Tradycja zaręczyn sięga jeszcze prawa rzymskiego, gdzie przez większa cześć czasu zaręczyny (łac. sponsalia)miały formalny charakter umowy, a ich zerwanie wiązało się z poniesieniem kary majątkowej.
Przede wszystkim należy podkreślić, że nie istnieje przestępstwo nie zawarcia przyrzeczonego związku małżeńskiego ani nic podobnego. Nie można zatem kogoś pociągnąć do odpowiedzialności karnej za zerwanie zaręczyn.
Gdy ponieśliśmy koszty
Wydaje się, iż w sytuacji, gdy w związku z planowanym ślubem ponieśliśmy koszty, to istnieje możliwość dochodzenia przed sądem odszkodowania.
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego, „lekkomyślne spowodowanie kosztów niedoszłego ostatecznie do skutku przyjęcia weselnego stanowi podstawę żądania stosownego odszkodowania od osoby zrywającej przyrzeczenie małżeństwa” (orzeczenie SN z 15 lipca 1953 r., II C 687/53).
Gdy narzeczony był hojny
Zdarza się, że jedna ze stron przed zawarciem związku małżeńskiego jest bardzo hojna i obdarowuje drugą licznymi prezentami. Później, gdy nie dojdzie do zaślubin chce zwrotu, tego, co ofiarowała.
Zobacz również: Zakup wspólnego mieszkania
Nie ma tu jednoznacznych przepisów. Wszystko zależy od konkretnej sytuacji, a każdy przypadek bada sąd. W pewnych wypadkach można powoływać się na przepisy o nienależnym świadczeniu. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, ten kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby jest obowiązany do jej zwrotu. W szczególności dotyczy to świadczeń nienależnych. Za takie uznaje się m. in. świadczenia, których cel nie został osiągnięty. W tym przypadku za cel można uznawać zawarcie małżeństwa.
Należy jednak pamiętać o zasadzie, zgodnie z którą nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego.
Darowizna rodziców na rzecz narzeczonych
Państwo Malinowscy postanowili w prezencie ślubnym dać swojej córce i przyszłemu zięciowi mieszkanie. W tym celu zawarli umowę darowizny. Niedoszły zięć zerwał jednak zaręczyny.
Z godnie z kodeksem cywilnym odwołanie darowizny jest możliwe, jeżeli obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności obdarowanego w stosunku do darczyńcy.
O tym czy dane zachowanie może być uznane za rażącą niewdzięczność każdorazowo rozstrzyga sąd. Przy ocenie bierze pod uwagę m. in. normy obyczajowe przyjęte w danym środowisku.
Zobacz również serwis: Zawarcie małżeństwa