Sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych i niepieniężnych
Sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych zostały wyczerpująco wymienione w Kodeksie postępowania cywilnego. Natomiast katalog sposobów zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych jest otwarty, a Kodeks postępowania cywilnego wymienia jedynie przykładowe sposoby zabezpieczenia tego typu roszczeń. Do spraw o roszczenia niepieniężne należą m.in. sprawy przeciwko środkom społecznego przekazu o ochronę dóbr osobistych, gdzie jednym ze stosowanych sposobów zabezpieczenia jest zakaz publikacji.
Zakaz publikacji
Używanie tego sposobu zabezpieczenia zostało ograniczone w 2005 r. w wyniku nowelizacji ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2004 r. Nr 172, poz. 1804). Wówczas zmieniono brzmienie art. 755 § 2 k.p.c., który stanowił, że sąd odmówi udzielenia zabezpieczenia polegającego na zakazie publikacji, jeżeli zabezpieczeniu sprzeciwia się ważny interes publiczny.
Skarga Rzecznika Praw Obywatelskich
W 2007 roku powyższy przepis został zakwestionowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich (dalej „RPO”), gdyż jego zdaniem art. 755 § 2 k.p.c. nie uwzględniał społecznej roli prasy i podmiotowego prawa innych jednostek do otrzymywania informacji np. o wydarzeniach i osobach publicznych. Stąd też kwestionowana konstrukcja prawna, zdaniem RPO, stanowiła zbyt wysoki koszt realizacji chronionego celu kosztem innej konstytucyjnej wartości.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Po rozpoznaniu wniosku RPO, w dniu 9 listopada 2010 r. Trybunał Konstytucyjny (dalej „TK”) wydał wyrok w sprawie zgodności art. 755 § 2 k.p.c. z Konstytucją (sprawa K 13/07). TK orzekł, że powyższy przepis jest niezgodny z art. 14 oraz art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji przez to, że nie określa ram czasowych zabezpieczenia polegającego na zakazie publikacji w sprawach przeciwko środkom społecznego przekazu o ochronę dóbr osobistych. W związku z powyższym TK orzekł, że art. 755 § 2 k.p.c. utraci moc obowiązującą z upływem piętnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku, tj. 20 lutego 2012 r.
TK zwrócił uwagę, iż zakaz publikacji jako zabezpieczenie w sprawach przeciwko środkom społecznego przekazu o ochronę dóbr osobistych, na gruncie dotychczas obowiązujących przepisów, mógł trwać przez wiele lat, co mogło prowadzić do wypaczenia istoty tego postępowania. Z tego względu, TK przyjął jako niezbędne czasowe ograniczenie stosowania zakazu publikacji, przez wprowadzenie istotnych gwarancji prawnych szybkiego załatwiania spraw przeciwko środkom społecznego przekazu o ochronę dóbr osobistych, w których zastosowane zostało to zabezpieczenie.
Zobacz serwis: Konstytucja
Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego
Należy przy tym zaznaczyć, że w dniu 3 maja 2012 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 2011 r. Nr 233, poz. 1381), która wprowadzi nowe brzmienie art. 755 § 2 k.p.c. i tym samym wykona ww. wyrok TK. Zgodnie z nowym przepisem, sąd udzielając zabezpieczenia, określi czas trwania zakazu, który nie może być dłuższy niż rok.
Podsumowanie
Podsumowując, w dniu 20 lutego 2012 r. art. 755 § 2 k.p.c. utracił moc obowiązującą w dotychczasowym brzmieniu. Powyższy przepis w nowym, zgodnym z Konstytucją brzmieniu wejdzie w życie w dniu 3 maja 2012 r. Zgodnie z nim, sąd udzielając zabezpieczenia określi czas trwania zakazu publikacji, który nie może być dłuższy niż rok.