliwia efektywne zarządzanie procesem anonimizacji. Po sprawdzeniu treści orzeczenia następuje jego zatwierdzenie do publikacji w bazie - dostępnej użytkownikom zewnętrznym. Istotne jest aby przed publikacją orzeczeń usunięte zostały wszystkie dane wrażliwe pozwalające na identyfikację stron procesu. Przy publikacji nie przewiduje się zatem imion, nazwisk stron, adresów oraz innych informacji, które mogłyby umożliwić pośrednią lub bezpośrednią identyfikację danej osoby. Ponadto, przy anonimizacji orzeczeń uwzględnia się wymogi ochrony tajemnicy bankowej czy tajemnicy handlowej przedsiębiorców. Jawne są zaś imiona i nazwiska członków składu orzekającego, protokolantów i nazwa sądu.
Portal zawiera oprogramowanie służące do złożonego wyszukiwania opublikowanych orzeczeń na podstawie wybranych informacji, w tym: sygnatury orzeczenia, daty jego wydania, sądu i składu orzekającego w danej sprawie. Jednocześnie możliwe jest zapoznanie się ze zbiorami orzeczeń wyodrębnionymi na podstawie wpisanego pojęcia, hasła tematycznego czy rodzaju orzeczenia.
Dodatkowo portal został wyposażony w funkcje ułatwiające proces wyszukiwania, tj. funkcję podpowiedzi, korekty błędnie wpisanego pojęcia oraz sortowania wyników według trafności występowania w treści orzeczenia poszukiwanej frazy.
Po dokonaniu wyboru określonego orzeczenia, użytkownik może zapoznać się z treścią metryki zawierającej m.in. dane o składzie orzekającym, sygnaturze akt, treści rozstrzygnięcia, właściwości Sądu, a także może zapoznać się z treścią orzeczenia. Portal umożliwia sporządzenie wydruku treści orzeczenia bądź zapisanie go w postaci cyfrowej.
Internetowy portal orzeczeń zapewnia zachowanie pełnego bezpieczeństwa teleinformatycznego na każdym etapie jego wykorzystania. Stanowi on narzędzie służące ujednoliceniu linii orzeczniczej, wykonywaniu kontroli społecznej nad prawidłowością działania wymiaru sprawiedliwości, a także kształtowania kultury prawnej społeczeństwa.
Jednocześnie portal wpisuje się w nurt realizowanej informatyzacji sądownictwa w Polsce. Dodatkowym atutem portalu jest możliwość oceny skutków regulacji dzięki możliwości łatwego zebrania i poddania analizie orzeczeń, które zapadły na podstawie konkretnego przepisu prawa.
Zobacz serwis: Sprawy urzędowe
Resumując, koniecznym jest zapewnienie szerszej realizacji prawa do sądu, którego elementem jest zapewnienie jawności działania i szerokiego dostępu do informacji sądowej obejmującej orzecznictwo sądów powszechnych wszystkich szczebli. Wśród niewątpliwych korzyści tak zbudowanego modelu można wyróżnić nie tylko zapewnienie szerokiej kontroli społecznej nad prawidłowością i legalnością procesów zachodzących w toku postępowania, ale także docelowo ujednolicenie linii orzeczniczej, podniesienie świadomości prawnej obywateli i przedsiębiorców, kształtowanie kultury prawnej oraz stabilizację porządku prawnego przez sprawne korygowanie błędnie sformułowanych regulacji oraz niwelowanie luk prawnych.
- Wierzę w to, że dzięki portalowi uda się podnieść jakość orzecznictwa polskich sądów, co z kolei przełoży się na poprawę ich wizerunku – zaznaczył Minister Sprawiedliwości Jarosław Gowin. A powszechna dostępność do orzecznictwa poprawi wiedzę Polaków o przysługujących im uprawnieniach, jak i ciążących na nich obowiązkach- zakończył.
Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości