Według Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżeństwo zawarte jest w momencie złożenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia woli o wstąpienie w związek małżeński.
Kiedy zacząć?
Jeżeli zależy nam na szybkim zawarciu związku małżeńskiego to ślub cywilny jest lepszym rozwiązaniem niż kościelny, który na mocy konkordatu podpisanego między państwem a Stolicą Apostolską wywołuje takie same skutki prawne. W przypadku ślubu kościelnego narzeczeni muszą zgłosić się 3 miesiące przed planowaną uroczystością do parafii stałego albo tymczasowego zamieszkania jednego z nich. Wymogiem jest złożenie zaświadczenia, że przyszli małżonkowie nie wiedzą o istnieniu przeszkód wyłączających zawarcie małżeństwa.
Takie zaświadczenie należy złożyć również w USC, gdy decydujemy się wyłącznie na ślub cywilny, jednak w tym wypadku taki dokument należy złożyć tylko z miesięcznym wyprzedzeniem. W dniu ślubu wystarczy stawić się pół godziny przed rozpoczęciem uroczystości w urzędzie stanu cywilnego. W porównaniu do ślubu kościelnego ceremonia w USC jest o wiele krótsza i trwa od 15 do 30 min, w zależności od wybranej oprawy.
Zobacz: Małżeństwo
Kto nie zawrze małżeństwa?
W Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym wymieniono sześć przesłanek wyłączających możliwość zawarcia związku małżeńskiego. Są to:
- wiek - zgodnie z prawem w związek małżeński mogą wejść osoby, które ukończył osiemnaście lat. Jednak od tej reguły jest wyjątek. Sąd rodzinny w szczególnych przypadkach może udzielić zgody na zawarcie związku małżeńskiego kobiecie, która ukończyła 16 rok życia,
- ubezwłasnowolnienie całkowite - małżeństwa nie może zawrzeć także osoba ubezwłasnowolniona całkowicie. Przesłanki uzasadniające całkowite ubezwłasnowolnienie wynikają z art. 13 Kodeksu cywilnego,
- choroba psychiczna - małżeństwa nie zawrze osoba, u której zdiagnozowano chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy. Jednak gdy stan umysłu takiej osoby nie zagraża przyszłemu małżeństwu lub zdrowiu przyszłego potomstwa sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa,
- bigamia - nie zawrze małżeństwa osoba pozostająca w innym ważnym związku małżeńskim,
- pokrewieństwo i powinowactwo - przesłanką wykluczającą małżeństwo jest pokrewieństwo w linii prostej oraz rodzeństwo, a także spowinowacenie w linii prostej,
- przysposobienie - W związek małżeński nie może wejść przysposabiający z przysposobionym.
Dokumenty
Dokumenty potrzebne do zawarcia związku małżeńskiego zależą od stanu cywilnego osób bezpośrednio zainteresowanych. Jeśli małżeństwo zawiera panna i kawaler jedyne czego potrzebują to dowód osobisty oraz skrócony odpis aktu urodzenia. Rzecz ma się trochę inaczej w sytuacji, gdy oświadczenie woli, składają osoby rozwiedzione. W tym wypadku potrzebny jest także skrócony odpis aktu małżeństwa z adnotacją o rozwodzie. Małżeństwo może zawrzeć również osoba owdowiała, która dostarczy skrócony odpis aktu zgonu poprzedniego współmałżonka.
Koszty
We wspominanym okresie 31 dni przed planowanym ślubem, należy obok odpowiednich dokumentów, wpłacić należność skarbową w wysokości 84 złotych. Dodatkowo przyszli małżonkowie zapłacą za wydanie skróconych aktów stanu cywilnego.
Zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika
Ślub bez jednego z przyszłych małżonków jest sprawą dość niecodzienną, jednak dopuszczaną przez prawo. Takie rozwiązanie zostało przyjęte na zasadzie wyjątku i przepisy nie mówią wprost w jakich sytuacjach możemy użyć tej instytucji. Ustawodawca ogranicza się do podania sformułowania „ważne powody”. W związku z tym każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1970 r. (sygn. akt III CZP 27/70) odnosi się do tej kwestii: w sposób następujący: „udzielenie zezwolenia uzasadnić mogą tylko takie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego usprawiedliwiają odstąpienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego dla złożenia oświadczenia, że wstępują w związek małżeński". Warunkiem otrzymania takiego ślubu jest otrzymanie zgody sądu rodzinnego w postępowaniu nieprocesowym.
POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej
Ślub poza urzędem
W 2015 roku weszła w życie ustawa – Prawo o aktach stanu cywilnego w świetle której możliwe jest zawarcie związku małżeńskiego w miejscu innym niż urząd stanu cywilnego. Wcześniej taka możliwość była praktykowana w nadzwyczajnych okolicznościach, na przykład z racji pobytu w szpitalu jednego z przyszłych małżonków. Para, która zdecyduje, że chce wziąć ślub poza USC, musi złożyć wniosek do kierownika urzędu. Bezwzględnym warunkiem pozytywnego rozpatrzenia takiego wniosku jest zapewnienie bezpieczeństwa osób obecnych na uroczystości oraz zachowanie powagi miejsca. Bardzo ważne jest to w jaki sposób para uzasadni wniosek, gdyż od kierownika urzędu stanu cywilnego zależy czy przychyli się do wniosku o udzielenie ślubu w zaproponowanym przez wnioskodawcę miejscu i czasie. Oczywiście para młoda musi pokryć koszty uroczystości zorganizowanej poza urzędem. Wysokość tej opłaty ustalił minister spraw wewnętrznych w drodze rozporządzenia: wysokość opłaty dodatkowej za przyjęcie oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński poza urzędem nie może przekroczyć 50% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (Dz. U. z 2016 r. poz. 887). Zgodnie z rozporządzeniem, opłata dodatkowa od powyższego wniosku wynosić ma 1000 zł.
Zobacz: Sprawy rodzinne
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. 2014 poz. 1741 z późn. zm)
- Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1970 r., sygn. akt III CZP 27/70