Przepisy Prawa o notariacie
Zgodnie z art. 3 ustawy Prawo o notariacie, notariusz dokonuje czynności notarialnych w kancelarii notarialnej. Jest to zasadą, od której jednak ustawodawca przewidział wyjątek. W §2 powołanego przepisu wskazał bowiem, że czynność notarialna może być dokonana także w innym miejscu, jeżeli przemawia za tym charakter czynności lub szczególne okoliczności.
Pojęcie „szczególnych okoliczności” nie zostało zdefiniowane. Sąd Najwyższy w jednym ze swoich orzeczeń wskazał jednak, że ocena szczególnych okoliczności nie może być dowolna i nie oznacza swobodnego korzystania przez notariusza z możliwości dokonywania czynności notarialnych poza kancelarią. Oznacza to, że notariusz oraz strony czynności notarialnej nie mogą kierować się tylko swoją chęcią czy wygodą.
Szczególne okoliczności to m.in. zły stan zdrowia klienta (konieczność wyjazdu do szpitala w celu sporządzenia testamentu). Notariusz może również udać się na walne zgromadzenie spółki czy zebranie wspólnoty mieszkaniowej.
Zobacz również: Gdzie pracuje notariusz?
Większa swoboda dla notariusza
Obowiązujące przepisy nie dają notariuszowi swobody w podejmowaniu decyzji czy czynność notarialna ma być dokonana w kancelarii czy też poza nią. Ten drugi przypadek jest wyjątkiem. Jak się jednak okazuje, notariusze, chcąc być konkurencyjni na rynku, coraz częściej dokonują czynności notarialnych poza kancelarią, narażając się przy tym na karę.
Część z nich sugeruje, by została wprowadzona większa swoboda w dokonywaniu czynności notarialnych poza kancelarią. Jednym słowem, aby notariusze decydowali o nich według własnego uznania. Swoje stanowisko argumentują tym, że czynności wyjazdowe nieuzasadnione szczególnymi okolicznościami są coraz powszechniejsze. Jeżeli nie uczyni tego dany notariusz, znajdzie się inny, który zaryzykuje karą dyscyplinarną i wyjedzie do klienta.
Samorządy notarialne mówią „nie”
Jak na razie samorząd notariuszy nie zamierza wprowadzać zmian w obowiązującej regulacji, nie widzi potrzeby rozszerzania możliwości dokonywania czynności poza kancelarią. Zdaniem samorządu kancelaria gwarantuje większe bezpieczeństwo i pewność. Czynności notarialne nie mogą być dokonywane w dowolnym miejscu. Nawet jeżeli okoliczności usprawiedliwiają dokonanie czynności poza kancelarią, musi być to miejsce odpowiadające powadze i godności wykonywanego zawodu.
Zobacz również serwis: U notariusza
Obecnie dokonywanie czynności notarialnych poza kancelarią bez uzasadnienia jest przewinieniem zawodowym i naruszeniem zasad kodeksu etyki zawodowej, zagrożonym karą dyscyplinarną (m.in. upomnienia, nagana, kara pieniężna).