Pasażer może także domagać się świadczeń należnych z tytułu odwołania lotu, jeżeli jego samolot wystartował, ale następnie z jakichkolwiek względów był zmuszony zawrócić na lotnisko wylotu, a pasażer ten został przeniesiony na inny lot.
Rozporządzenie w sprawie odszkodowań dla pasażerów w transporcie lotniczym ustanawia ustandaryzowane rozwiązania, które przewoźnicy lotniczy mają obowiązek wprowadzić w życie w stosunku do ich pasażerów w razie odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotu. Rozporządzenie stanowi jednak, że nie narusza ono praw pasażerów do dochodzenia dalszego odszkodowania. Odszkodowanie przyznane na podstawie rozporządzenia może zostać potrącone z ewentualnego dalszego odszkodowania, o które mogą wystąpić pasażerowie.
Zobacz: Odwołanie lub opóźnienie lotu-jakie prawa ma pasażer?
Do ustandaryzowanych rozwiązań przewidzianych przez rozporządzenie w razie odwołania lotu należy prawo pasażerów do zwrotu kosztów biletu lub zmiany planu podróży. Ponadto, w czasie oczekiwania przez pasażerów na późniejszy lot przewoźnik lotniczy jest zobowiązany zapewnić im odpowiednią opiekę (na przykład zakwaterowanie, posiłki, możliwość wykonania rozmów telefonicznych). Wreszcie, jeżeli lot został odwołany bez uprzedzenia lub z bardzo krótkim wyprzedzeniem, a nie występują nadzwyczajne okoliczności, pasażerowie są również uprawnieni do zryczałtowanego odszkodowania, którego wysokość uzależniona jest od długości trasy planowanego lotu.
Równolegle konwencja montrealska precyzuje przesłanki dochodzenia przez pasażerów, tytułem zindywidualizowanej rekompensaty, odszkodowań od przewoźników lotniczych z powodu odwołanego lotu. W szczególności, wspomniana konwencja ogranicza odpowiedzialność przewoźnika z tytułu odwołania lotu do 4 150 specjalnych praw ciągnienia (SDR) na pasażera.
Sytuacja faktyczna
Rodzina Pato Rodríguez, rodzina López Sousa oraz Rodrigo Manuel Puga Lueiro mieli rezerwację na lot Air France z Paryża (Francja) do Vigo (Hiszpania) w dniu 25 września 2008 r. Samolot wystartował o przewidzianej godzinie, jednak ze względu na usterkę techniczną zawrócił na lotnisko Charles de Gaulle wkrótce po starcie4. W odniesieniu do tych siedmiu pasażerów została następnie dokonana rezerwacja na inne loty na następny dzień, lecz jedynie Rodrigo Manuel Puga Lueiro otrzymał w międzyczasie pomoc od przewoźnika lotniczego. Rodzinie Pato Rodríguez zmieniono plan podróży – zarezerwowano lot do Porto (Portugalia), skąd musiała wziąć taksówkę do Vigo, w którym to mieście ma miejsce zamieszkania.
Wspomnianych siedmiu pasażerów wystąpiło do sądu z powództwem o zasądzenie na rzecz każdego z nich odszkodowania z tytułu odwołania lotu w wysokości 250 EUR. Ponadto rodzina Pato Rodríguez zażądała 170 EUR tytułem zwrotu kosztów transportu taksówką i 650 EUR na osobę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Rodzina López Sousa także wniosła, dla każdego z jej podróżujących członków, o zasądzenie 650 EUR tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz zwrotu kosztów posiłków na lotnisku w Paryżu i kosztów dodatkowej doby spędzonej przez jej psa w hotelu dla zwierząt. Rodrigo Manuel Puga Lueiro domagał się 300 EUR tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
W tym kontekście Juzgado de lo Mercantil nº 1 de Pontevedra (sąd gospodarczy nr 1 w Pontevedrze, Hiszpania), do którego wniesiono powództwo, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości o wyjaśnienie, czy omawiany przypadek może zostać uznany za „odwołanie” lotu. Ponadto sąd hiszpański pragnie ustalić, czy „dodatkowe odszkodowanie”, którego mogą dochodzić pasażerowie, obejmuje wszelkiego rodzaju szkodę, w tym krzywdę, i czy wspomniane odszkodowanie odnosi się także do wydatków, jakie pasażerowie musieli ponieść wskutek naruszenia przez przewoźnika lotniczego ciążących na nim obowiązków pomocy i opieki.
Zobacz: Jak napisać reklamację na nieudany urlop?
W wydanym dzisiaj wyroku Trybunał dokonał, po pierwsze, wykładni pojęcia odwołania (lotu) w ten sposób, że dotyczy ono nie tylko sytuacji, gdy odlot danego samolotu wcale nie następuje. Pojęcie to obejmuje bowiem również przypadek, w którym samolot wprawdzie wystartował, ale następnie, z jakichkolwiek względów, był zmuszony zawrócić na lotnisko wylotu, a jego pasażerowie zostali przeniesieni na inne loty.
Trybunał wskazał w tym względzie, że okoliczność, że start samolotu miał miejsce, lecz samolot następnie wrócił na lotnisko wylotu nie osiągnąwszy miejsca przeznaczenia wyznaczonego w ramach trasy skutkuje tym, że pierwotnie planowany lot nie może zostać uznany za wykonany.
Ponadto, Trybunał zauważył, że do celów oceny, czy miało miejsce „odwołanie” (lotu), konieczne jest dokonanie analizy indywidualnej sytuacji każdego przewożonego pasażera, to jest zbadanie, czy w odniesieniu do danego pasażera zaniechano pierwotnego rozkładu lotu. Tak więc, by stwierdzić odwołanie lotu, nie jest bynajmniej konieczne, by wszyscy pasażerowie, którzy dokonali rezerwacji na pierwotnie przewidziany lot zostali przewiezieni w ramach innego lotu.
Co za tym idzie, jako że siedmiu pasażerów, których dotyczy omawiana sprawa, zostało w celu osiągnięcia ostatecznego miejsca przeznaczenia (Vigo) przeniesionych na inne loty, zaplanowane na dzień następujący po dniu przewidzianego wylotu, Trybunał orzekł, że „ich” pierwotnie przewidziany lot musi zatem zostać uznany za „odwołany”.
Po drugie, Trybunał wyjaśnił, że pojęcie dalszego odszkodowania pozwala sądowi krajowemu na zasądzenie zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w związku z niewykonaniem umowy przewozu lotniczego, na zasadach przewidzianych w konwencji montrealskiej lub w prawie krajowym.
Trybunał jest bowiem zdania, że „dalsze odszkodowanie” służy uzupełnieniu stosowania ustandaryzowanych i natychmiastowych rozwiązań przewidzianych przez rozporządzenie nr 261/2004. Co za tym idzie, to „dalsze odszkodowanie” umożliwia otrzymanie przez pasażerów rekompensaty za całość szkody i krzywdy poniesionych wskutek naruszenia przez przewoźnika lotniczego jego zobowiązań umownych, na warunkach i w granicach przewidzianych w konwencji montrealskiej lub w prawie krajowym.
Zobacz: Jakie prawa ma pasażer?
Po trzecie, Trybunał dodał, że kiedy przewoźnik lotniczy narusza obowiązek zapewnienia pomocy (zwrot kosztów biletu lub zmiana planu podróży do ostatecznego miejsca przeznaczenia, pokrycie kosztów transferu między lotniskiem przybycia a lotniskiem pierwotnie przewidzianym) oraz obowiązek pokrycia kosztów ciążący na nim na mocy rozporządzenia (koszty posiłków, zakwaterowania i komunikacji), pasażerowie są uprawnieni do wystąpienia z żądaniem odszkodowania. Niemniej jednak, w zakresie w jakim te odszkodowania wynikają bezpośrednio z rozporządzenia, nie mogą zostać uznane za należące do „dalszego odszkodowania”.
Źródło: TSUE/ Wyrok w sprawie C-83/10 Aurora Sousa Rodríguez i in. / Air France SA