W związku z faktem, iż nowelizacja znacząco zmienia dotychczasowe przepisy, w tym również dotychczasowe pojęcia i konstrukcje (np. zastąpienie pojęcia „nadawcy” pojęciem „dostawca usługi medialnej”), nie sposób szczegółowo omówić każdej z tych zmian. Dlatego, w niniejszej publikacji postaramy się przybliżyć najważniejsze naszym zdaniem zmiany.
Definicja pojęcia „lokowania produktu”
Z pewnością, na uwagę zasługuje zdefiniowanie przez nowelizację pojęcia „lokowania produktu” (ang. product placement) i wprowadzenie wyraźnego zakazu lokowania produktu, od którego przewidziano pewne wyjątki. Zgodnie z definicją zawartą w nowelizacji, lokowaniem produktu jest przekaz handlowy polegający na przedstawieniu lub nawiązywaniu do towaru, usługi lub ich znaku towarowego w taki sposób, że stanowią one element samej audycji w zamian za opłatę lub podobne wynagrodzenie, a także w postaci nieodpłatnego udostępnienia towaru lub usługi. Lokowanie produktu jest dopuszczalne wyłącznie w: filmach kinematograficznych, filmach lub serialach wytworzonych na użytek audiowizualnych usług medialnych, audycjach sportowych, rozrywkowych, lub w postaci nieodpłatnego udostępnienia towaru (usługi) do wykorzystania w audycji w charakterze rekwizytu lub nagrody. Wyjątek ten nie obejmuje audycji dla dzieci.
Nowelizacja wyraźnie wskazuje przy tym, że zastosowanie lokowania produktu nie może naruszać samodzielności i niezależności redakcyjnej nadawcy przez wpływ na treść lub miejsce audycji w programie oraz nie zwalnia nadawcy od odpowiedzialności za treść audycji. Warto przy tym zaznaczyć, że przepisy dotyczące lokowania produktu stosuje się wyłącznie do audycji wyprodukowanych po dniu wejścia w życie nowelizacji.
Zobacz serwis: Konsument
Definicja pojęcia „lokowania tematów”
Nowelizacja wprowadza również definicję „lokowania tematów”, którym jest przekaz handlowy polegający na nawiązywaniu do towaru, usługi lub ich znaku towarowego w scenariuszu lub liście dialogowej audycji w zamian za opłatę lub podobne wynagrodzenie. Należy przy tym dodać, że lokowanie tematów jest bezwzględnie zakazane, co stanowi zabezpieczenie samodzielności nadawcy.
Odbiór usług audiowizualnych dla niepełnosprawnych wzrokowo lub słuchowo
Dodatkowo, nowelizacja wprowadza ułatwienia w odbiorze usług audiowizualnych dla niepełnosprawnych wzrokowo lub słuchowo. Nadawcy programów telewizyjnych zostali zobowiązani do zapewnienia, by co najmniej 10% kwartalnego czasu nadawania programu, z wyłączeniem reklam i telesprzedaży, posiadało udogodnienia umożliwiające takim osobom odbiór programu (audio deskrypcja, napisy dla niesłyszących, lub przekaz migowy). Warto przy tym zauważyć, że 10% odnosi się do kwartalnego czasu nadawania programu, co nie jest dość znaczące i miejmy nadzieję, że z uwagi na osoby niepełnosprawne wzrokowo lub słuchowo, nadawcy programów telewizyjnych będą częściej zapewniali ww. udogodnienia. Omawiany przepis wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2011 r.
Ponadto, nowelizacja wprowadziła obowiązek nadawców programów telewizyjnych, którzy na zasadzie wyłączności transmitują wydarzenie, budzące istotne zainteresowanie społeczne, aby umożliwili innym nadawcom, za opłatą, wyemitowania krótkiego sprawozdania z tego wydarzenia. Może ono trwać do 90 sekund i być emitowane przez 24 godziny od wydarzenia. Nowelizacją szczegółowo objęte są zagadnienia dotyczące treści przekazów oraz obecności reklam. Wprowadzono pojęcie przekazu handlowego, które jest szersze niż reklama i obejmuje także np. telesprzedaż. Zakazano przekazów promujących środki odurzające i psychotropowe, a także wskazano, że audycjom dla dzieci nie powinny towarzyszyć przekazy handlowe dotyczące artykułów spożywczych lub napojów zawierających składniki, których obecność w nadmiernych ilościach w codziennej diecie jest niewskazana.
Zobacz serwis: Sprawy urzędowe
Podsumowanie
Podsumowując, nowelizacja wzmacnia w pewnym stopniu pozycję konsumentów poprzez wprowadzenie szczegółowych rozwiązań chroniących ich przed nieprawidłową reklamą. Nowelizacja chroni przy tym najbardziej dzieci, którzy jako najmłodsi konsumenci są w największym stopniu narażeni na negatywny wpływ reklamy. Chociaż, nie należy przeceniać przepisów w tym zakresie, gdyż posługują się one często niedookreślonymi pojęciami, jak np. „obecność w nadmiernych ilościach”, co może być wykorzystywane przez autorów przekazów handlowych. Nowelizacja uniemożliwia też w pewnym zakresie nieświadome odbieranie przez konsumentów „zakamuflowanej” reklamy (czyli lokowania produktu), której nie dostrzegamy, a która oddziałuje na naszą psychikę tak samo, jak reklama oficjalna.