W Polsce małżeństwo mogą zawrzeć wyłącznie osoby, które ukończyły 18 lat. Ustawodawca stwierdził, że 18 lat to odpowiednia granica emocjonalna na zawarcie małżeństwa. Poza tym w wieku lat 18 osoba nabywa pełną zdolność do czynności prawnych co oznacza, że w pełnym zakresie może decydować sama o sobie.
Od granicy wieku 18 lat niezbędnej do zawarcia małżeństwa przewidziano jednak jeden wyjątek – opisuje go art. 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.o.). Jak stanowi ten przepis sąd opiekuńczy z ważnych powodów może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście. Okoliczności muszą jednak wskazywać na to, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny.
Zobacz również: Prawa i obowiązki małżonków
Należy zaznaczyć, że chodzi tu włącznie o kobietę – aby zawrzeć małżeństwo mężczyzna musi mieć zawsze ukończone co najmniej 18 lat.
Ważny powód
Pojęcie ,,ważnego powodu’’ może wydawać się zakresowo szerokie. Praktyka sądowa pozwoliła jednak na wyodrębnienie 3 najczęstszych ważnych powodów, z których sąd zezwalał 16-letniej kobiecie na zawarcie małżeństwa:
- kobieta urodziła dziecko, a ojcem jest jej ,,zamierzony’’ mąż;
- kobieta jest w ciąży z zamierzonym mężem;
- kobieta żyje już od dłuższego czasu z zamierzonym mężem w nieformalnym, trwałym związku i istnieje duże prawdopodobieństwo ciąży.
Nie oznacza to, że w każdej sytuacji gdy 16-latka urodziła dziecko lub jest w ciąży, sąd zgodzi się na zawarcie przez nią małżeństwa. Aby to było możliwe okoliczności muszą wskazywać, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny. Sąd nie zezwoli więc na małżeństwo w sytuacji gdy stwierdzi np. że niedługo może dojść do rozpadu pożycia małżeńskiego.
Na różnego rodzaju forach często padają pytania typu ,,mam 16 lat, czy mogę wziąć ślub ze swoim chłopakiem jak rodzice się zgodą?’’. Odpowiedź brzmi nie – możesz wziąć ślub tylko gdy sąd na to pozwoli. Zaznaczyć warto jednak, że ewentualna niezgoda rodziców nie stoi na przeszkodzie zawarciu małżeństwa – sąd może się zgodzić jednak należy pamiętać, że jest to dozwolone tylko wyjątkowo i należy mieć ważny powód ku temu.
Procedura
Zgodę na zawarcie małżeństwa może wydać sąd opiekuńczy (sąd rejonowy – wydział rodzinny i opiekuńczy). Aby rozpocząć procedurę kobieta musi złożyć odpowiedni wniosek do tego sądu. Sąd orzeka w sprawie w formie postanowienia o udzieleniu zezwolenia, które staje się skuteczne z chwilą uprawomocnienia się i nie może być zmienione ani uchylone.
Przed wydaniem postanowienia sąd może zarządzić przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Sąd robi to by ustalić czy zachodzi ważny powód i czy będzie to zgodne z dobrem zakładanej rodziny.
Od wniosku o zezwolenie na zawarcie związku małżeństwa pobiera się opłatę w wysokości 100 zł.
Pełna zdolność do czynności prawnych
Kobieta, która zawrze małżeństwo na mocy postanowienia sądu zyskuje pełną zdolność do czynności prawnej. Wywołuje to wiele skutków i daje kobiecie wiele uprawnień, a zarazem obowiązków. Taka kobieta może zawierać już wszystkie umowy samodzielnie, jej rodzice tracą w stosunku do niej władzę rodzicielską, może sama głosować w wyborach itp.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 682)